Những người Âu Châu đầu tiên đặt chân lên Tân Thế Giới, phần lớn, là Kitô hữu. Và trước vẻ đẹp mênh mông và mầu mỡ của lục địa, phản ứng tất nhiên của họ là dâng lời tạ ơn Đấng đã từ nghìn trùng xa cách dẫn họ tới bến bờ tự do và thịnh vượng này.
Lễ tạ ơn nguyên khởi quả là một lễ tôn giáo. Nay đã ra khác hẳn. Nữ tác giả Simcha Fisher than thở: “thế giới thế tục đã biến Lễ Tạ Ơn thành nỗi điên khùng” (The secular world has turned Thanksgiving into madness). Chỉ còn biết ăn nhậu và ăn nhậu theo bài theo bản, hệt cung cách tôn giáo.
Người Phật Giáo và Lễ Tạ Ơn
May thay, người Phật Giáo ở Hoa Kỳ không quên gốc rễ tôn giáo của Lễ Tạ Ơn, dù tác giả Nguyên Giác, trong bài Tạ Ơn Trong Ý Thiền, nhận định khởi đầu rằng: “Ý nghĩa ban đầu cũng đã nhạt dần”.
Trong cái nhạt dần trên, Nguyên Giác dẫn người đọc “nhìn về một số hình ảnh tạ ơn trong nhà Phật”. “Nhà Phật” thì chắc hẳn khác với “nỗi điên khùng” được Simcha Fisher nhắc đến trên đây, nó hẳn phải là một nhà tôn giáo.
Tạ ơn đầu tiên là “tạ ơn Đức Phật bởi vì, ngay cả nếu chúng ta chưa có chứng ngộ lớn, chúng ta đã có được chứng ngộ nhỏ. Và nếu chúng ta không có chứng ngộ nhỏ nào, ít nhất chúng ta đã không bệnh. Vâng, nếu chúng ta bệnh, ít nhất chúng ta đã không chết. Do vậy, hãy cùng nhau tạ ơn Đức Phật”. Đức Phật đây mặc nhiên được hiểu như Đấng Hóa Công.
Thứ hai, tạ ơn vì “ngày tháng trôi qua” như bài thơ của Thiền Sư Nhật Bản Ryokan (1758–1831):
Hòa vào gió,
tuyết rơi;
hòa vào tuyết,
gió thổi.
Bên lò sưởi,
duỗi thẳng cẳng,
bất động với thời gian
trong căn lều này.
Đếm ngày trôi qua,
cũng thấy rằng tháng Hai
đã tới và đi
hệt như một giấc mơ.
Thứ ba, tạ ơn về lời Phật dạy như bài thơ của nữ văn sĩ Hoa Kỳ Mary Oliver, tựa là: NHỮNG GIẤC MƠ
Tôi Muốn Viết Một Điều Gì Rất Mực Đơn Sơ
Những Dòng Được Viết trong Những Ngày Bóng Tối Lan Ra
Có Thể Là
Tỉnh Thức
Đêm và Dòng Sông
Bài Thơ
Bài Thơ Bất Cẩn
Ngày Hè
Lời Dạy Cuối của Đức Phật
Chim Cú Trắng Bay Vào và Ra Cánh Đồng
Ngỗng Trời.
Kinh Tăng Chi Bộ, bản Việt dịch của Hòa Thượng Thích Minh Châu (Aṅguttara Nikāya, XI. Phẩm Các Hy Vọng - 1–12. Hy Vọng) ghi lời Đức Phật dạy về lòng biết ơn như sau:
“Có hai hạng người này, này các Tỷ-kheo, khó tìm được ở đời. Thế nào là hai? Người thi ân trước và người biết nhớ ơn đã làm. Hai hạng người này, này các Tỷ-kheo, khó tìm được ở đời...”
“… Còn bậc chân nhân, này các Tỷ-kheo, là biết ơn, là nhớ ơn. Đối với những thiện nhân, đây là đặc tánh của họ được biết đến, này các Tỷ-kheo, tức là biết ơn, nhớ ơn. Đây hoàn toàn là địa vị bậc chân nhân, này các Tỷ-kheo, tức là biết ơn, nhớ ơn”.
Trong Kinh trên, Phật nêu rõ hai người “không thể trả ơn được” là cha và mẹ: dù có cõng cha mẹ cả “trăm năm, đấm bóp, thoa xức, tắm rửa, xoa gội, và dù tại đấy, mẹ cha có vãi tiểu tiện đại tiện, như vậy, này các Tỷ-kheo, cũng chưa làm đủ hay trả ơn đủ mẹ và cha”.
Thứ tư là lòng biết ơn thiên nhiên: Sách “Hành Hương Xứ Phật” của tác giả Phạm Kim Khánh kể rằng Đức Phật bày tỏ lòng biết ơn cây bồ đề đã che mưa đỡ nắng cho Ngài suốt thời gian chiến đấu để thành đạt Đạo Quả, Ngài đứng cách một khoảng xa để chăm chú nhìn cội bồ đề trọn một tuần không nháy mắt.
Lời cầu nguyện Lễ Tạ Ơn
Dĩ nhiên, người Kitô Hữu, những người minh nhiên tin rằng mọi ơn phúc trên đời dù là thể lý hay tâm linh, thẩy đều do Ơn Trên mà có, nên Ngày Lễ Tạ Ơn, họ không thể nào không dâng lời Tạ Ơn Thiên Chúa, dù hằng ngày, có thể ý nghĩ của họ “lang thang” đủ ngả như linh mục James Martin, Dòng Tên, người đang bị nhiều tín hữu Công Giáo coi là “rối đạo” liên quan tới hôn nhân đồng tính, một thứ hôn nhân quả chẳng coi trọng gì việc sản sinh ra sự sống mới. Xin độc gia hãy ngừng lại một phút để cùng Tạ Ơn với Cha Martin: A Thanksgiving Prayer for Nearly Everyone (Một Lời Cầu Nguyện Tạ Ơn vì Hầu Hết Mọi Người), trước hết vì sự sống qúy giá đã nhận được:
Lạy Chúa, con tạ ơn Chúa. Lạy Chúa, con biết ơn Chúa vì nhiều thứ lắm. Lạy Chúa, nay con biết con không phải là người biết ơn hơn cả được Chúa biết, nên xin Chúa cho con ít phút để con thưa với Chúa con biết ơn Chúa về những điều gì.
Lạy Chúa, con biết ơn vì hồng phúc sự sống. Không có Chúa, con đã không có ở đây. Không có Chúa, chẳng có gì có ở đây cả. Không có Chúa, chẳng có gì hiện hữu hết.
Lạy Chúa, con biết ơn Chúa vì cha mẹ con. Dù các ngài chẳng hoàn hảo chi, hay giỏi giang hành xử gì, nhưng các ngài yêu con hết mực, và các ngài làm việc cực nhọc để bảo đảm con có ăn, có mặc và có chỗ để ngủ. Con không bao giờ biết hết những điều các ngài làm cho con, như những điều các ngài làm cho con lúc con còn bé thơ, nhưng con có thể biết ơn về những điều con biết. Xin giúp con là đứa con biết ơn, và xin nhắc nhở con biết đích thân biết ơn. Nếu cha mẹ con đã chấm dứt cuộc sống dương gian và đang ở với Chúa, xin giúp con biết biết ơn vì đời sống các ngài, và xin đổ đầy nơi con niềm hy vọng được gặp lại các ngài đang vui hưởng nhan Chúa, nơi con có khả năng thưa cám ơn một lần nữa.
Lạy Chúa, con biết ơn vì các bạn hữu của con. Dù ngay lúc này, con chỉ có một người bạn tốt mà thôi, con vẫn biết ơn. Lạy Chúa, xin tỏ tình thương của Chúa cho con qua các bạn hữu của con trong những cách mà đôi khi con không nhận ra. Họ cho con lời khuyên, đôi khi được coi cần tới, đôi khi con chẳng cần chút nào, nhưng cả trong hai trường hợp này, tất cả đều là dấu chỉ họ quan tâm tới con. Họ lắng nghe con kêu ca, điều mà con làm thường xuyên, và họ mừng vui với con, dù sự việc chẳng thuận lợi gì cho họ. Họ giúp con cười. Và họ giúp con cười chính con. Chỉ nguyên việc này thôi cũng đủ lý do để con biết ơn. Đáp lại, xin giúp con là một người bạn tốt.
Lạy Chúa, con biết ơn vì gia đình con. Vâng, con biết mọi gia đình đều điên điên một chút, và gia đình con cũng thế. Ngay gia phả của Chúa Giêsu cũng có nhiều phức tạp. Nhưng con biết ơn vì dù với những cái điên điên như thế, con vẫn là thành phần của một gia đình từng giúp con trở nên con người hiện nay của con. Con biết họ đã cố gắng yêu thương con hết mực. Xin giúp con trở nên một thành viên tốt của gia đình, cố gắng hết mình giúp đỡ khi có thể, gọi điện thoại hay về thăm viếng khi họ cô đơn, và im miệng khi con nên lắng nghe hay khi con chẳng có gì ý vị để thêm vào câu chuyện.
Lạy Chúa, con biết ơn vì việc làm của con. Nó không luôn là vườn hồng, nhưng ít nhất con cũng có chỗ để làm việc và có khả năng sinh sống. Nhiều người chẳng được như thế. Và con biết những người con làm việc với đôi khi làm con điên dại, nhưng họ cũng đã làm hết sức. Xin giúp con thành một đồng công nhân tốt lành, dành cho người khác phần đúng, quan tâm tới những người con làm việc với, và đừng coi mọi việc ở sở làm quá nghiêm trọng. Và xin giúp con nhớ rằng mọi việc tự do và vui lòng thực hiện đều có giá trước nhan Chúa.
Lạy Chúa, con biết ơn vì tất cả những gì con biết nhiều người trên đời này không có. Danh sách này dài lắm. Con biết ơn vì thức ăn. Và nước sạch dễ kiếm. Và quần áo. Và lò sưởi mùa đông, máy và màn điều hòa không khí mùa hè. Con biết ơn vì đã có thể đi gặp bác sĩ để khám nghiệm, thậm chí tiêm chích để phòng ngừa tật bệnh. Hơn nhiều người lắm. Xin giúp con biết biết ơn, và xin giúp con nhớ rằng con có thể giúp những người có ít hơn thế bằng cách rộng lòng hơn nữa. Đó cũng là cách tạ ơn Chúa.
Con có nhắc đến việc con hết lòng trân quí mọi điều Chúa đã dựng nên không? Mầu của những chiếc lá vàng mùa thu trên nền trời xanh đậm? Mùi lối đi sau cơn bão chiều mùa hạ nóng bức? Những hình thù kỳ dị mà sương giá vẽ lên cửa sổ mùa đông? Mùi tuyệt diệu của đóa thủy tiên xuân thì? Khi con ở đó, con cũng biết ơn bãi biển (một điều vĩ đại Chúa đã dựng nên); những ngọn núi (cũng vĩ đại); và những buổi hoàng hôn (thực vĩ đại). Và cả những chiếc bánh thịt bằm viên (hamburgers) nữa.
Lạy Chúa, hơn tất cả, con biết ơn vì sự hiện diện của Chúa trong đời con. Chúa ở khắp nơi, và nếu con chịu nhớ để mà chú ý, con có thể thấy Chúa mời con gặp Chúa mọi giây phút trong ngày. Con biết chính Chúa hướng tâm trí con về các ý nghĩ biết ơn. Và khi con bị cám dỗ chỉ chú mục vào các nan đề cùng lo lắng và sợ hãi, con biết con đang bị dẫn ra xa Chúa.
Giờ đây, con không luôn biết ơn theo mức độ nên có, nhưng hôm nay con xin hết lòng biết ơn. Hôm nay, con sẽ cố gắng biết ơn suốt ngày, vì Chúa rộng lượng suốt ngày với con, cũng như rộng lượng mọi ngày. Amen
Lễ tạ ơn nguyên khởi quả là một lễ tôn giáo. Nay đã ra khác hẳn. Nữ tác giả Simcha Fisher than thở: “thế giới thế tục đã biến Lễ Tạ Ơn thành nỗi điên khùng” (The secular world has turned Thanksgiving into madness). Chỉ còn biết ăn nhậu và ăn nhậu theo bài theo bản, hệt cung cách tôn giáo.
Người Phật Giáo và Lễ Tạ Ơn
May thay, người Phật Giáo ở Hoa Kỳ không quên gốc rễ tôn giáo của Lễ Tạ Ơn, dù tác giả Nguyên Giác, trong bài Tạ Ơn Trong Ý Thiền, nhận định khởi đầu rằng: “Ý nghĩa ban đầu cũng đã nhạt dần”.
Trong cái nhạt dần trên, Nguyên Giác dẫn người đọc “nhìn về một số hình ảnh tạ ơn trong nhà Phật”. “Nhà Phật” thì chắc hẳn khác với “nỗi điên khùng” được Simcha Fisher nhắc đến trên đây, nó hẳn phải là một nhà tôn giáo.
Tạ ơn đầu tiên là “tạ ơn Đức Phật bởi vì, ngay cả nếu chúng ta chưa có chứng ngộ lớn, chúng ta đã có được chứng ngộ nhỏ. Và nếu chúng ta không có chứng ngộ nhỏ nào, ít nhất chúng ta đã không bệnh. Vâng, nếu chúng ta bệnh, ít nhất chúng ta đã không chết. Do vậy, hãy cùng nhau tạ ơn Đức Phật”. Đức Phật đây mặc nhiên được hiểu như Đấng Hóa Công.
Thứ hai, tạ ơn vì “ngày tháng trôi qua” như bài thơ của Thiền Sư Nhật Bản Ryokan (1758–1831):
Hòa vào gió,
tuyết rơi;
hòa vào tuyết,
gió thổi.
Bên lò sưởi,
duỗi thẳng cẳng,
bất động với thời gian
trong căn lều này.
Đếm ngày trôi qua,
cũng thấy rằng tháng Hai
đã tới và đi
hệt như một giấc mơ.
Thứ ba, tạ ơn về lời Phật dạy như bài thơ của nữ văn sĩ Hoa Kỳ Mary Oliver, tựa là: NHỮNG GIẤC MƠ
Tôi Muốn Viết Một Điều Gì Rất Mực Đơn Sơ
Những Dòng Được Viết trong Những Ngày Bóng Tối Lan Ra
Có Thể Là
Tỉnh Thức
Đêm và Dòng Sông
Bài Thơ
Bài Thơ Bất Cẩn
Ngày Hè
Lời Dạy Cuối của Đức Phật
Chim Cú Trắng Bay Vào và Ra Cánh Đồng
Ngỗng Trời.
Kinh Tăng Chi Bộ, bản Việt dịch của Hòa Thượng Thích Minh Châu (Aṅguttara Nikāya, XI. Phẩm Các Hy Vọng - 1–12. Hy Vọng) ghi lời Đức Phật dạy về lòng biết ơn như sau:
“Có hai hạng người này, này các Tỷ-kheo, khó tìm được ở đời. Thế nào là hai? Người thi ân trước và người biết nhớ ơn đã làm. Hai hạng người này, này các Tỷ-kheo, khó tìm được ở đời...”
“… Còn bậc chân nhân, này các Tỷ-kheo, là biết ơn, là nhớ ơn. Đối với những thiện nhân, đây là đặc tánh của họ được biết đến, này các Tỷ-kheo, tức là biết ơn, nhớ ơn. Đây hoàn toàn là địa vị bậc chân nhân, này các Tỷ-kheo, tức là biết ơn, nhớ ơn”.
Trong Kinh trên, Phật nêu rõ hai người “không thể trả ơn được” là cha và mẹ: dù có cõng cha mẹ cả “trăm năm, đấm bóp, thoa xức, tắm rửa, xoa gội, và dù tại đấy, mẹ cha có vãi tiểu tiện đại tiện, như vậy, này các Tỷ-kheo, cũng chưa làm đủ hay trả ơn đủ mẹ và cha”.
Thứ tư là lòng biết ơn thiên nhiên: Sách “Hành Hương Xứ Phật” của tác giả Phạm Kim Khánh kể rằng Đức Phật bày tỏ lòng biết ơn cây bồ đề đã che mưa đỡ nắng cho Ngài suốt thời gian chiến đấu để thành đạt Đạo Quả, Ngài đứng cách một khoảng xa để chăm chú nhìn cội bồ đề trọn một tuần không nháy mắt.
Lời cầu nguyện Lễ Tạ Ơn
Dĩ nhiên, người Kitô Hữu, những người minh nhiên tin rằng mọi ơn phúc trên đời dù là thể lý hay tâm linh, thẩy đều do Ơn Trên mà có, nên Ngày Lễ Tạ Ơn, họ không thể nào không dâng lời Tạ Ơn Thiên Chúa, dù hằng ngày, có thể ý nghĩ của họ “lang thang” đủ ngả như linh mục James Martin, Dòng Tên, người đang bị nhiều tín hữu Công Giáo coi là “rối đạo” liên quan tới hôn nhân đồng tính, một thứ hôn nhân quả chẳng coi trọng gì việc sản sinh ra sự sống mới. Xin độc gia hãy ngừng lại một phút để cùng Tạ Ơn với Cha Martin: A Thanksgiving Prayer for Nearly Everyone (Một Lời Cầu Nguyện Tạ Ơn vì Hầu Hết Mọi Người), trước hết vì sự sống qúy giá đã nhận được:
Lạy Chúa, con tạ ơn Chúa. Lạy Chúa, con biết ơn Chúa vì nhiều thứ lắm. Lạy Chúa, nay con biết con không phải là người biết ơn hơn cả được Chúa biết, nên xin Chúa cho con ít phút để con thưa với Chúa con biết ơn Chúa về những điều gì.
Lạy Chúa, con biết ơn vì hồng phúc sự sống. Không có Chúa, con đã không có ở đây. Không có Chúa, chẳng có gì có ở đây cả. Không có Chúa, chẳng có gì hiện hữu hết.
Lạy Chúa, con biết ơn Chúa vì cha mẹ con. Dù các ngài chẳng hoàn hảo chi, hay giỏi giang hành xử gì, nhưng các ngài yêu con hết mực, và các ngài làm việc cực nhọc để bảo đảm con có ăn, có mặc và có chỗ để ngủ. Con không bao giờ biết hết những điều các ngài làm cho con, như những điều các ngài làm cho con lúc con còn bé thơ, nhưng con có thể biết ơn về những điều con biết. Xin giúp con là đứa con biết ơn, và xin nhắc nhở con biết đích thân biết ơn. Nếu cha mẹ con đã chấm dứt cuộc sống dương gian và đang ở với Chúa, xin giúp con biết biết ơn vì đời sống các ngài, và xin đổ đầy nơi con niềm hy vọng được gặp lại các ngài đang vui hưởng nhan Chúa, nơi con có khả năng thưa cám ơn một lần nữa.
Lạy Chúa, con biết ơn vì các bạn hữu của con. Dù ngay lúc này, con chỉ có một người bạn tốt mà thôi, con vẫn biết ơn. Lạy Chúa, xin tỏ tình thương của Chúa cho con qua các bạn hữu của con trong những cách mà đôi khi con không nhận ra. Họ cho con lời khuyên, đôi khi được coi cần tới, đôi khi con chẳng cần chút nào, nhưng cả trong hai trường hợp này, tất cả đều là dấu chỉ họ quan tâm tới con. Họ lắng nghe con kêu ca, điều mà con làm thường xuyên, và họ mừng vui với con, dù sự việc chẳng thuận lợi gì cho họ. Họ giúp con cười. Và họ giúp con cười chính con. Chỉ nguyên việc này thôi cũng đủ lý do để con biết ơn. Đáp lại, xin giúp con là một người bạn tốt.
Lạy Chúa, con biết ơn vì gia đình con. Vâng, con biết mọi gia đình đều điên điên một chút, và gia đình con cũng thế. Ngay gia phả của Chúa Giêsu cũng có nhiều phức tạp. Nhưng con biết ơn vì dù với những cái điên điên như thế, con vẫn là thành phần của một gia đình từng giúp con trở nên con người hiện nay của con. Con biết họ đã cố gắng yêu thương con hết mực. Xin giúp con trở nên một thành viên tốt của gia đình, cố gắng hết mình giúp đỡ khi có thể, gọi điện thoại hay về thăm viếng khi họ cô đơn, và im miệng khi con nên lắng nghe hay khi con chẳng có gì ý vị để thêm vào câu chuyện.
Lạy Chúa, con biết ơn vì việc làm của con. Nó không luôn là vườn hồng, nhưng ít nhất con cũng có chỗ để làm việc và có khả năng sinh sống. Nhiều người chẳng được như thế. Và con biết những người con làm việc với đôi khi làm con điên dại, nhưng họ cũng đã làm hết sức. Xin giúp con thành một đồng công nhân tốt lành, dành cho người khác phần đúng, quan tâm tới những người con làm việc với, và đừng coi mọi việc ở sở làm quá nghiêm trọng. Và xin giúp con nhớ rằng mọi việc tự do và vui lòng thực hiện đều có giá trước nhan Chúa.
Lạy Chúa, con biết ơn vì tất cả những gì con biết nhiều người trên đời này không có. Danh sách này dài lắm. Con biết ơn vì thức ăn. Và nước sạch dễ kiếm. Và quần áo. Và lò sưởi mùa đông, máy và màn điều hòa không khí mùa hè. Con biết ơn vì đã có thể đi gặp bác sĩ để khám nghiệm, thậm chí tiêm chích để phòng ngừa tật bệnh. Hơn nhiều người lắm. Xin giúp con biết biết ơn, và xin giúp con nhớ rằng con có thể giúp những người có ít hơn thế bằng cách rộng lòng hơn nữa. Đó cũng là cách tạ ơn Chúa.
Con có nhắc đến việc con hết lòng trân quí mọi điều Chúa đã dựng nên không? Mầu của những chiếc lá vàng mùa thu trên nền trời xanh đậm? Mùi lối đi sau cơn bão chiều mùa hạ nóng bức? Những hình thù kỳ dị mà sương giá vẽ lên cửa sổ mùa đông? Mùi tuyệt diệu của đóa thủy tiên xuân thì? Khi con ở đó, con cũng biết ơn bãi biển (một điều vĩ đại Chúa đã dựng nên); những ngọn núi (cũng vĩ đại); và những buổi hoàng hôn (thực vĩ đại). Và cả những chiếc bánh thịt bằm viên (hamburgers) nữa.
Lạy Chúa, hơn tất cả, con biết ơn vì sự hiện diện của Chúa trong đời con. Chúa ở khắp nơi, và nếu con chịu nhớ để mà chú ý, con có thể thấy Chúa mời con gặp Chúa mọi giây phút trong ngày. Con biết chính Chúa hướng tâm trí con về các ý nghĩ biết ơn. Và khi con bị cám dỗ chỉ chú mục vào các nan đề cùng lo lắng và sợ hãi, con biết con đang bị dẫn ra xa Chúa.
Giờ đây, con không luôn biết ơn theo mức độ nên có, nhưng hôm nay con xin hết lòng biết ơn. Hôm nay, con sẽ cố gắng biết ơn suốt ngày, vì Chúa rộng lượng suốt ngày với con, cũng như rộng lượng mọi ngày. Amen