John Allen, chủ biên của tờ Crux, ký giả kỳ cựu về Vatican, có bài tường thuật về phát biểu có tính cách chỉ đạo của Đức Hồng Y Claudio Hummes, người Brazil, được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm trong tư cách Tổng Tường Trình Viên, hay chủ tịch của Thượng Hội Đồng Giám Mục kéo dài từ ngày 6 đến 27 tháng 10.
Nguyên bản tiếng Anh có thể xem ở đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt ngữ.
Chair of pope’s Amazon summit puts married priests, women squarely on the table
John Allen
Chủ tịch thượng đỉnh về Amazon của Đức Giáo Hoàng đặt thẳng thắn lên bàn thảo luận vấn đề phong chức linh mục cho người có gia đình, và vấn đề phụ nữ
Rôma- Không lãng phí thời gian, Chủ tịch Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon của Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã khởi động mọi thứ vào sáng thứ Hai bằng cách đặt thẳng thắn trên bàn họp các vấn đề gây tranh cãi gay gắt nhất, đó là vấn đề phong chức linh mục cho người đã kết hôn và vai trò của phụ nữ.
“Một vấn đề khác là việc thiếu linh mục để phục vụ các cộng đồng địa phương trong khu vực, với hậu quả là sự thiếu vắng Bí Tích Thánh Thể, ít nhất là vào ngày Chúa Nhật, cũng như các bí tích khác,” Đức Hồng Y Claudio Hummes, người Brazil, được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm trong tư cách Tổng Tường Trình Viên, hay chủ tịch của Thượng Hội Đồng Giám Mục kéo dài từ ngày 6 đến 27 tháng 10.
“Điều này có nghĩa việc chăm sóc mục vụ chỉ được hình thành từ các viếng thăm lẻ tẻ thay cho việc chăm sóc mục vụ đầy đủ hàng ngày,” Đức Hồng Y Hummes nói.
Trong khi người Mỹ và người châu Âu thường phàn nàn về sự thiếu hụt linh mục, số liệu thống kê của Giáo Hội cho thấy có một linh mục cho mỗi 1,300 người Công Giáo được rửa tội ở cả hai khu vực này. Trong khi đó, ở Mỹ châu Latinh, tỷ lệ đó là 1 linh mục cho 7,800 người Công Giáo, và ở một số vùng của Amazon, nó có thể tăng vọt lên 1 linh mục cho 15,000 hay cao hơn nữa.
Đức Hồng Y Hummes nhận xét rằng: “Việc tham dự Thánh Lễ, ít là vào ngày Chúa Nhật, là điều cần thiết cho sự phát triển đầy đủ và tiến bộ của các cộng đồng Kitô giáo, và là một trải nghiệm thực sự về Lời Chúa trong đời sống người dân. Vì thế, cần thiết là phải xác định hướng đi mới cho tương lai.”
Đức Hồng Y Hummes sau đó đã đề cập cụ thể về những gì “con đường mới” này có thể là. Ngài nói:
“Trong các giai đoạn tư vấn, các cộng đồng địa phương, các nhà truyền giáo và những người dân bản địa, những người phải đối mặt với nhu cầu cấp thiết mà hầu hết các cộng đồng Công Giáo ở Amazon gặp phải, đã yêu cầu rằng một con đường cần phải được mở ra cho việc truyền chức cho những người đàn ông trong vùng đã lập gia đình đang sống trong cộng đồng của họ, mặc dù xác nhận lớn tầm quan trọng của đặc sủng cuộc sống độc thân trong Giáo Hội.”
Kế đó, Đức Hồng Y Hummes cho rằng suy tư về vấn đề này không nên dừng lại ở những người đàn ông đã có gia đình.
“Đối diện với thực tế là một số lượng lớn phụ nữ ngày nay đang dẫn dắt các cộng đồng ở Amazon, có một yêu cầu rằng sứ vụ này phải được công nhận và nên có một nỗ lực để củng cố sứ vụ ấy với một thừa tác vụ thích hợp cho những phụ nữ sống trong các cộng đồng này”, ngài cho biết như trên nhưng không nói cụ thể “thừa tác vụ thích hợp” này có thể là gì.
Việc nhắc đến những người phụ nữ đã nhận được những tràng pháo tay trong hội trường.
Năm 2016, Đức Thánh Cha Phanxicô đã thành lập một ủy ban để nghiên cứu khả năng phong chức phó tế cho phụ nữ. Ủy ban đã trình bày một báo cáo trong đó không đạt được sự đồng thuận rõ ràng, và vào tháng Năm, Đức Thánh Cha Phanxicô nói: “Tôi không sợ nghiên cứu, nhưng đến thời điểm này chưa có tiến triển.”
Trước thềm Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon, vấn đề về phong chức linh mục cho những người đã kết hôn – thường được gọi là viri probati - là một trong những điểm gây tranh cãi nhất. Các nhà phê bình coi những đề xuất như thế là một con ngựa thành Troia có thể dẫn đến việc xóa bỏ tình trạng luật độc thân linh mục ở khắp mọi nơi trên thế giới, trong khi những người ủng hộ có xu hướng xem điều này như một phản ứng thực tế đối với các nhu cầu mục vụ trong khu vực.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2017, Đức Phanxicô cho biết ngài cởi mở với ý tưởng về việc phong chức viri probati để phục vụ các cộng đồng nông thôn bị cô lập, và cũng đã đề cập đến khả năng nhân rộng điều này ra không chỉ ở Amazon mà còn trên các đảo trong khu vực Thái Bình Dương.
Nhận được những tràng pháo tay từ hội trường, Đức Hồng Y Hummes bắt đầu bằng cách tuyên bố rằng ngài sẽ nói tiếng Bồ Đào Nha, ngôn ngữ của Brazil. Nhìn chung, ngài thúc giục những tham dự viên Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon đừng bị sa lầy bởi “chủ nghĩa truyền thống.”
“Chủ nghĩa truyền thống, trong đó vẫn giữ liên kết với quá khứ, là một chuyện, nhưng truyền thống đích thực, nghĩa là lịch sử sống động của Giáo Hội, là một chuyện khác.” Theo Đức Hồng Y, mỗi thế hệ trong Giáo Hội “làm phong phú thêm truyền thống này vào các thời điểm hiện tại với kinh nghiệm riêng của họ và sự hiểu biết về đức tin nơi Chúa Giêsu Kitô.”
“Thiên Chúa luôn luôn mang lại sự mới mẻ, và đòi hỏi sự tín thác hoàn toàn của chúng ta” ngài nói, trích dẫn một bài giảng của Đức Thánh Cha Phanxicô.
Đức Hồng Y Hummes cũng kêu gọi Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon công bố một sự bảo vệ mạnh mẽ đối với khoảng 400 cộng đồng địa phương và thổ dân trong vùng Amazon.
Đức Hồng Y nói rằng: “Điều cần thiết là quyền của những người bản địa được là các nhân tố chủ yếu trong lịch sử của mình phải được trao trả lại cho họ và phải được bảo đảm cho họ như các chủ thể chứ không phải như đối tượng của tinh thần hoặc các nạn nhân của chủ nghĩa thực dân từ bất kỳ ai”.
Để phù hợp với đặc tính “xanh” của Thượng Hội Đồng, Đức Hồng Y Hummes thúc giục một lập trường sinh thái mạnh mẽ. Theo Đức Hồng Y, “Giáo Hội của chúng ta là một Giáo Hội nhận thức được rằng sứ vụ tôn giáo của mình, nếu muốn phù hợp với đức tin nơi Chúa Giêsu Kitô, chắc chắn phải bao gồm ‘việc chăm sóc ngôi nhà chung’. Mối liên kết này cũng chứng minh rằng tiếng kêu của đất và cuả những người nghèo trong khu vực này là một và giống nhau.”
Đức Hồng Y Hummes nhận định rằng:
“Thượng Hội Đồng này được tổ chức trong bối cảnh của một cuộc khủng hoảng khí hậu và sinh thái nghiêm trọng và cấp bách, bao trùm toàn bộ hành tinh của chúng ta. Hành tinh này đang trải qua sự tàn phá phi mã, cướp phá và làm suy thoái tài nguyên trái đất. Tất cả được nuôi dưỡng bởi một mô hình kỹ thuật toàn cầu hóa, cướp bóc và tàn phá.”
“Trái đất không còn có thể chịu đựng hơn nữa”.
Vị Hồng Y người Brazil này là người đã ngồi bên cạnh Đức Hồng Y Jorge Mario Bergoglio của Á Căn Đình trong cơ mật viện bầu Giáo Hoàng vào năm 2013, và đã gợi ý vị Tân Giáo Hoàng nên chọn lấy danh xưng “Phanxicô”. Ngài đã liệt kê một số mối đe dọa cụ thể mà vùng Amazon ngày nay đang phải đối mặt mà ngài đề nghị Thượng Hội Đồng Giám Mục cân nhắc thảo luận.
1. Việc hình sự hóa và ám sát các nhà lãnh đạo và những người bảo vệ đất đai trong vùng.
2. Chiếm đoạt và tư nhân hóa các tài nguyên tự nhiên chẳng hạn các nguồn nước.
3. Các nhượng bộ trong việc khai thác gỗ hợp pháp và việc khai thác gỗ bất hợp pháp.
4. Săn mồi và câu cá, chủ yếu ở các con sông.
5. Các nhượng bộ đối với các dự án lớn, như các dự án liên quan đến thủy điện và rừng, phá rừng để lấy đất độc canh, xây dựng đường bộ và đường sắt, hoặc các dự án khai thác mỏ và dầu khí.
6. Ô nhiễm gây ra bởi toàn bộ ngành công nghiệp khai thác đang gây ra các vấn đề và các loại bệnh tật, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên.
7. Buôn bán ma túy.
8. Hệ quả là các vấn đề xã hội liên quan đến các mối đe dọa này như nghiện rượu, bạo lực đối với phụ nữ, mại dâm, buôn bán người, mất căn cội văn hóa và bản sắc, và gây ra tình trạng nghèo đói.
Trong ánh sáng của tất cả những vấn đề này, Đức Hồng Y Hummes khởi động vài “vấn đề cốt lõi” sau đây cho Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon.
1. Một Giáo hội hướng ngoại và những con đường mới ở Amazon.
2. Khuôn mặt Amazon của Giáo hội: Hòa nhập và đa văn hóa trong bối cảnh truyền giáo và giáo hội học.
3. Các thừa tác vụ cho Giáo hội ở Amazon: chức linh mục, phó tế, các thừa tác vụ khác và vai trò của phụ nữ.
4. Công việc được thực hiện bởi Giáo Hội trong việc chăm sóc “ngôi nhà chung của chúng ta”; lắng nghe trái đất và người nghèo; hệ sinh thái tích hợp môi trường, kinh tế, xã hội và văn hóa.
5. Giáo hội Amazon trong thực tế đô thị.
6. Các vấn đề liên quan đến nguồn nước.
Trước Đức Hồng Y Hummes, Đức Hồng Y Lorenzo Baldisseri, người Ý, thư ký của Thượng Hội Đồng Giám Mục đã đưa ra một cái nhìn tổng quan dài về lịch sử và các thủ tục trong Thượng Hội Đồng. Đức Hồng Y Baldisseri nói mục đích cuối cùng của hội nghị này là tập trung vào “ngôi vườn giàu có và tài nguyên thiên nhiên bao la này, quê hương của các dân tộc bản địa với một lịch sử và khuôn mặt không thể nhầm lẫn, và một lãnh thổ đang bị đe dọa bởi tham vọng con người chứ không phải là đang được quan tâm chăm sóc”.
Theo lời trình bày của Đức Hồng Y Baldisseri, hội nghị sẽ xen kẽ giữa các phiên họp chung trong đó các Thượng Hội Đồng nói chuyện trước toàn bộ Thượng Hội Đồng; và các nhóm làm việc nhỏ hơn được tổ chức theo ngôn ngữ trong đó các tham dự viên có thể thảo luận tự do hơn. Cuộc họp đầu tiên của các nhóm nhỏ này được dự trù diễn ra vào ngày thứ Tư.
Trong một cử chỉ được xem ngủ gà ngủ gục đối với thế kỷ 21, Đức Hồng Y Baldisseri cũng nói với những các tham dự viên rằng họ được tự do trả lời phỏng vấn và thảo luận về Thượng Hội Đồng này một cách công khai trong thời gian rảnh rỗi, nhưng ngài yêu cầu họ dừng dùng các phương tiện truyền thông xã hội để chia sẻ ấn tượng trong các buổi làm việc thực tế.
Source:CruxChair of pope’s Amazon summit puts married priests, women squarely on the table
Nguyên bản tiếng Anh có thể xem ở đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt ngữ.
Chair of pope’s Amazon summit puts married priests, women squarely on the table
John Allen
Chủ tịch thượng đỉnh về Amazon của Đức Giáo Hoàng đặt thẳng thắn lên bàn thảo luận vấn đề phong chức linh mục cho người có gia đình, và vấn đề phụ nữ
Rôma- Không lãng phí thời gian, Chủ tịch Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon của Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã khởi động mọi thứ vào sáng thứ Hai bằng cách đặt thẳng thắn trên bàn họp các vấn đề gây tranh cãi gay gắt nhất, đó là vấn đề phong chức linh mục cho người đã kết hôn và vai trò của phụ nữ.
“Một vấn đề khác là việc thiếu linh mục để phục vụ các cộng đồng địa phương trong khu vực, với hậu quả là sự thiếu vắng Bí Tích Thánh Thể, ít nhất là vào ngày Chúa Nhật, cũng như các bí tích khác,” Đức Hồng Y Claudio Hummes, người Brazil, được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm trong tư cách Tổng Tường Trình Viên, hay chủ tịch của Thượng Hội Đồng Giám Mục kéo dài từ ngày 6 đến 27 tháng 10.
“Điều này có nghĩa việc chăm sóc mục vụ chỉ được hình thành từ các viếng thăm lẻ tẻ thay cho việc chăm sóc mục vụ đầy đủ hàng ngày,” Đức Hồng Y Hummes nói.
Trong khi người Mỹ và người châu Âu thường phàn nàn về sự thiếu hụt linh mục, số liệu thống kê của Giáo Hội cho thấy có một linh mục cho mỗi 1,300 người Công Giáo được rửa tội ở cả hai khu vực này. Trong khi đó, ở Mỹ châu Latinh, tỷ lệ đó là 1 linh mục cho 7,800 người Công Giáo, và ở một số vùng của Amazon, nó có thể tăng vọt lên 1 linh mục cho 15,000 hay cao hơn nữa.
Đức Hồng Y Hummes nhận xét rằng: “Việc tham dự Thánh Lễ, ít là vào ngày Chúa Nhật, là điều cần thiết cho sự phát triển đầy đủ và tiến bộ của các cộng đồng Kitô giáo, và là một trải nghiệm thực sự về Lời Chúa trong đời sống người dân. Vì thế, cần thiết là phải xác định hướng đi mới cho tương lai.”
Đức Hồng Y Hummes sau đó đã đề cập cụ thể về những gì “con đường mới” này có thể là. Ngài nói:
“Trong các giai đoạn tư vấn, các cộng đồng địa phương, các nhà truyền giáo và những người dân bản địa, những người phải đối mặt với nhu cầu cấp thiết mà hầu hết các cộng đồng Công Giáo ở Amazon gặp phải, đã yêu cầu rằng một con đường cần phải được mở ra cho việc truyền chức cho những người đàn ông trong vùng đã lập gia đình đang sống trong cộng đồng của họ, mặc dù xác nhận lớn tầm quan trọng của đặc sủng cuộc sống độc thân trong Giáo Hội.”
Kế đó, Đức Hồng Y Hummes cho rằng suy tư về vấn đề này không nên dừng lại ở những người đàn ông đã có gia đình.
“Đối diện với thực tế là một số lượng lớn phụ nữ ngày nay đang dẫn dắt các cộng đồng ở Amazon, có một yêu cầu rằng sứ vụ này phải được công nhận và nên có một nỗ lực để củng cố sứ vụ ấy với một thừa tác vụ thích hợp cho những phụ nữ sống trong các cộng đồng này”, ngài cho biết như trên nhưng không nói cụ thể “thừa tác vụ thích hợp” này có thể là gì.
Việc nhắc đến những người phụ nữ đã nhận được những tràng pháo tay trong hội trường.
Năm 2016, Đức Thánh Cha Phanxicô đã thành lập một ủy ban để nghiên cứu khả năng phong chức phó tế cho phụ nữ. Ủy ban đã trình bày một báo cáo trong đó không đạt được sự đồng thuận rõ ràng, và vào tháng Năm, Đức Thánh Cha Phanxicô nói: “Tôi không sợ nghiên cứu, nhưng đến thời điểm này chưa có tiến triển.”
Trước thềm Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon, vấn đề về phong chức linh mục cho những người đã kết hôn – thường được gọi là viri probati - là một trong những điểm gây tranh cãi nhất. Các nhà phê bình coi những đề xuất như thế là một con ngựa thành Troia có thể dẫn đến việc xóa bỏ tình trạng luật độc thân linh mục ở khắp mọi nơi trên thế giới, trong khi những người ủng hộ có xu hướng xem điều này như một phản ứng thực tế đối với các nhu cầu mục vụ trong khu vực.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2017, Đức Phanxicô cho biết ngài cởi mở với ý tưởng về việc phong chức viri probati để phục vụ các cộng đồng nông thôn bị cô lập, và cũng đã đề cập đến khả năng nhân rộng điều này ra không chỉ ở Amazon mà còn trên các đảo trong khu vực Thái Bình Dương.
Nhận được những tràng pháo tay từ hội trường, Đức Hồng Y Hummes bắt đầu bằng cách tuyên bố rằng ngài sẽ nói tiếng Bồ Đào Nha, ngôn ngữ của Brazil. Nhìn chung, ngài thúc giục những tham dự viên Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon đừng bị sa lầy bởi “chủ nghĩa truyền thống.”
“Chủ nghĩa truyền thống, trong đó vẫn giữ liên kết với quá khứ, là một chuyện, nhưng truyền thống đích thực, nghĩa là lịch sử sống động của Giáo Hội, là một chuyện khác.” Theo Đức Hồng Y, mỗi thế hệ trong Giáo Hội “làm phong phú thêm truyền thống này vào các thời điểm hiện tại với kinh nghiệm riêng của họ và sự hiểu biết về đức tin nơi Chúa Giêsu Kitô.”
“Thiên Chúa luôn luôn mang lại sự mới mẻ, và đòi hỏi sự tín thác hoàn toàn của chúng ta” ngài nói, trích dẫn một bài giảng của Đức Thánh Cha Phanxicô.
Đức Hồng Y Hummes cũng kêu gọi Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon công bố một sự bảo vệ mạnh mẽ đối với khoảng 400 cộng đồng địa phương và thổ dân trong vùng Amazon.
Đức Hồng Y nói rằng: “Điều cần thiết là quyền của những người bản địa được là các nhân tố chủ yếu trong lịch sử của mình phải được trao trả lại cho họ và phải được bảo đảm cho họ như các chủ thể chứ không phải như đối tượng của tinh thần hoặc các nạn nhân của chủ nghĩa thực dân từ bất kỳ ai”.
Để phù hợp với đặc tính “xanh” của Thượng Hội Đồng, Đức Hồng Y Hummes thúc giục một lập trường sinh thái mạnh mẽ. Theo Đức Hồng Y, “Giáo Hội của chúng ta là một Giáo Hội nhận thức được rằng sứ vụ tôn giáo của mình, nếu muốn phù hợp với đức tin nơi Chúa Giêsu Kitô, chắc chắn phải bao gồm ‘việc chăm sóc ngôi nhà chung’. Mối liên kết này cũng chứng minh rằng tiếng kêu của đất và cuả những người nghèo trong khu vực này là một và giống nhau.”
Đức Hồng Y Hummes nhận định rằng:
“Thượng Hội Đồng này được tổ chức trong bối cảnh của một cuộc khủng hoảng khí hậu và sinh thái nghiêm trọng và cấp bách, bao trùm toàn bộ hành tinh của chúng ta. Hành tinh này đang trải qua sự tàn phá phi mã, cướp phá và làm suy thoái tài nguyên trái đất. Tất cả được nuôi dưỡng bởi một mô hình kỹ thuật toàn cầu hóa, cướp bóc và tàn phá.”
“Trái đất không còn có thể chịu đựng hơn nữa”.
Vị Hồng Y người Brazil này là người đã ngồi bên cạnh Đức Hồng Y Jorge Mario Bergoglio của Á Căn Đình trong cơ mật viện bầu Giáo Hoàng vào năm 2013, và đã gợi ý vị Tân Giáo Hoàng nên chọn lấy danh xưng “Phanxicô”. Ngài đã liệt kê một số mối đe dọa cụ thể mà vùng Amazon ngày nay đang phải đối mặt mà ngài đề nghị Thượng Hội Đồng Giám Mục cân nhắc thảo luận.
1. Việc hình sự hóa và ám sát các nhà lãnh đạo và những người bảo vệ đất đai trong vùng.
2. Chiếm đoạt và tư nhân hóa các tài nguyên tự nhiên chẳng hạn các nguồn nước.
3. Các nhượng bộ trong việc khai thác gỗ hợp pháp và việc khai thác gỗ bất hợp pháp.
4. Săn mồi và câu cá, chủ yếu ở các con sông.
5. Các nhượng bộ đối với các dự án lớn, như các dự án liên quan đến thủy điện và rừng, phá rừng để lấy đất độc canh, xây dựng đường bộ và đường sắt, hoặc các dự án khai thác mỏ và dầu khí.
6. Ô nhiễm gây ra bởi toàn bộ ngành công nghiệp khai thác đang gây ra các vấn đề và các loại bệnh tật, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên.
7. Buôn bán ma túy.
8. Hệ quả là các vấn đề xã hội liên quan đến các mối đe dọa này như nghiện rượu, bạo lực đối với phụ nữ, mại dâm, buôn bán người, mất căn cội văn hóa và bản sắc, và gây ra tình trạng nghèo đói.
Trong ánh sáng của tất cả những vấn đề này, Đức Hồng Y Hummes khởi động vài “vấn đề cốt lõi” sau đây cho Thượng Hội Đồng Toàn Vùng Amazon.
1. Một Giáo hội hướng ngoại và những con đường mới ở Amazon.
2. Khuôn mặt Amazon của Giáo hội: Hòa nhập và đa văn hóa trong bối cảnh truyền giáo và giáo hội học.
3. Các thừa tác vụ cho Giáo hội ở Amazon: chức linh mục, phó tế, các thừa tác vụ khác và vai trò của phụ nữ.
4. Công việc được thực hiện bởi Giáo Hội trong việc chăm sóc “ngôi nhà chung của chúng ta”; lắng nghe trái đất và người nghèo; hệ sinh thái tích hợp môi trường, kinh tế, xã hội và văn hóa.
5. Giáo hội Amazon trong thực tế đô thị.
6. Các vấn đề liên quan đến nguồn nước.
Trước Đức Hồng Y Hummes, Đức Hồng Y Lorenzo Baldisseri, người Ý, thư ký của Thượng Hội Đồng Giám Mục đã đưa ra một cái nhìn tổng quan dài về lịch sử và các thủ tục trong Thượng Hội Đồng. Đức Hồng Y Baldisseri nói mục đích cuối cùng của hội nghị này là tập trung vào “ngôi vườn giàu có và tài nguyên thiên nhiên bao la này, quê hương của các dân tộc bản địa với một lịch sử và khuôn mặt không thể nhầm lẫn, và một lãnh thổ đang bị đe dọa bởi tham vọng con người chứ không phải là đang được quan tâm chăm sóc”.
Theo lời trình bày của Đức Hồng Y Baldisseri, hội nghị sẽ xen kẽ giữa các phiên họp chung trong đó các Thượng Hội Đồng nói chuyện trước toàn bộ Thượng Hội Đồng; và các nhóm làm việc nhỏ hơn được tổ chức theo ngôn ngữ trong đó các tham dự viên có thể thảo luận tự do hơn. Cuộc họp đầu tiên của các nhóm nhỏ này được dự trù diễn ra vào ngày thứ Tư.
Trong một cử chỉ được xem ngủ gà ngủ gục đối với thế kỷ 21, Đức Hồng Y Baldisseri cũng nói với những các tham dự viên rằng họ được tự do trả lời phỏng vấn và thảo luận về Thượng Hội Đồng này một cách công khai trong thời gian rảnh rỗi, nhưng ngài yêu cầu họ dừng dùng các phương tiện truyền thông xã hội để chia sẻ ấn tượng trong các buổi làm việc thực tế.
Source:Crux