Trong khi các văn phòng truyền thông cuả Toà Thánh vẫn giữ một thái độ im lặng, thì hầu như tất cả các cơ quan truyền thông trên Thế Giới đã loan tin về việc Toà Thánh âm thầm làm trung gian giữa Hoa Kỳ và Cuba, mở nhiều buổi họp tại Vatican từ 18 tháng qua, và kết quả là sự 'tan băng' giữa hai quốc gia vẫn còn giữ thái độ 'thù địch' từ cuộc 'Chiến Tranh Lạnh'.

Cả hai vị Tồng Thống, Hoa Kỳ và Cuba, đã đồng thời công bố bước đầu tiên cuả biến cố tan băng này, TT Obama công bố vào buổi trưa và TT Cuba Raul Castro gửi một thông điệp tới quốc dân trên hệ thống truyền hình cuả Cuba.

"Chúng ta sẽ kết thúc cách tiếp cận lỗi thời cuả nhiều thập kỷ qua, đã không giúp ích gì cho quyền lợi cuả Hoa Kỳ, và thay vào đó chúng ta sẽ bắt đầu bình thường hóa mối quan hệ giữa hai nước," ông Obama tuyên bố như vậy tại toà Bạch Cung. Thỏa thuận này sẽ "bắt đầu một chương sử mới giữa các quốc gia Mỹ Châu" và vượt qua khỏi một "chính sách cứng nhắc, bắt nguồn từ những biến cố xảy ra trước cả những lúc mà phần lớn chúng ta sinh ra."

Toà Bạch Cung sẽ không hoàn toàn dỡ bỏ mọi cấm vận kinh tế với Cuba - vì cần có một đạo luật từ Quốc hội. Nhưng các quan chức cao cấp cho biết Tổng thống sẽ giảm bớt những hạn chế về du lịch tới Cuba. Du khách từ Mỹ có thể mua những món hàng để sử dụng cho cá nhân, có thể mua rượu và thuốc lá lên tới $ 100.

Sự thay đổi lớn trong quan hệ của Mỹ và Cuba xảy ra sau khi nhà lãnh đạo cuả Cuba thả ông Alan Gross, bị giam cầm 5 năm qua.

Ông Gross là một nhà thầu cuả Cơ quan Phát triển Hoa Kỳ (USAID), bị kết tội vì cung cấp máy điện thoại di động cho người Do Thái ở Cuba và bị kết án 15 năm tù giam vì tội nhập khẩu công nghệ và thiết lập dịch vụ Internet bất hợp pháp cho người Do Thái Cuba.

Thỏa thuận thả ông Gross đạt được sau hơn một năm đàm phán bí mật ở cấp độ cao nhất giữa hai chính phủ.

Kéo dài 18 tháng với Canada làm trung gian nổi và với sự khuyến khích cuả chính cá nhân Đức Giáo Hoàng Phanxicô, cuộc đàm phán cuối cùng đã kết thúc tốt đẹp tại Vatican do Ngài đề xướng và chủ sự. Ngày hôm qua, hai vị TT Obama và Raul Castro đã đồng ý xoá bỏ những bất đồng từ nhiều thập niên trứơc trong một cuộc điện đàm trực tiếp với nhau, lần đầu tiên sau hơn 50 năm, dài 45 phút.

Những quan chức cao cấp giấu tên cuả Mỹ cho biết là Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Toà Thánh đã đóng một vai trò tối quan trọng. Toà Thánh không chỉ đơn thuần đóng vai chủ hội các cuộc đàm phán mà còn tham gia trực tiếp vào chi tiết bàn thảo. Cuộc họp nhằm mục đích mở lại liên hệ ngoại giao đã được tổ chức tại Vatican vào mùa Thu vừa qua. Vatican đã gửi một bức thư cá nhân cho cả hai Tổng thống Obama và TT Raul Castro. "Chúng tôi chưa hề nhận được một loại liên lạc từ một vị Giáo Hoàng như thế bao giờ," quan chức cao cấp HK nói. "Điều đó đã đem đến cho chúng tôi một động lực lớn hơn và một cái đà mạnh mẽ hơn."

Hoa Kỳ và Cuba đã cắt đứt mọi liên hệ ngoại giao kể từ năm 1961. Mỗi bên phải bảo vệ những "lợi ích" cuả mình qua trung gian các đại sứ quán cuả những nước khác.

Nhưng không phải mọi người đều hoan nghênh quyết định tan băng giữa Hoa Kỳ và Cuba. Người ta đang theo dõi những phản ứng từ Florida nơi mà phần lớn dân tỵ nạn Cuba tập trung.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio của Florida có vẻ như không hoan nghênh sự 'sáp lại gần nhau' giữa Mỹ và Cuba, và có ý sẽ gây khó dễ cho việc mở lại các sứ quán vì những bổ nhiệm ngoại giao thì cần có sự thoả thuận cuả Thượng Viện.

"Những điều này sẽ tuyệt đối không giúp ích gì cho vấn đề nhân quyền và dân chủ tại Cuba cả," TNS Rubio nói. "Nhưng sẽ chỉ nâng đỡ nền kinh tế ở đó rất nhiều, là điều mà chế độ Castro đang cần để củng cố chế độ trở thành vĩnh viễn cho nhiều thế hệ mai sau."