Bất nhất dùng để diễn tả trái nghịch giữa lời nói và việc làm, hôm trước tuyên bố thế này, hôm sau hành động ngược với điều đã tuyên bố. Tự mâu thuẫn, trước sau không hài hoà. Mâu thuẫn trong giáo dục là điều đại kị bởi mâu thuẫn làm mất lòng tin và một khi không còn lòng tin thì việc giáo dục bị ảnh hưởng nặng nề. Bất nhất trong lời nói và hành động không thể viện lí do sai lầm hay bất toàn của con người. Lời nói trái với hành động là việc làm có chủ tâm, có dụng í, cố í hành động ngược điều mình nói để đạt được điều muốn đạt. Dùng lời ngon ngọt, dụ dỗ người khác vào tròng để thủ lợi. Lợi dụng lòng tin, lạm dụng tình bạn, lòng yêu nước mong đạt âm mưu, tìm lợi cho cá nhân hay phe nhóm là hành động bất nhân. Dù biện hộ hay đến đâu cũng là che đậy gian trá, mất đạo đức, phong cách của con người.

Đức Kitô lên tiếng kịch liệt đả kích nhóm Biệt Phái và nhóm lãnh đạo Đền Thờ khi những người này dậy một điều nhưng thực hành một nẻo. Đức Kitô tố cáo họ chất những gánh nặng lên vai, lên cổ người khác còn chính họ lại không thực hiện những điều đó. Họ tìm cách chạy trốn trách nhiệm bằng cách tạo ra những luật lệ cho người khác còn họ thì không bị ràng buộc bởi luật lệ đó. Họ có khả năng làm cho cuộc sống nhẹ nhàng hơn nhưng họ không làm điều đó trái lại còn làm cho cuộc sống thêm phức tạp với luật lệ bọ ban hành. Những luật lệ khắt khe này không hề giúp người ta sống tốt hơn, đạo đức hơn hay yêu tha nhân hơn mà chỉ có mục đích là tăng lợi ích cho nhà lãnh đạo. Đức Kitô tố cáo bởi họ thiếu chân thành trong đường lối lãnh đạo, gian trá, lường gạt kẻ dưới quyền mong tìm ích lợi riêng cho phe nhóm. Họ lợi dụng lòng tin của đám đông và lợi dụng danh nghĩa Chúa để làm điều sai trái. Họ mặc những chiếc áo rộng lớn và buộc người khác chào hỏi nơi công cộng và được ca tụng trước đám đông. Ăn trên, ngồi trên được hầu hạ cách đặc biệt như thế chính họ tách rời khỏi đám đông, tự phong cho mình vào hàng lãnh đạo, giai cấp cao trong xã hội và phải được trọng vọng. Từ địa vị đó họ tạo ra những luật lệ có lợi cho giai cấp trưởng giả, cao sang mà toàn dân phải phục tùng. Họ lí luận giỏi, nghe rất hợp tình, hợp lí và từ đó mọi người đều phải tục tùng. Lí luận hợp lí, mạch lạc không phải luôn đúng, hợp giáo huấn của Đức Kitô. Dù không đúng với giáo huấn của Đức Kitô nhưng con người cũng không còn cách nào tốt hơn để phản bác nên đành chấp nhận lí luận hợp lí nhất làm mẫu mực sống.

Được đám đông ca tụng cách tự nhiên là điều tốt và đáng hãnh diện nhưng nếu tìm cách che đậy hoặc cố tình tạo nên hào quang cho người khác ca tụng là điều không xứng đáng. Đức Kitô cho biết được đám đông nhận biết và yêu mến chính là âm thầm, khiêm nhường làm việc bác ái, từ thiện, hành động yêu thương tha thứ, cảm thông phát xuất từ trong tâm khảm con người là điều Đức Kitô kêu gọi các Kitô hữu sống và thực hành. Giáo huấn của Ngài chính là hướng lương tâm con người về đàng lành, hướng hành động con người về điều thiện và hướng cách suy nghĩ của con người về đường đạo đức. Ngài tóm gọn giáo huấn đó qua câu: Kẻ lớn trong các ngươi phải phục vụ các anh chị em khác.

Không ai tránh khỏi lầm lỗi nhưng lầm lỗi thường là do thiếu cẩn trọng hoặc do thiếu sót của con người nhưng cố tình sai phạm là việc làm có chủ trương, cố í mà không thể viện vào lầm lỗi bình thường. Sai trái giúp ta nhận rõ căn tính mình hơn và nếu thành tâm học hỏi người đó học cầu tiến từ sai lầm của mình. Trong khi cố tình sai trái hay che đậy và chạy tội, tự biện hộ nên không học được gì lại làm mất tư cách chính mình.

Khuyến khích đám đông làm những điều các Biệt Phái dậy nhưng đừng bắt chước lối sống của họ. Đức Kitô phân biệt rõ ràng giữa lầm lỗi và con người là hai điều khác nhau. Người ta hay coi lỗi của người khác là con người đó và từ đó từ chối cộng tác với người đó. Đức Kitô phân biệt con người không phải là lỗi họ làm mà lỗi chỉ là một phần trong lối sống, cách hành xử hay suy nghĩ của người đó.

Lm Vũđình Tường
TiengChuong.org