Nguồn gốc

Cách đây không bao lâu, chúng tôi đã tường trình trên VietCatholic là một hiện tượng xã hội mới đang xảy ra trong cuộc sống Tôn Giáo ở Hoa Kỳ, đó là hiện tượng Mass Mob.

Nhắc lại, hiện tượng Mass Mob là một hiện tượng đột phát từ giáo dân, họ liên lạc với nhau qua hệ thống thông tin hiên đại, thường là dùng các hệ thống xã hội trên điện thoại di động, để rủ nhau đi dự lễ tại một nhà thờ cổ, hoang phế và thường là nghèo.

Khởi đầu nhờ vào sáng kiến cuả anh Christopher Byrd, 47 tuổi, ở Buffalo, New York. Anh bắt chước những chương trình gọi là Cash Mob (thu tiền chớp nhoáng), là những tổ chức gây quỹ giúp các doanh nghiệp nhỏ ở địa phương bằng cách thu hút thật nhiều khách quen cuả họ 'đổ xô' đến tiệm cùng một lúc. Mass Mob cũng tìm cách thu hút một đám đông lớn, qui tụ về một nhà thờ duy nhất, để tạo ra một bầu không khí hăng hái giống như là một cuộc biểu tình hổ trợ vậy.

Mục đích là làm sống lại cái khung cảnh giữ đạo cuả tiền nhân trong những nhà thờ cổ đẹp đẽ nghiêm trang. Và nhờ vào cái khí thế cuả sự tập hợp đó, những sinh hoạt tôn giáo điạ phương được cổ võ, đồng thời ngân quĩ cuả giáo xứ cũng được trợ giúp phần nào. (Xin coi note*)

"Sau khi vùng nội thành cuả các thành phố bị bỏ bê, thì những thế hệ sinh ra sau cũng đánh mất đi mối liên hệ với truyền thống của chính mình. Ngày nay thì có nhiều người đang muốn khám phá lại cái nguồn gốc cuả họ" anh Byrd cho biết khi tổ chức buổi Mass Mob đầu tiên ở Buffalo vào cuối tháng 11 năm ngoái.

Sự phát triển lây lan

Thế rồi sau một bài báo cuả hãng AP mô tả sự kiện ở Buffalo ấy, thì những Mass Mobs đã được bắt chước ở nhiều vùng khác như Chicago; Columbus, Ohio; Covington, Ky.; Fairfield County ở Connecticut; Kansas City, Mo.; Manchester, N.H; New Orleans; New York; Philadelphia; Pittsburgh; Rochester; và Wilmington, Del.

Mức độ thành công được đo lường trên số người tham gia, thường thì ít ỏi lúc ban đầu nhưng, nhờ kiên trì, số tham gia dần dần tăng lên.

Bà Elizabeth Davis, 47 tuổi, ở Harmony, Pa., sau khi nghe tin về nhóm Buffalo, đã quyết định tổ chức một Mass Mob ở Pittsburgh. Bà dùng mạng Meetup.com và chỉ tụ tập được có 25 người, lần sau ở Acerca tăng lên được 50 ngưởi. Ngày nay, bà đổi kỹ thuật, tìm cách tiếp cận với nhiều nhóm thanh niên Công Giáo và các thành viên của một hội bảo tồn lịch sử. Bà hy vọng sẽ đạt được 150 người tham gia buổi Mass Mob kế tiếp.

Mức thành công lớn nhỏ thì tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan mà người ta chưa phân tích hết được, tuy nhiên có một nhận xét chung là những thành công lớn nhất đã xảy ra ở những thành phố miền Bắc có nạn thất nghiệp cao vì công xưởng đóng cửa và dân cư di dời ra xa thành phố. Người ta gọi những nơi này là vùng Rust Belt (vòng đai rỉ sét).

Ở Michigan, buổi Mass Mob đầu tiên tại nhà thờ St. Hyacinth church chỉ qui tụ được có 150 người mà thôi. Nhưng sau đó đã bùng lên theo 'cấp số nhân', được 400 người ở nhà thờ St. Charles Borromeo, được 900 người ở nhà thờ St. Joseph, 1,800 người ở nhà thờ Sweetest Heart of Mary và hơn 2,000 ở nhà thờ St. Albertus.

Nhà thờ St Florian ở Hamtramck (vùng Detroit), có sức chứa 1500 người, đã có 2000 'bộ mặt lạ' tới thăm.

Không đủ ghế ngồi, người ta đứng xen nhau xung quanh các ven tường.

Anh Anthony Battaglia, một thành viên trong ban tổ chức ở Michigan, đã thốt lên rằng một con số tham dự như thế là "ngoài sức hy vọng ngông cuồng của tôi" ("beyond my wildest expectations.")

St Florian từng là một nhà thờ chính toà cuả những người di cư gốc Ái Nhĩ Lan, xây năm 1908, và từng là một trung tâm văn hoá bản sắc cuả dân tộc Ái Nhĩ Lan. Những năm gần đây thì chỉ còn khoảng 200 người đi lễ mỗi Chuá Nhật mà thôi.

"Người ta cứ kêu ca rằng Giáo Hội đóng cửa nhiều nhà thờ quá, nhưng lý do dễ hiểu là, người ta không chịu đi lễ" Anh Tom Mann, một người khác trong ban tổ chức nói. "khi mà chúng ta có một nhà thờ rộng tới 1500 chỗ ngồi mà chỉ có trên dưới 100 người đi lễ, thì làm sao mà chúng ta có thể giữ nhà thờ đó cho được?"

Những lý do và hy vọng

Lời cuà anh Mann vô tình nhắc lại một thực tế đau lòng mà Giáo Hội Hoa Kỳ đang phải vật lộn khó nhọc với nó. Lý do cuả một nhà thờ trong nội thành bị bỏ phế thì có nhiều lắm: thí dụ như hiện tượng dời cư ra các vùng ngoại ô giaù có hơn, hoặc hiện tượng người Mỹ di cư về các vùng 'vòng đai mặt trời' có nhiều công việc hơn, nhưng có một lý do quan trọng hơn cả là:

Tỷ số dân Công Giáo đi lễ ngày Chuá Nhật suy giảm.

Lý do là trong ngày Chuá Nhật, càng ngày càng có nhiều hấp dẫn ở bên ngoài nhà thờ.

Thống kê cuả Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng các công việc Mục Vụ (The Center for Applied Research in the Apostolate) cho thấy vào những năm 1960, tỷ số người Công Giáo đi lễ Chuá Nhật thường xuyên là 55%, ngày nay chỉ còn có 24%.

Cho nên khuyến khích người ta đi dự lễ thật nhiều là mục đích của Mass Mob.

"Tham dự vào một thánh lễ đứng chật người, chứ không phải trong một khung cảnh thưa thớt lạnh lẽo. Thì giống như là có một dòng điện phi thường lan tràn qua khắp mọi người." anh Mann nói.

Cái luồng điện đó cũng lây tới linh mục Mirek Frankowski cuả nhà thờ Sweetest Heart of Mary, một giáo xứ có truyền thống Ba Lan.

Đây này, người ta nhộn nhịp kéo nhau đến, bận rộn đi tìm ghế ngồi...rồi thì Thánh Lễ truyền thống Công Giáo La Mã bắt đầu với những bản thánh ca bằng tiếng Ba Lan...Linh mục chủ tế, Cha Mirek Frankowski, đồng thời cũng đóng vai nhạc trưởng cuả giáo xứ, cho biết số đông đã làm cho Ngài không cầm được mước mắt.

"Bởi vì, bạn biết không, một đám đông như vậy, không thể tìm thấy ở bất kỳ nhà thờ nào," Ngài nói. "Nhờ có Mass Mob mà chúng tôi được sống trở lại những tình cảm cuả những năm tháng xa xưa, khi mà nhà thờ có đầy người tham dự."

Bà Nancy Tash, một giáo dân siêng năng ở đây, cũng cho biết bà rất quí mến tổ chức Mass Mob này, và hy vọng người Công Giáo bắt đầu đi nhà thờ trở lại. " Nếu họ không đi lễ, thì ít ra cũng nên gửi tiền về cho giáo xứ," Bà Tash nói thêm. "để cái giáo xứ già nua này có thể sống được."

"Tôi đã thấy người ta đi lễ trở lại" anh Mann cho biết. "ở nhà thờ St. Charles Borromeo cuả tôi, sau biến cố Mass Mob thì đã có sự gia tăng, tuy là không cao đến 400 người như chúng tôi mong đợi, nhưng thay vì chỉ có 100 người như hồi trước thì nay đã đếm được 150 người mỗi Chuá Nhật".

Những biến dạng

Phần đông các nhà thờ được Mass Mob tổ chức là những giáo xứ vẫn còn hoạt động, tuy nhiên cũng có những nơi đã đóng cửa được giáo phận cho phép đặc biệt để dâng Thánh Lễ. Trong số đó có nhà thờ Chuá Thánh Linh (Holy Ghost) ở Cleveland, là một nhà thờ dành cho những người di dân từ vùng núi Carpathian cuả xứ Romania, ngày nay nhà thờ đã trở thành một trung tâm văn hoá cuả những người Công Giáo theo nghi lễ đông Phương (Byzantine).

Vào đúng ngày Mass Mob thì sân vận động ở gần đó có cuộc chơi cuả đội foot ball nổi tiếng Cleveland Browns. Các quán bar ở gần đều mở âm thanh TV tối đa để thu hút khách.

Nhưng trong nhà thờ, mọi người vẫn dồn mắt vào một tấm hình cổ bằng gỗ, cao 8 thước, trạm trổ vàng, mới được tân trang. Đằng sau bức hình cổ (cuả Đức Mẹ ) là nhiều linh mục với bộ lễ triều lộng lẫy Đông Phương, gồm áo lễ mầu đỏ chỉ vàng (phelonion) mũ đội triều thiên màu đen (kalimavkion) và hát lễ theo cung điệu Slavonic.

"Giống như là được sống lại một lịch sử cổ xưa" theo anh Steven Kalas, 55 tuổi, ở Cleveland." Lễ nghi như thế này thì đep hơn những lễ nghi ngày nay nhiều lắm" Bà Koch, 50 tuổi, ở Mediam Ohio nói vào. Và bà Marguerite Tetkowski, 56 tuổi, ở Cleveland nói thêm, "ít ra thì nhà thờ cũng chưa phải bán đi cho một quán bar"

Nhà thờ St. Albertus Church ở Detroit, nay không còn là một họ đạo nữa và chỉ còn được phép dâng lễ vài lần mỗi năm mà thôi vì đã bán cho hội Bảo toàn lịch sử cuả người Ba Lan (Polish American Historic Site Association) từ năm 1991. Mới đây họ tổ chức Mass Mob để gây quĩ bảo toàn các cửa kính mầu và tranh vẽ.

Cha Eduardo Montemayor, dòng Chuá Ba Ngôi, nhân dịp này cho biết chính Chuá Thánh Linh đã hoạt động trên những người tổ chức và những người tham gia.

"Chuá Giêsu đặt kỳ vọng vào chúng ta để hoán chuyển vùng Detroit," ngài nói. "Chúng ta có thể tái tạo hội thánh Chuá ở Detroit."

Ủng hộ từ giáo quyền

Nhiều giáo phận bắt đầu ủng hộ các nỗ lực Mass Mob cuả giáo dân bằng nhiều cách, như đưa thông tin trên báo chí cuả Địa Phận, hoặc do chính các vị giám mục công khai hoan nghênh các nỗ lực đó.

Đức Tổng Giám Mục Allen H. Vigneron của Detroit đã cho làm một video khuyến khích hiện tượng này.

"Đây là một sự pha trộn thú vị giữa nhiều cái cũ và cái mới", Đức Tổng Giám mục Vigneron nói. "Sự thúc đẩy được thực hiện bằng những phương pháp mới nhất, là những phương tiện truyền thông xã hội tân tiến, nhưng sản phẩm đạt được thì là một lợi ích đã có từ lâu đời ( trước phương tiện truyền thông.)"

Ngài nói thêm: "Tôi không lấy làm phiền vì đã có những vấn đề du lịch tò mò xen lẫn trong chương trình ấy (Mass Mob), bởi vì do đó mà người ta được dẫn đưa tới Thiên Chúa và tới với nhau".

...

Sự ủng hộ cuả giáo quyền thúc đẩy sự tham gia. Thí dụ anh Anthony Battaglia, làm việc truyền thông ở một hãng, cho biết anh đã nẩy sinh ra cái ý tưởng tổ chức Mass Mob nhờ đọc một bài báo cuả địa phận Detroit và đã quyết định tham gia.

Bài báo viết rằng " Chúng ta cần có một tổ chức giống như Buffalo ở Detroit này, điều chúng ta cần là có một ai đó dám đứng ra tổ chức mà thôi".

Anh Battaglia đã tự nghĩ "ừ mình có căn bản làm truyền thông mà. Tại sao mình không là con người đó?"

Note*: về mặt tài chính, số tiền thu được qua những buổi Mass Mob là đáng kể, thí dụ nhà thờ Sweetest Heart of Mary nói trên thu được $23,000, một số tiền lớn bằng 11 tuần. Còn nhà thờ St. Florian thì thu được $19,000, bằng 10 tuần.