Thông Tấn Fides tại Vatican phỏng vấn ĐHY GB. Phạm Minh Mẫn trả lời về cuộc gặp gỡ sắp tới giữa Chủ tịch Việt Nam và ĐTC Beneđictô XVI
Phóng viên Paolo Affatato của hãng Thông tấn Fides của Vatican đã gửi 4 câu hỏi phỏng vấn ĐHY Phạm Minh Mẫn, và hôm nay ĐHY GB Mẫn đã trả lời cho Fides đồng thời Ngài cũng có gửi trực tiếp cho VietCatholic những câu hỏi và trả lời như sau:
1. What are your hopes and your feelings about the meeting of the President of Viet Nam with the Pope? Đức Hồng Y có những hy vọng nào và cảm tưởng của ĐHY ra sao về cuộcc gặp gỡ của Chủ Tịch Việt Nam với Đức Giáo Hoàng?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Thế giới toàn cầu hoá hôm nay đang thu hẹp thành một ngôi làng, nơi đó các quốc gia trở thành những gia đình sống thân cận với nhau. Theo truyền thống văn hoá Việt Nam, các gia đình đó thường ứng xử với nhau theo tình làng nghĩa xóm. Điều tôi cảm nhận là Vatican và Việt Nam xem ra đều có thiện chí muốn xây dựng một mối quan hệ tương tự như thế. Và tôi hy vọng hoàn cảnh hôm nay có những thuận lợi cho đôi bên hình thành mối quan hệ đó.
2. What are the main issues that will be discussed? Những vấn đề chính nào sẽ được bàn tới?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Tôi nghĩ rằng mối quan hệ nào cũng có thể có những bất đồng. Nhưng tôi hy vọng rằng qua đối thoại trong sự tôn trọng lẫn nhau và tôn trọng sự thật, dần dần đôi bên hiểu nhau hơn, và cùng nhau vượt qua những bất đồng trong tình làng nghĩa xóm. Ngày 4.12.2009, tôi có phổ biến bản tin "Tìm hiểu dư luận, bình luận, nhận định về Đức Giáo Hoàng Bênêđitô XVI và Thông điệp "Tình Yêu trong Chân Lý", nhằm góp phần vào sự hiểu biết nhau hơn (xem bản văn I đính kèm ở dưới).
3. What does the Catholic community in Viet Nam expect from the visit? Cộng Đồng Công Giáo tại Việt Nam kỳ vọng gì từ cuộc gặp gỡ này?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Cộng đồng công giáo tại Việt Nam, nói chung, mong đợi những người chủ gia đình trong ngôi làng toàn cầu hoá này mỗi ngày đồng cảm với nhau hơn, cùng nhau đem lại hoà khí cho các gia đình trong ngôi làng, chung sức giúp cho các gia đình đó phát triển toàn diện và vững bền, xây dựng ngôi làng thành một cộng đồng nhân loại mới sống trong chân lý và tình yêu, trong công lý và hoà bình.
4. What is the situation of the Church in Viet Nam today? Tình trạng Giáo Hội tại Việt Nam ngày nay ra sao?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Sau cuộc viếng thăm Ad Limina hôm cuối tháng 6 vừa qua, theo lời giáo huấn của Đức Thánh Cha, tôi có ghi lại đôi nét về hình ảnh giáo phận Thành phố của Tổng giáo phận hiện nay, nói lên phần nào tình hình Giáo Hội tại Việt Nam (xem bản văn II đính kèm).
I. TÌM HIỂU DƯ LUẬN, BÌNH LUẬN, NHẬN ĐỊNH VỀ ĐỨC GIÁO HOÀNG BÊNÊĐITÔ XVI
VÀ THÔNG ĐIỆP “TÌNH YÊU TRONG CHÂN LÝ”
1. Qua truyền thông, tôi thấy một số đông lãnh đạo các tôn giáo có lời kêu gọi mọi người, mọi giới quan tâm học hỏi, nghiên cứu Thông điệp “Tình yêu trong chân lý” nhằm cùng nhau khám phá định hướng và động lực xây dựng một thế giới an lành hơn, tốt đẹp hơn cho nhân loại đang đối diện với những vấn đề nghiêm trọng cùng khủng hoảng trong tình hình xã hội hôm nay.
2. Gần đây, tân Thủ Tướng Nhật Bản có đưa ra nhận định rằng phát triển một xã hội tự do, bình đẳng, dân chủ, mà thiếu tình huynh đệ, thì sự phát triển để lại nhiều khó khăn nan giải.
3. Nhà bình luận Michael Winters của tuần báo The America bình luận rằng, qua Thông điệp “Tình yêu trong chân lý”, Đức Giáo Hoàng Bêneđitô XVI đóng góp một phần quan trọng trong việc xây dựng một nền nhân bản toàn diện. Nền nhân bản mới nầy đòi hỏi một con đường phát triển mới, với những cơ cấu tổ chức mới và luật lệ mới, cho thế giới toàn cầu hoá hôm nay.
Nội dung của Thông điệp cho thấy nền nhân bản toàn diện không những bao quát các phương diện của cuộc sống, như văn hoá và xã hội, kinh tế và chính trị, song còn bao gồm phương diện vật chất và tinh thần, khoa học và đức tin, tâm lý và luân lý, lý trí và tâm linh, tiến hoá và phát triển, tình huynh đệ đại đồng và tinh thần trách nhiệm liên đới. Tất cả các phương diện đó không tách biệt nhau, song liên kết mật thiết và tạo nên một thể thống nhất trong nền nhân bản mới. Đó là một nền nhân bản vừa toàn diện, vừa mở ra với siêu việt.
4.Ngoài ra, ý nghĩa nội dung của Thông điệp cho người chú tâm nghiên cứu thấy Đức Giáo Hoàng Bênêđitô XVI có một cái nhìn toàn diện, một thái độ mở đường, và một phong cách phục vụ cho sự sống và sự phát triển con người cùng nhân loại trong thế giới hôm nay.
Cái nhìn toàn diện. Ý nghĩa nội dung của Thông điệp cho thấy toàn diện ở đây không những bao gồm các chiều kích nêu trên, song còn bao gồm chiều rộng và chiều dài, chiều cao và chiều sâu của khoa xã hội học và lịch sử, của khoa học kỹ thuật và thần học, của lý trí và đức tin, của tự nhiên và siên nhiên. Nói theo lý Thiền, đó là cái nhìn từ đỉnh Thái Hoà. Nói theo lẽ đạo, đó là cái nhìn dưới ánh sáng Thượng Trí của Đấng Chí Tôn. Đó là cái nhìn theo sự khôn ngoan của Đấng Tạo Hoá và là Người Chủ của lịch sử nhân loại, vượt lên trên sự khôn ngoan hạn hẹp của thụ tạo trong thế gian.
Thái độ mở đường. Trong Thông điệp, khi đề cập đến những vấn đề nghiêm trọng cùng khủng hoảng trong cuộc sống thế giới ngày nay, Đức Giáo Hoàng không có thái độ chỉ trích hay kết án, song coi đó là cơ hội để soi sáng và mở đường cho các giới hữu trách vượt qua chướng ngại và tiến bước trên con đường phát triển đích thực, toàn diện và vững bền. Rõ ràng đó là thái độ đối thoại và hợp tác xây dựng cùng phát triển một cộng đồng nhân loại mới sống trong chân lý và tình yêu của Đức Kitô Đấng cứu độ.
Phong cách phục vụ. Qua Thông điệp, Đức Giáo Hoàng thể hiện một phong cách giống như phong cách của Chủ chiên nhân hậu, quảng đại và hy sinh, tân tình chăm lo cho đoàn chiên, - chiên trong đàn và ngoài đàn, chiên lạc và chiên đau yếu cùng bị thương tích. Đó cũng là phong cách của Chúa nhập thể làm người, đồng cảm và đồng hành với nhân loại, quảng đại yêu thương và khiêm tốn phục vụ cho sự sống và sự phát triển của họ cho đến cùng.
Toà TGM ngày 4.12.2009
+ ĐHY Phạm Minh Mẫn
II. 30 NĂM GIÁO HỘI SỐNG TRONG MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI VIỆT NAM
1. Giáo Hội sống Mầu Nhiệm Vượt Qua trong môi trường xã hội Việt Nam sau năm 1975
Năm 1975 là thời điểm thay đổi chế độ chính trị tại Việt Nam. Sự thay đổi đó làm tan rã khung nếp văn hoá xã hội kinh tế chính trị cũ, lôi kéo theo nhiều mất mát và giới hạn cho Giáo Hội Công giáo tại Việt Nam. Cộng thêm hơn 10 năm đất nước đóng cửa, mối liên hệ với thế giới và mối hiệp thông với Giáo Hội toàn cầu hầu như bị cắt đứt.
Riêng Tổng Giáo phận Sàigòn đổi tên là Tổng Giáo phận Thành phố HCM, với nhiều mất mát:
(1) về nhân sự: số linh mục từ 414 còn 226, số giáo dân từ 516.000 còn 387.184,
(2) về cơ sở giáo dục, y tế, từ thiện nhân đạo: mất đi gần 400 cơ sở. Do đó không còn trường công giáo là nơi dạy giáo lý, giáo dục đức tin cho giới trẻ. Không còn bệnh viện công giáo, không còn những trung tâm từ thiện nhân đạo. Không còn những tổ chức hoạt động bác ái xã hội, chỉ còn cơ sở phụng tự.
Tuy nhiên, nhờ đó công việc mục vụ trong giáo phận tập trung vào trung tâm và đỉnh cao của đời sống đạo là Chúa Giêsu Thánh Thể và Lời Chúa, xây dựng cộng đoàn giáo xứ thành gia đình Chúa, nơi đó có Chúa là Cha, mọi người có chung một Cha và là anh em một nhà, chung một phép Rửa, một lòng tin cậy mến.
Và cũng nhờ đó mà các gia đình, các cộng đoàn tín hữu dành nhiều thời giờ hơn cho đời sống cầu nguyện hiệp thông với Chúa và bác ái liên đới huynh đệ với nhau trong gia đình cũng như trong cộng đoàn tín hữu, giáo xứ, dòng tu. Mọi người có nhiều cơ hội hơn để sống và lớn lên trong chân lý và tình yêu cứu độ của Chúa Kitô, và cộng đoàn giáo phận cũng như giáo xứ ngày càng trở nên muối men và ánh sáng Tin Mừng trong môi trường mới. Hình ảnh khiêm tốn làm chứng nhân Tin Mừng đã dần dần đổi thay lối nhìn của nhiều người trong xã hội về Giáo Hội: từ một tổ chức bị coi là ngoại lai, thù nghịch, trở thành một tổ chức có tiềm năng góp phần phục vụ dân tộc và phát triển đất nước.
2. Ân huệ Chúa thương ban cho Giáo Hội sống trong môi trường Việt Nam hôm nay
Chúa thương đồng hành với dân Chúa như Người gieo nhiều hạt giống hồng ân cứu độ, hạt giống đức tin, hạt giống ơn gọi linh mục, tu sĩ.
- Hiện nay, giáo phận có 200 giáo xứ, 5.289 thành viên Hội đồng giáo xứ, 6.254 giáo lý viên thiện nguyện, 900 ca đoàn, 25 đoàn thể tông đồ giáo dân với số thành viên là trên 90.000. 90% số giáo dân đi lễ Chúa nhật; 100% trẻ đi học từ giáo lý Khai Tâm đến sau Thêm Sức.
- ĐCV có 180 đại chủng sinh của 3 giáo phận. Giáo phận có lớp Dự Bị với sỉ số 20, và 300 dự tu chờ vào Đại Chủng Viện.
- 85 dòng tu, tu đoàn, tu hội, với 300 cộng đoàn và số thành viên là 5.047, nhiều trăm thành viên đi tu học tại nhiều nước, với nhiều trăm thành viên đi truyền giáo tại 46 quốc gia thuộc 5 châu.
- Ngoài ra có 50 dòng tu và một số giáo phận từ châu Âu, Mỹ, Á, Úc, đến tìm ơn gọi trẻ trong giáo phận.
- Đến nay, trong giáo phận, đã từng bước mở 190 cơ sở mới, nhà trẻ, lớp tình thương, dạy nghề, bác ái từ thiện nhân đạo, góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước, đồng thời khắc phục những hậu quả tiêu cực của phát triển xã hội.
3. Dân Chúa chăm sóc và vun tưới cho những hạt giống hồng ân cứu độ đơm bông kết trái
Chúa thương ban ơn cho các gia đình công giáo, các cộng đoàn tín hữu trở nên thửa đất màu mỡ, nhờ được chăm sóc và được vun tưới bằng nguồn nước trong lành là đời sống cầu nguyện và phụng vụ bí tích của các tín hữu, và nguồn phân bón là đời sống bác ái hy sinh và gian khổ của mọi người. Nhờ đó các hạt giống hồng ân cứu độ phát triển xanh tươi và đơm bông kết trái.
Nay, theo lời nhắn nhủ của Đức Thánh Cha, gia đình giáo phận cần tiếp tục chăm sóc những hạt giống đó với những nỗ lực như sau:
- góp phần xây dựng Trung Tâm Mục Vụ và Trung Tâm Văn Hoá công giáo thành nơi mở rộng và nâng cao kiến thức đức tin,
- liên đới với nhau để giúp các gia đình công giáo, 200 cộng đoàn giáo xứ, 300 cộng đoàn tu sĩ, 12 Ban Mục vụ giáo phận, 25 đoàn thể tông đồ giáo dân, trở thành những ngôi trường giáo dục đức tin, thành trì bảo vệ đức tin, chứng nhân lưu truyền đức tin,
- liên đới với nhau để tạo điều kiện cho mọi người ý thức sống trong chân lý và tình yêu cứu độ của Chúa Kitô, nhằm góp phần vào sự phát triển Giáo Hội cùng con người và đất nước Việt Nam cách toàn diện và vững bền.
4. Kinh nghiệm về đời sống cầu nguyện và yêu thương phục vụ
Chính nhờ đón nhận Chúa Thánh Thần cùng tình yêu của Chúa Kitô, và nhờ đời sống kiên trì cầu nguyện trong mọi gian truân, mà Phaolô đã cống hiến cuộc đời và mạng sống mình cho sứ vụ Phúc Âm hoá và xây dựng Giáo Hội theo đường lối yêu thương và phục vụ của Chúa Kitô.
4.1 "Sống trong chân lý và tình yêu, mọi người sẽ được lớn lên về mọi phương diện, vươn đến Chúa Kitô, là Đầu". (Eph 4,15)
Tình yêu dưới ánh sáng của lý trí trong văn hoá: 4 biển anh em một nhà.
Tình yêu dưới ánh sáng của đức tin vào Chúa Kitô: mọi người là con một Cha, anh em một nhà.
Trong lịch sử truyền giáo, có 2 loại nhà truyền giáo: loại tôn trọng văn hoá bản địa như Mattêô Ricci và loại áp đặt văn hoá ngoại lai.
Trong thực tế gia đình và xã hội có 2 loại tình yêu: tình yêu tôn trọng và tình yêu áp đặt.
Tình yêu đối với quê hương và tổ quốc ngày nay là cùng nhau khám phá định hướng và động lực phát triển toàn diện con người và phát triển vững bền đất nước. (x. Caritas in Veritate)
4.2 Tình yêu phục vụ đòi hỏi hội nhập, đối thoại và hợp tác
Hội nhập: hội nhập vào truyền thống văn hoá của dân tộc nhằm khám phá những hạt giống Lời Chúa trong mỗi nền văn hoá, vun tưới cho những hạt giống đó phát triển. Nhờ vậy làm phong phú nền văn hoá đó.
Đối thoại và hợp tác: truyền thống đối đầu quen thuộc từ xa xưa, ăn sâu vào tâm khảm, vào nếp nghĩ và lối sống con người, kể cả người Kitô hữu. Công Đồng Vatican II mở ra hướng đi mới: đối thoại trong tinh thần bác ái nhằm tìm kiếm sự thật. Tuy nhiên hướng đi này xem ra còn mới mẻ và xa lạ với nhiều người vì họ vẫn quan niệm chân lý là điều gì phù hợp với ích lợi riêng của mình, đem lại lợi nhuận cho bản thân và phe nhóm của mình. Do đó, việc đối thoại và hợp tác rất khó khăn và kết quả có giới hạn, ngay trong lãnh vực phục vụ người nghèo nhất, người bị bỏ rơi, cũng như trong việc phát triển đất nước.
4.3 Đời sống cầu nguyện: "Trong gian truân, hãy kiên nhẫn và chuyên cần cầu nguyện". (x. Rom 12,12)
Lời khuyên của ĐHY Glemp, giáo chủ Balan đã trải qua 3 chế độ: "Hãy kiên nhẫn và cầu nguyện".
Cầu nguyện để sáng suốt nhận ra ý Chúa, đường lối của Chúa, đồng thời để có sức mạnh tiến bước theo đường lối đó trong mọi hoàn cảnh và trong mọi khó khăn thử thách.
Kiên nhẫn cầu nguyện, vì lẽ công việc đổi mới, tâm trí và lòng dạ con người là công việc của Chúa Thánh Thần, tất nhiên với sự cộng tác của người thành tâm thiện chí.
Kiên nhẫn và cầu nguyện như Chúa dạy (x. Kinh Lạy Cha), như Hội Thánh dạy (x. 20 Mầu Nhiệm Mân côi), còn là nguồn nước trong lành vun tưới cho các hạt giống hồng ân cứu độ phát triển xanh tươi và đơm bông kết trái.
Phóng viên Paolo Affatato của hãng Thông tấn Fides của Vatican đã gửi 4 câu hỏi phỏng vấn ĐHY Phạm Minh Mẫn, và hôm nay ĐHY GB Mẫn đã trả lời cho Fides đồng thời Ngài cũng có gửi trực tiếp cho VietCatholic những câu hỏi và trả lời như sau:
1. What are your hopes and your feelings about the meeting of the President of Viet Nam with the Pope? Đức Hồng Y có những hy vọng nào và cảm tưởng của ĐHY ra sao về cuộcc gặp gỡ của Chủ Tịch Việt Nam với Đức Giáo Hoàng?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Thế giới toàn cầu hoá hôm nay đang thu hẹp thành một ngôi làng, nơi đó các quốc gia trở thành những gia đình sống thân cận với nhau. Theo truyền thống văn hoá Việt Nam, các gia đình đó thường ứng xử với nhau theo tình làng nghĩa xóm. Điều tôi cảm nhận là Vatican và Việt Nam xem ra đều có thiện chí muốn xây dựng một mối quan hệ tương tự như thế. Và tôi hy vọng hoàn cảnh hôm nay có những thuận lợi cho đôi bên hình thành mối quan hệ đó.
2. What are the main issues that will be discussed? Những vấn đề chính nào sẽ được bàn tới?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Tôi nghĩ rằng mối quan hệ nào cũng có thể có những bất đồng. Nhưng tôi hy vọng rằng qua đối thoại trong sự tôn trọng lẫn nhau và tôn trọng sự thật, dần dần đôi bên hiểu nhau hơn, và cùng nhau vượt qua những bất đồng trong tình làng nghĩa xóm. Ngày 4.12.2009, tôi có phổ biến bản tin "Tìm hiểu dư luận, bình luận, nhận định về Đức Giáo Hoàng Bênêđitô XVI và Thông điệp "Tình Yêu trong Chân Lý", nhằm góp phần vào sự hiểu biết nhau hơn (xem bản văn I đính kèm ở dưới).
3. What does the Catholic community in Viet Nam expect from the visit? Cộng Đồng Công Giáo tại Việt Nam kỳ vọng gì từ cuộc gặp gỡ này?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Cộng đồng công giáo tại Việt Nam, nói chung, mong đợi những người chủ gia đình trong ngôi làng toàn cầu hoá này mỗi ngày đồng cảm với nhau hơn, cùng nhau đem lại hoà khí cho các gia đình trong ngôi làng, chung sức giúp cho các gia đình đó phát triển toàn diện và vững bền, xây dựng ngôi làng thành một cộng đồng nhân loại mới sống trong chân lý và tình yêu, trong công lý và hoà bình.
4. What is the situation of the Church in Viet Nam today? Tình trạng Giáo Hội tại Việt Nam ngày nay ra sao?
ĐHY Phạm Minh Mẫn: Sau cuộc viếng thăm Ad Limina hôm cuối tháng 6 vừa qua, theo lời giáo huấn của Đức Thánh Cha, tôi có ghi lại đôi nét về hình ảnh giáo phận Thành phố của Tổng giáo phận hiện nay, nói lên phần nào tình hình Giáo Hội tại Việt Nam (xem bản văn II đính kèm).
I. TÌM HIỂU DƯ LUẬN, BÌNH LUẬN, NHẬN ĐỊNH VỀ ĐỨC GIÁO HOÀNG BÊNÊĐITÔ XVI
VÀ THÔNG ĐIỆP “TÌNH YÊU TRONG CHÂN LÝ”
1. Qua truyền thông, tôi thấy một số đông lãnh đạo các tôn giáo có lời kêu gọi mọi người, mọi giới quan tâm học hỏi, nghiên cứu Thông điệp “Tình yêu trong chân lý” nhằm cùng nhau khám phá định hướng và động lực xây dựng một thế giới an lành hơn, tốt đẹp hơn cho nhân loại đang đối diện với những vấn đề nghiêm trọng cùng khủng hoảng trong tình hình xã hội hôm nay.
2. Gần đây, tân Thủ Tướng Nhật Bản có đưa ra nhận định rằng phát triển một xã hội tự do, bình đẳng, dân chủ, mà thiếu tình huynh đệ, thì sự phát triển để lại nhiều khó khăn nan giải.
3. Nhà bình luận Michael Winters của tuần báo The America bình luận rằng, qua Thông điệp “Tình yêu trong chân lý”, Đức Giáo Hoàng Bêneđitô XVI đóng góp một phần quan trọng trong việc xây dựng một nền nhân bản toàn diện. Nền nhân bản mới nầy đòi hỏi một con đường phát triển mới, với những cơ cấu tổ chức mới và luật lệ mới, cho thế giới toàn cầu hoá hôm nay.
Nội dung của Thông điệp cho thấy nền nhân bản toàn diện không những bao quát các phương diện của cuộc sống, như văn hoá và xã hội, kinh tế và chính trị, song còn bao gồm phương diện vật chất và tinh thần, khoa học và đức tin, tâm lý và luân lý, lý trí và tâm linh, tiến hoá và phát triển, tình huynh đệ đại đồng và tinh thần trách nhiệm liên đới. Tất cả các phương diện đó không tách biệt nhau, song liên kết mật thiết và tạo nên một thể thống nhất trong nền nhân bản mới. Đó là một nền nhân bản vừa toàn diện, vừa mở ra với siêu việt.
4.Ngoài ra, ý nghĩa nội dung của Thông điệp cho người chú tâm nghiên cứu thấy Đức Giáo Hoàng Bênêđitô XVI có một cái nhìn toàn diện, một thái độ mở đường, và một phong cách phục vụ cho sự sống và sự phát triển con người cùng nhân loại trong thế giới hôm nay.
Cái nhìn toàn diện. Ý nghĩa nội dung của Thông điệp cho thấy toàn diện ở đây không những bao gồm các chiều kích nêu trên, song còn bao gồm chiều rộng và chiều dài, chiều cao và chiều sâu của khoa xã hội học và lịch sử, của khoa học kỹ thuật và thần học, của lý trí và đức tin, của tự nhiên và siên nhiên. Nói theo lý Thiền, đó là cái nhìn từ đỉnh Thái Hoà. Nói theo lẽ đạo, đó là cái nhìn dưới ánh sáng Thượng Trí của Đấng Chí Tôn. Đó là cái nhìn theo sự khôn ngoan của Đấng Tạo Hoá và là Người Chủ của lịch sử nhân loại, vượt lên trên sự khôn ngoan hạn hẹp của thụ tạo trong thế gian.
Thái độ mở đường. Trong Thông điệp, khi đề cập đến những vấn đề nghiêm trọng cùng khủng hoảng trong cuộc sống thế giới ngày nay, Đức Giáo Hoàng không có thái độ chỉ trích hay kết án, song coi đó là cơ hội để soi sáng và mở đường cho các giới hữu trách vượt qua chướng ngại và tiến bước trên con đường phát triển đích thực, toàn diện và vững bền. Rõ ràng đó là thái độ đối thoại và hợp tác xây dựng cùng phát triển một cộng đồng nhân loại mới sống trong chân lý và tình yêu của Đức Kitô Đấng cứu độ.
Phong cách phục vụ. Qua Thông điệp, Đức Giáo Hoàng thể hiện một phong cách giống như phong cách của Chủ chiên nhân hậu, quảng đại và hy sinh, tân tình chăm lo cho đoàn chiên, - chiên trong đàn và ngoài đàn, chiên lạc và chiên đau yếu cùng bị thương tích. Đó cũng là phong cách của Chúa nhập thể làm người, đồng cảm và đồng hành với nhân loại, quảng đại yêu thương và khiêm tốn phục vụ cho sự sống và sự phát triển của họ cho đến cùng.
Toà TGM ngày 4.12.2009
+ ĐHY Phạm Minh Mẫn
II. 30 NĂM GIÁO HỘI SỐNG TRONG MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI VIỆT NAM
1. Giáo Hội sống Mầu Nhiệm Vượt Qua trong môi trường xã hội Việt Nam sau năm 1975
Năm 1975 là thời điểm thay đổi chế độ chính trị tại Việt Nam. Sự thay đổi đó làm tan rã khung nếp văn hoá xã hội kinh tế chính trị cũ, lôi kéo theo nhiều mất mát và giới hạn cho Giáo Hội Công giáo tại Việt Nam. Cộng thêm hơn 10 năm đất nước đóng cửa, mối liên hệ với thế giới và mối hiệp thông với Giáo Hội toàn cầu hầu như bị cắt đứt.
Riêng Tổng Giáo phận Sàigòn đổi tên là Tổng Giáo phận Thành phố HCM, với nhiều mất mát:
(1) về nhân sự: số linh mục từ 414 còn 226, số giáo dân từ 516.000 còn 387.184,
(2) về cơ sở giáo dục, y tế, từ thiện nhân đạo: mất đi gần 400 cơ sở. Do đó không còn trường công giáo là nơi dạy giáo lý, giáo dục đức tin cho giới trẻ. Không còn bệnh viện công giáo, không còn những trung tâm từ thiện nhân đạo. Không còn những tổ chức hoạt động bác ái xã hội, chỉ còn cơ sở phụng tự.
Tuy nhiên, nhờ đó công việc mục vụ trong giáo phận tập trung vào trung tâm và đỉnh cao của đời sống đạo là Chúa Giêsu Thánh Thể và Lời Chúa, xây dựng cộng đoàn giáo xứ thành gia đình Chúa, nơi đó có Chúa là Cha, mọi người có chung một Cha và là anh em một nhà, chung một phép Rửa, một lòng tin cậy mến.
Và cũng nhờ đó mà các gia đình, các cộng đoàn tín hữu dành nhiều thời giờ hơn cho đời sống cầu nguyện hiệp thông với Chúa và bác ái liên đới huynh đệ với nhau trong gia đình cũng như trong cộng đoàn tín hữu, giáo xứ, dòng tu. Mọi người có nhiều cơ hội hơn để sống và lớn lên trong chân lý và tình yêu cứu độ của Chúa Kitô, và cộng đoàn giáo phận cũng như giáo xứ ngày càng trở nên muối men và ánh sáng Tin Mừng trong môi trường mới. Hình ảnh khiêm tốn làm chứng nhân Tin Mừng đã dần dần đổi thay lối nhìn của nhiều người trong xã hội về Giáo Hội: từ một tổ chức bị coi là ngoại lai, thù nghịch, trở thành một tổ chức có tiềm năng góp phần phục vụ dân tộc và phát triển đất nước.
2. Ân huệ Chúa thương ban cho Giáo Hội sống trong môi trường Việt Nam hôm nay
Chúa thương đồng hành với dân Chúa như Người gieo nhiều hạt giống hồng ân cứu độ, hạt giống đức tin, hạt giống ơn gọi linh mục, tu sĩ.
 |
- ĐCV có 180 đại chủng sinh của 3 giáo phận. Giáo phận có lớp Dự Bị với sỉ số 20, và 300 dự tu chờ vào Đại Chủng Viện.
- 85 dòng tu, tu đoàn, tu hội, với 300 cộng đoàn và số thành viên là 5.047, nhiều trăm thành viên đi tu học tại nhiều nước, với nhiều trăm thành viên đi truyền giáo tại 46 quốc gia thuộc 5 châu.
- Ngoài ra có 50 dòng tu và một số giáo phận từ châu Âu, Mỹ, Á, Úc, đến tìm ơn gọi trẻ trong giáo phận.
- Đến nay, trong giáo phận, đã từng bước mở 190 cơ sở mới, nhà trẻ, lớp tình thương, dạy nghề, bác ái từ thiện nhân đạo, góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước, đồng thời khắc phục những hậu quả tiêu cực của phát triển xã hội.
3. Dân Chúa chăm sóc và vun tưới cho những hạt giống hồng ân cứu độ đơm bông kết trái
Chúa thương ban ơn cho các gia đình công giáo, các cộng đoàn tín hữu trở nên thửa đất màu mỡ, nhờ được chăm sóc và được vun tưới bằng nguồn nước trong lành là đời sống cầu nguyện và phụng vụ bí tích của các tín hữu, và nguồn phân bón là đời sống bác ái hy sinh và gian khổ của mọi người. Nhờ đó các hạt giống hồng ân cứu độ phát triển xanh tươi và đơm bông kết trái.
Nay, theo lời nhắn nhủ của Đức Thánh Cha, gia đình giáo phận cần tiếp tục chăm sóc những hạt giống đó với những nỗ lực như sau:
- góp phần xây dựng Trung Tâm Mục Vụ và Trung Tâm Văn Hoá công giáo thành nơi mở rộng và nâng cao kiến thức đức tin,
- liên đới với nhau để giúp các gia đình công giáo, 200 cộng đoàn giáo xứ, 300 cộng đoàn tu sĩ, 12 Ban Mục vụ giáo phận, 25 đoàn thể tông đồ giáo dân, trở thành những ngôi trường giáo dục đức tin, thành trì bảo vệ đức tin, chứng nhân lưu truyền đức tin,
- liên đới với nhau để tạo điều kiện cho mọi người ý thức sống trong chân lý và tình yêu cứu độ của Chúa Kitô, nhằm góp phần vào sự phát triển Giáo Hội cùng con người và đất nước Việt Nam cách toàn diện và vững bền.
4. Kinh nghiệm về đời sống cầu nguyện và yêu thương phục vụ
Chính nhờ đón nhận Chúa Thánh Thần cùng tình yêu của Chúa Kitô, và nhờ đời sống kiên trì cầu nguyện trong mọi gian truân, mà Phaolô đã cống hiến cuộc đời và mạng sống mình cho sứ vụ Phúc Âm hoá và xây dựng Giáo Hội theo đường lối yêu thương và phục vụ của Chúa Kitô.
4.1 "Sống trong chân lý và tình yêu, mọi người sẽ được lớn lên về mọi phương diện, vươn đến Chúa Kitô, là Đầu". (Eph 4,15)
Tình yêu dưới ánh sáng của lý trí trong văn hoá: 4 biển anh em một nhà.
Tình yêu dưới ánh sáng của đức tin vào Chúa Kitô: mọi người là con một Cha, anh em một nhà.
Trong lịch sử truyền giáo, có 2 loại nhà truyền giáo: loại tôn trọng văn hoá bản địa như Mattêô Ricci và loại áp đặt văn hoá ngoại lai.
Trong thực tế gia đình và xã hội có 2 loại tình yêu: tình yêu tôn trọng và tình yêu áp đặt.
Tình yêu đối với quê hương và tổ quốc ngày nay là cùng nhau khám phá định hướng và động lực phát triển toàn diện con người và phát triển vững bền đất nước. (x. Caritas in Veritate)
4.2 Tình yêu phục vụ đòi hỏi hội nhập, đối thoại và hợp tác
Hội nhập: hội nhập vào truyền thống văn hoá của dân tộc nhằm khám phá những hạt giống Lời Chúa trong mỗi nền văn hoá, vun tưới cho những hạt giống đó phát triển. Nhờ vậy làm phong phú nền văn hoá đó.
Đối thoại và hợp tác: truyền thống đối đầu quen thuộc từ xa xưa, ăn sâu vào tâm khảm, vào nếp nghĩ và lối sống con người, kể cả người Kitô hữu. Công Đồng Vatican II mở ra hướng đi mới: đối thoại trong tinh thần bác ái nhằm tìm kiếm sự thật. Tuy nhiên hướng đi này xem ra còn mới mẻ và xa lạ với nhiều người vì họ vẫn quan niệm chân lý là điều gì phù hợp với ích lợi riêng của mình, đem lại lợi nhuận cho bản thân và phe nhóm của mình. Do đó, việc đối thoại và hợp tác rất khó khăn và kết quả có giới hạn, ngay trong lãnh vực phục vụ người nghèo nhất, người bị bỏ rơi, cũng như trong việc phát triển đất nước.
4.3 Đời sống cầu nguyện: "Trong gian truân, hãy kiên nhẫn và chuyên cần cầu nguyện". (x. Rom 12,12)
Lời khuyên của ĐHY Glemp, giáo chủ Balan đã trải qua 3 chế độ: "Hãy kiên nhẫn và cầu nguyện".
Cầu nguyện để sáng suốt nhận ra ý Chúa, đường lối của Chúa, đồng thời để có sức mạnh tiến bước theo đường lối đó trong mọi hoàn cảnh và trong mọi khó khăn thử thách.
Kiên nhẫn cầu nguyện, vì lẽ công việc đổi mới, tâm trí và lòng dạ con người là công việc của Chúa Thánh Thần, tất nhiên với sự cộng tác của người thành tâm thiện chí.
Kiên nhẫn và cầu nguyện như Chúa dạy (x. Kinh Lạy Cha), như Hội Thánh dạy (x. 20 Mầu Nhiệm Mân côi), còn là nguồn nước trong lành vun tưới cho các hạt giống hồng ân cứu độ phát triển xanh tươi và đơm bông kết trái.