Jonathan Liedl của tạp chí mạng National Catholic Register, ngày 27 tháng 10 năm 2024, tường trình rằng hôm thứ Bảy, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đưa ra quyết định chưa từng có là chấp nhận văn kiện cuối cùng của Thượng hội đồng về tính đồng nghị như là giáo huấn có thẩm quyền của Giáo hội.
Văn bản dài 52 trang này bao gồm một bài suy tư thần học về bản chất của tính đồng nghị, được cho là sự hoàn thành các cải cách của Công đồng Vatican II, cũng như các đề xuất về cách áp dụng tính đồng nghị vào các mối quan hệ, cấu trúc và quy trình trong Giáo Hội Công Giáo.
Mục tiêu cuối cùng là làm cho Giáo hội hiệu quả hơn trong việc truyền giáo bằng cách làm cho nó có tính tham gia và bao trùm hơn.
Sau đây là câu trả lời cho những câu hỏi lớn về văn kiện cuối cùng của Thượng hội đồng về tính đồng nghị:
1. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã biến văn kiện này thành văn kiện mang tính giáo huấn như thế nào?
Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã ngay lập tức phê chuẩn văn kiện cuối cùng sau khi các thành viên của Thượng hội đồng bỏ phiếu thông qua. Theo những cải cách mà ngài đã thực hiện vào năm 2018, văn bản cuối cùng của Thượng hội đồng về tính đồng nghị do đó là một phần trong giáo huấn thông thường của ngài.
Quyết định này là một sự thay đổi so với thông lệ trước đây, theo đó Đức Giáo Hoàng thường sử dụng văn kiện cuối cùng của Thượng hội đồng làm cơ sở để soạn thảo tông huấn của riêng mình về chủ đề này (hãy nghĩ đến Amoris Laetitia sau Thượng hội đồng về Gia đình năm 2015). Thực tế là một cơ quan Thượng hội đồng có 27% thành viên là những người không phải giám mục vừa mới đưa ra một văn bản mang tính giáo huấn chắc chắn sẽ khiến các nhà thần học và chuyên gia giáo luật có nhiều điều để nói.
2. Văn kiện này liên quan đến Công đồng Vatican II như thế nào?
Văn kiện nói rằng Thượng hội đồng về tính đồng nghị là sản phẩm của việc “thực hành những gì công đồng đã dạy về Giáo hội như một mầu nhiệm và Giáo hội như dân Thiên Chúa”.
Do đó, tài liệu cho biết, tiến trình đồng nghị “cấu thành một hành động tiếp nhận đích thực” Công đồng Vatican II, “do đó làm hồi sinh sức mạnh tiên tri của nó đối với thế giới ngày nay”.
3. Báo cáo cuối cùng nói gì về vai trò của phụ nữ trong Giáo hội (bao gồm cả điều gọi là “nữ phó tế”)?
Văn bản cuối cùng nói rằng phụ nữ “tiếp tục gặp phải những trở ngại” trong việc sống “các đặc sủng, ơn gọi và vai trò” của họ trong Giáo hội.
Thượng hội đồng kêu gọi phụ nữ được chấp nhận vào bất cứ vai trò nào hiện được giáo luật cho phép, bao gồm cả các vai trò lãnh đạo trong Giáo hội.
Liên quan đến câu hỏi về “quyền tiếp cận của phụ nữ với chức phó tế”, văn bản cho biết câu hỏi “vẫn còn bỏ ngỏ” và “cần phải tiếp tục phân định”. Một nhóm nghiên cứu riêng của Vatican hiện đang xem xét chủ đề đó, với báo cáo cuối cùng dự kiến vào tháng 6 năm 2025.
4. Văn bản nói gì về “sự phân quyền?”
Tài liệu kêu gọi các hội đồng giám mục đóng vai trò lớn hơn trong việc đưa đức tin vào bối cảnh địa phương và yêu cầu làm rõ về mức độ thẩm quyền tín lý hiện tại của họ. Tuy nhiên, tài liệu nhấn mạnh rằng các hội đồng giám mục không thể phủ nhận thẩm quyền của giám mục địa phương cũng như không "gây nguy cơ cho sự hiệp nhất hoặc tính Công Giáo của Giáo hội".
Tài liệu cũng kêu gọi nhiều công đồng toàn thể và công đồng tỉnh hơn, và Vatican chấp nhận kết luận của các cơ quan này nhanh hơn.
5. Văn bản có đề cập đến việc bao gồm LGBTQ không?
Mặc dù lên án việc loại trừ những người khác vì "tình trạng hôn nhân, bản dạng hoặc khuynh hướng tình dục của họ", nhưng văn bản không sử dụng thuật ngữ "LGBTQ".
6. Tài liệu cuối cùng nói gì về những thay đổi trong quá trình ra quyết định của Giáo hội?
Tài liệu cuối cùng kêu gọi cải cách một cách "đồng nghị" giáo luật, bao gồm cả việc xóa bỏ công thức cho rằng các cơ quan tham vấn "chỉ có quyền bỏ phiếu tham vấn". Tài liệu kêu gọi sự tham gia nhiều hơn của giáo dân vào "quy trình ra quyết định" và thực hiện thông qua các cơ cấu và thể chế đồng nghị mới.
Theo tài liệu, các nhà chức trách của Giáo hội không được bỏ qua các kết luận đạt được bởi các cơ quan tham vấn, có tính tham gia.
7. Tài liệu nói gì về “sensus fidei” [cảm thức đức tin]?
Tài liệu mô tả “sensus fidei” là “bản năng tìm kiếm chân lý Tin Mừng” nhận được qua phép rửa tội. Tài liệu cũng lưu ý rằng dân Chúa không thể sai lầm “khi họ thể hiện sự đồng thuận chung trong các vấn đề về đức tin và đạo đức”.
Điều đáng lưu ý là tài liệu cuối cùng không bao gồm ngôn ngữ bổ sung về nhu cầu “môn đệ đích thực” để thực hiện trưởng thành sensus fidei, đã được đưa vào tài liệu tổng hợp năm ngoái và được tìm thấy trong một tài liệu quan trọng của Vatican về chủ đề này.
8. Giáo hội có thể thay đổi theo những cách cụ thể nào sau Thượng hội đồng về tính đồng nghị?
Tùy thuộc vào cách thực hiện, tài liệu cuối cùng của Thượng hội đồng có thể tác động cụ thể đến mọi điều, từ cách các giám mục được lựa chọn đến cách các quyết định quản trị được đưa ra ở các giáo xứ, giáo phận và Vatican, với sự nhấn mạnh lớn hơn vào việc tham vấn rộng rãi. Nó cũng có thể tạo ra các cơ quan đồng nghị mới, như các hội đồng lục địa và một hội đồng các nhà lãnh đạo Công Giáo Đông phương để cố vấn cho Đức Giáo Hoàng.
9. Những đoạn nào nhận được nhiều sự phản đối nhất?
Hơn 27% đại biểu đã bỏ phiếu chống lại việc tiếp tục khám phá khả năng phụ nữ được phong phó tế.
Mười ba phần trăm bỏ phiếu chống lại đoạn văn nhấn mạnh tầm quan trọng của các hội đồng giám mục, điều này dường như cũng ràng buộc một giám mục vào các quyết định do hội đồng của mình đưa ra.
Mười hai phần trăm bỏ phiếu chống lại việc thành lập một nhóm nghiên cứu để xem xét việc biến các nghi lễ phụng vụ thành "biểu hiện của tính đồng nghị nhiều hơn", bao gồm cả những gì có thể là nhắc đến việc giảng thuyết của giáo dân trong phụng vụ.
Và 11% đại biểu phản đối đề xuất sửa đổi luật giáo luật "theo quan điểm đồng nghị".
10. Một lần nữa: Đồng nghị có nghĩa là gì?
Tài liệu cuối cùng mô tả tính đồng nghị là "con đường đổi mới tinh thần và cải cách cơ cấu cho phép Giáo hội tham gia và truyền giáo nhiều hơn, để có thể đồng hành với mọi người nam và nữ, tỏa ánh sáng của Chúa Kitô".
Tài liệu nêu rõ, mô hình đồng nghị là Đức Maria vì bà "lắng nghe, cầu nguyện, suy gẫm, đối thoại, đồng hành, phân định, quyết định và hành động".