1. Phóng viên Nga không nói nên lời giữa cuộc tháo chạy ở Kherson: Thật là một 'Thảm họa'

Trong diễn văn gởi quốc dân đồng bào vào tối thứ Ba theo giờ địa phương Kyiv, ở Việt Nam là vào rạng sáng ngày thứ Tư 5 tháng 10, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã cho biết về diễn biến cuộc tổng phản công giải phóng Kherson. Tờ Newsweek có bài tường trình về cảm nhận từ phía Nga đối với cuộc tổng phản công này. Bài báo có nhan đề “Russian Reporter Left Speechless Amid Kherson Retreat: 'Disaster'“, nghĩa là “Phóng viên Nga không nói nên lời giữa cuộc tháo chạy ở Kherson: Thật là một 'Thảm họa'“. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Thụy Khanh.

Sau khi Ukraine mở cuộc tấn công dữ dội ở khu vực phía nam Kherson trong những ngày gần đây được tường trình là đã đẩy lực lượng Nga vào cuộc rút lui hỗn loạn, một phóng viên chiến trường Nga cho biết anh ta không nói nên lời trước những thất bại này.

“Các bạn, tôi biết rằng các bạn mong đợi tôi cho ý kiến về tình hình. Tuy nhiên, tôi thực sự không biết phải nói gì với bạn,” Roman Saponkov viết trong một bài đăng trên Telegram hôm thứ Ba cho hơn 61.000 người theo dõi của mình. “Cuộc rút lui từ phía bắc của hữu ngạn vùng Kherson là một thảm họa.”

Saponkov liệt kê một số khu vực trong khu vực mà anh ta nói rằng đã được “tưới đẫm máu của những người lính của chúng ta.”

“Tôi chỉ muốn nói lời ủng hộ đến các chàng trai của chúng ta. Chúng tôi tin tưởng vào các bạn và tự hào về các bạn,” anh nói thêm đến chỗ đó thì nghẹn lời không biết phải nói thêm gì nữa.

Việc Nga rút lui ở Kherson có nghĩa là Ukraine hiện đã đạt được chiến thắng trên ít nhất ba mặt trận trong những tuần gần đây, khi nước này tiếp tục chống lại cuộc xâm lược kéo dài hơn 7 tháng mà lúc đầu Putin và một số người ủng hộ ông ta tin rằng sẽ dẫn đến chiến thắng nhanh chóng của Nga. Ukraine đã phát động cuộc phản công Kherson vào cuối tháng 8, và sau đó bắt đầu một cuộc phản công bất ngờ ở khu vực phía đông Kharkiv vào đầu tháng 9. Cuối tuần qua, Ukraine đã tiến vào khu vực Donetsk bằng cách chiếm lại thành phố Lyman, nơi mà Bộ Quốc phòng Anh mô tả là “một bước lùi chính trị đáng kể” đối với Nga.

Đáng chú ý, khu vực Donetsk là một trong bốn khu vực của Ukraine mà Tổng thống Nga Vladimir Putin đã sáp nhập vào tuần trước, là điều mà các nhà lãnh đạo Ukraine và phương Tây đã coi là một động thái vô lý và bất hợp pháp. Trước khi Ukraine chiếm lại Lyman, Ben Hodges, cựu tướng chỉ huy của Lục quân Hoa Kỳ ở Âu Châu, nói với Newsweek rằng việc Nga mất thành phố trong khi Putin chào bán việc sáp nhập “giả tạo” sẽ là “sự sỉ nhục về mặt tâm lý đối với Điện Cẩm Linh.”

Cuộc phản công chớp nhoáng của Kharkiv còn dẫn đến một số thất bại lớn nhất trong số những thất bại gần đây của Nga. Tuần trước, các quan chức quân sự Ukraine nói rằng quân đội của họ chỉ có 6% khu vực để giải phóng khỏi sự kiểm soát của Nga.

Đối với cuộc phản công Kherson, Ukraine đã báo cáo về các chiến thắng của mình, cũng như những thiệt hại về nhân sự và thiết bị của Nga. Viện Nghiên cứu Chiến tranh, gọi tắt là ISW, một tổ chức tư vấn của Mỹ, đã viết trong đánh giá chiến dịch mới nhất của mình rằng các nguồn tin của Ukraine và Nga đã báo cáo rằng các lực lượng của Ukraine đã đạt được “những lợi ích đáng kể” xung quanh Lyman và ở phía bắc Kherson trong 24 giờ qua.

Trong các lực lượng rút lui khỏi Lyman, có những đơn vị thiếu kinh nghiệm chiến trường. Tuy nhiên, ISW ghi nhận rằng: “Trong các đơn vị Nga bị đánh bại trên các mặt trận này, có cả những đơn vị trước đây từng được coi là những lực lượng chiến đấu hàng đầu của Nga”.

ISW cũng nói rằng “Các lực lượng Ukraine đã tiến bộ trên tuyến sông Oskil-Kreminna về phía biên giới cuối cùng của Luhansk.”

Luhansk, cùng với Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson, là bốn khu vực mà Nga tuyên bố sáp nhập.

Newsweek đã liên hệ với Bộ Quốc phòng Nga để đưa ra bình luận.

2. Lệnh động viên của Putin gây phản ứng ngược khi 370,000 người bỏ trốn khỏi nước Nga trong hai tuần

Tờ Newsweek có bài tường trình nhan đề “Putin's Mobilization Backfires as 370,000 Flee Russia in Two Weeks”, nghĩa là “Lệnh động viên của Putin gây phản ứng ngược khi 370,000 người bỏ trốn khỏi nước Nga trong hai tuần.” Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Thụy Khanh.

Lệnh động viên bán phần của Tổng thống Nga Putin dường như đã phản tác dụng khi hơn 370,000 công dân đã bỏ trốn khỏi đất nước kể từ khi có sắc lệnh - nhiều hơn tổng số 300,000 mà các quan chức quốc phòng cho biết sẽ được gọi nhập ngũ.

Tuyên bố ngày 21 tháng 9 của Putin đã làm dấy lên các cuộc biểu tình trên toàn quốc và một cuộc di cư ồ ạt của người Nga chạy qua biên giới sang các nước láng giềng bao gồm Georgia, Phần Lan, Kazakstan và Mông Cổ để tránh bị nhập ngũ.

Bộ trưởng Nội vụ Kazakhstan cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Ba rằng hơn 200,000 người Nga đã đến quốc gia Trung Á láng giềng kể từ khi sắc lệnh được công bố.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cho biết hôm thứ Ba rằng 200,000 người đã bị gọi nhập ngũ nhập ngũ kể từ khi Putin ban bố lệnh động viên 300,000 quân nhân dự bị và cựu quân nhân có “một số chuyên môn quân sự nhất định và kinh nghiệm liên quan”.

Hơn 93,000 người Nga đã đến Gruzia trong hai tuần, theo hãng tin Nga Fontanka. Một cuộc tìm kiếm trước đó của Newsweek cho thấy giao thông đã ùn tắc thêm đến 6 dặm tại biên giới của Nga với Georgia vào buổi sáng sau tuyên bố của Putin.

Tuần trước, Liên minh Âu Châu báo cáo rằng 66,000 người Nga đã đến Liên Hiệp Âu Châu, với phần lớn công dân vào khối thông qua các cửa khẩu biên giới Phần Lan và Estonia.

Theo các quan chức biên giới, đến ngày 2 tháng 10, ít nhất 12,000 người Nga đã vào Mông Cổ.

Số lượng người Nga bỏ trốn trong hai tuần kể từ khi Tổng thống Putin tuyên bố điều động một phần diễn ra trong bối cảnh luật mới mà nhà lãnh đạo Nga ký ban hành, trừng phạt những người từ chối phục vụ hoặc trốn tránh nghĩa vụ với mức án lên đến 10 năm tù.

Hàng trăm nghìn người cũng đã bỏ trốn trong bối cảnh có các báo cáo rằng những người không đủ tiêu chuẩn cũng bị gọi nhập ngũ, bao gồm cả sinh viên, người già và những người có tình trạng sức khỏe và thương tích, cũng đã được trao lệnh triệu tập để chiến đấu ở Ukraine.

Thụy Khanh xin mở ngoặc để giải thích thêm:

Chỉ số tham nhũng hay Corruption Perceptions Index, gọi tắt là CPI, của Nga là 138. Để so sánh, chỉ số CPI của Việt Nam là 87. Nói cách khác, ở Nga tình trạng tham nhũng, ăn hối lộ, hiếp đáp dân lành còn cao hơn cả Việt Nam. Các lực lượng thực thi pháp luật ở Nga khét tiếng ăn hối lộ. Ai đã từng sống ở Nga đều hiểu rõ thực tế này. Lệnh động viên của Putin là cơ hội làm giầu cho bọn quan chức Nga khi họ tung ra hàng loạt các giấy gọi nhập ngũ cho cả những người không nằm trong lực lượng dự bị và cũng chẳng có chút kinh nghiệm chiến trường nào.

Joel Hickman, phó giám đốc chương trình Quốc phòng và An ninh Xuyên Đại Tây Dương tại Trung tâm Phân tích Chính sách Âu Châu (CEPA), nói với Newsweek rằng việc huy động và mức độ hoảng loạn chung hiện đang diễn ra ở Nga, với hàng trăm nghìn người của lực lượng lao động bị loại ra ngoài khi họ chạy trốn hoặc bị gởi sang chiến đấu ở Ukraine. Điều này chắc chắn sẽ làm trầm trọng thêm những vấn đề mà Putin hiện đang phải đối mặt trong cuộc chiến.

Hickman cho biết việc huy động cho đến nay vẫn trong tình trạng “hỗn loạn hoàn toàn”.

“Những gì chúng ta đang thấy hiện nay là một nỗ lực huy động vô cùng hỗn loạn và không được ưa chuộng, chắc chắn sẽ thất bại,” Hickman nói. “Trong khi hàng trăm nghìn thanh niên Nga khỏe mạnh đang chạy trốn qua biên giới nước Nga, có báo cáo về hàng nghìn người đàn ông lớn tuổi với nhiều vấn đề sức khỏe được đưa đến các trung tâm tuyển mộ nhập ngũ gần nhất.”

Ông nói thêm, “Có vẻ như Putin càng huy động nhiều thì càng có nhiều người đàn ông rời khỏi đất nước. Chỉ cần nghĩ đến tác động tàn khốc mà điều này gây ra đối với mọi lĩnh vực của nền kinh tế đang gặp khó khăn của Nga”.

Newsweek đã liên hệ với Bộ Ngoại giao Nga để đưa ra bình luận.

3. Các đài truyền hình Nga thúc giục người dân tránh xem Internet để khỏi đón nhận tin buồn.

Trong bối cảnh những thất bại kinh hoàng ngày càng gia tăng ở Ukraine, các đài truyền hình Nga thúc giục người dân tránh xem Internet để khỏi đón nhận những tin buồn đủ loại. Tờ Newsweek có bài tường trình nhan đề “Russian Host Says Foreign Media Stokes Panic, Urges Viewers to Self-Censor”, nghĩa là “Người dẫn chương trình Nga cho rằng truyền thông nước ngoài đang gây hoảng sợ, và thúc giục người xem tự kiểm duyệt.” Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Thụy Khanh.

Trong bối cảnh những thiệt hại ngày càng gia tăng ở Ukraine, một người dẫn chương trình trên một kênh truyền thông nhà nước Nga kêu gọi người xem tự kiểm duyệt để chống lại các báo cáo nước ngoài.

Một đoạn clip về người dẫn chương trình, Armen Gasparyan, đã được chia sẻ trên Twitter vào tối thứ Hai bởi Julia Davis, một nhà báo và là người tạo ra nhóm giám sát Russian Media Monitor. Trong clip đó, người dẫn chương trình thừa nhận rằng người dân Nga khó có thể hiểu được những mất mát gần đây phải gánh chịu ở Ukraine, đặc biệt là thất bại ở Lyman vào cuối tuần qua. Vì thế, Gasparyan kêu gọi người xem thực hành việc “kiểm duyệt nội bộ” của riêng họ.

“Tôi hiểu rằng từ quan điểm của một người dân thường, tất cả những điều này chỉ đơn giản là không thể tin được. Không nghi ngờ gì nữa, đây là một kịch bản khó nhai. Chính xác là vì lý do đó, trong trường hợp không có kiểm duyệt trong quá trình hoạt động đặc biệt ở Ukraine, bạn nên thực hiện kiểm duyệt nội bộ, ngừng đọc những báo cáo từ các kẻ thù ý thức hệ”.

Hôm thứ Bảy, Bộ Quốc phòng Nga thừa nhận rằng quân đội ở Lyman đã buộc phải rút lui sau khi bị bao vây. Thành phố, trong khu vực tranh chấp quan trọng của Donetsk, từng là trung tâm hậu cần và vận chuyển của quân đội Nga tới các khu vực khác.

Việc rút lui cũng diễn ra cùng thời điểm Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sáp nhập Donetsk và ba khu vực khác. Cuộc phản công thành công của Ukraine ở Lyman đã làm dấy lên nghi ngờ về thẩm quyền trong tuyên bố của Nga.

Gasparyan sau đó cảnh báo người xem rằng các báo cáo tiêu cực về nỗ lực chiến tranh ở Ukraine đang tìm cách gây hoảng sợ cho người dân Nga.

“Bạn phải nhận ra rằng, họ đang cố gắng khiến bạn hoảng sợ để từ bên trong, bạn bắt đầu cảm thấy bị phản bội. Đó là một cấu hình tuyệt vời, khó có thể đánh bại.”

Người dẫn chương trình tuyên bố rằng trong khi việc mất Lyman là một điều khó hiểu đối với nhiều người, các mục tiêu của Nga ở Ukraine vẫn không thay đổi và nằm trong tầm với, anh ta kêu gọi người xem đừng “quá khích động”. Anh cũng tuyên bố rằng các báo cáo nước ngoài về tinh thần sa sút ở Nga từ các cơ quan truyền thông nước ngoài là kết quả của việc người Nga đọc các báo cáo sai sự thật và những phàn nàn về tình trạng của sự việc, như các các câu chuyện từ CNN.

Gasparyan nói: “Đúng vậy, đó là chấn thương và làm tổn thương tâm hồn. Tất cả những điều đó đều đúng. Nhưng bạn phải nghiến răng và hiểu rằng một lời nói cũng là một vũ khí”.

Newsweek đã liên hệ với Bộ Ngoại giao Nga để đưa ra bình luận.

4. Vũ khí hạt nhân được báo cáo là đang trên đường đến Ukraine trong bối cảnh có những lo sợ Putin sẽ nhấn nút

Tờ Newsweek có bài tường trình nhan đề “Nukes Reported on Route to Ukraine as Fears Grow Putin Will Push Button”, nghĩa là “Vũ khí hạt nhân được báo cáo là đang trên đường đến Ukraine trong bối cảnh có những lo sợ Putin sẽ nhấn nút”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Thụy Khanh.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã làm dấy lên lo ngại rằng ông sắp sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine sau khi một video được lan truyền rất nhanh và những lời bình luận của một chuyên gia phân tích quốc phòng.

Đoạn video, được đăng hôm Chúa Nhật trên Twitter và được xem hơn 250.000 lần, ban đầu xuất hiện trên kênh Telegram Rybar ủng hộ Nga. “Một đoàn tàu khác với thiết bị quân sự đang tiến tới mặt trận bằng đường sắt ở đâu đó ở miền trung nước Nga,” người dùng Twitter NovichokRossiya chú thích trên video. “Thoạt nhìn, không có gì đặc biệt về nó. Nhưng khi xem xét kỹ hơn, bạn có thể thấy KamAZ-43269 “Shot” đang đứng trên bệ với mô-đun chiến đấu “Spoke”.

Nhà phân tích quốc phòng Konrad Muzyka có trụ sở tại Ba Lan đã tweet rằng đoạn video thậm chí còn gây sốc hơn. “Một đoàn tàu khác với thiết bị quân sự này thực sự đang chở bộ đồ nghề thuộc Tổng cục 12 của Bộ Quốc phòng Nga,” Muzyka bình luận khi chia sẻ bài đăng. “Tổng cục này chịu trách nhiệm về các loại bom, đạn hạt nhân, lưu trữ, bảo trì, vận chuyển và cấp phát cho các đơn vị.”

Do đó, đã có nhiều thông tin cho rằng Nga có thể sắp sử dụng vũ khí hạt nhân chống lại Ukraine, sau cuộc phản công lớn của các lực lượng Ukraine khiến quân đội Nga phải rút lui ở nhiều nơi trên đất nước. Ngoài ra, Putin gần đây đã cảnh báo phương Tây rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào Nga đều có thể gây ra phản ứng hạt nhân, đồng thời nhấn mạnh rằng ông ta không nói đùa.

Tuy nhiên, Muzyka nói rằng việc nhìn thấy đoàn tàu này không có nghĩa là vũ khí hạt nhân sẽ được sử dụng trong chiến tranh.

Trong một tweet tiếp theo, ông viết: “Có phải là video này cho thấy sự chuẩn bị cho một vụ phóng hạt nhân? Không hẳn vậy. Có những cách giải thích khác có khả năng xảy ra hơn. Thứ nhất, đó có thể là một hình thức báo hiệu cho phương Tây rằng Mạc Tư Khoa đang leo thang chiến tranh.

“Thứ hai, lực lượng dự bị của Nga thường huấn luyện rất đông vào mùa thu. Thứ ba, Nga có thể tiến hành cuộc tập trận răn đe chiến lược GROM vào tháng 10. Vì vậy, đoàn tàu này có thể đang chuẩn bị cho cuộc diễn tập này.”

Marina Miron, một thành viên nghiên cứu tại Trung tâm Đạo đức Quân sự của Bộ Nghiên cứu Quốc phòng tại Đại học Kings College London, đã nói chuyện với Newsweek về những lo ngại rằng có thể có sự leo thang hạt nhân trong cuộc xung đột Ukraine.

“Các nguồn tin Ukraine chỉ ra rằng có nguy cơ cao về một cuộc leo thang hạt nhân. Ví dụ, Học thuyết quân sự năm 2014 chỉ ra rằng Nga sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân chiến lược nếu vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí hủy diệt hàng loạt được sử dụng chống lại Nga hoặc các đồng minh của họ hoặc nếu có một mối đe dọa quân sự sắp xảy ra đối với sự tồn vong của nhà nước Nga,” Miron nói.

“Một mặt, sẽ không khôn ngoan về mặt chiến lược nếu sử dụng chúng ở Ukraine, bởi vì những vùng lãnh thổ đó sẽ trở nên không thể ở được. Mặt khác, điều này có thể dẫn đến leo thang chiến tranh,” cô nói.

Trong khi lưu ý rằng vũ khí hạt nhân có thể có tác động tàn phá đối với Ukraine, Miron nhấn mạnh rằng Putin nhận thức được rằng mối đe dọa sử dụng chúng có thể hoạt động như một chiến thuật gây sợ hãi đối với NATO.

Cô nói, “Putin nhận thức rõ ràng về cả hai hệ quả. Tuy nhiên, ông ta biết rằng kiểu răn đe này có xu hướng phát huy tác dụng, vì người ta không bao giờ có thể loại trừ hoàn toàn khả năng sử dụng chúng.”

“Sự hiện diện của những vũ khí này ở Donbas có thể ngăn NATO làm cho lực lượng Ukraine trở nên quá mạnh vì NATO có thể sợ rằng điều này có thể kích động Nga sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật. Đó là tín hiệu chính trị mạnh mẽ hơn bất cứ thứ gì khác”.

Miron cũng nói rằng Putin đã sử dụng chiến thuật này, trong những ngày đầu của cuộc chiến. Khi đó, ông đã ra lệnh đặt lực lượng răn đe hạt nhân của Nga trong tình trạng báo động cao.

Newsweek đã liên hệ với Bộ Ngoại giao Nga để đưa ra bình luận.

5. Nhật Bản đã yêu cầu một lãnh sự Nga ở Sapporo rời khỏi đất nước trước ngày 10 tháng 10

Nhật Bản đã yêu cầu một lãnh sự Nga tại Sapporo rời khỏi đất nước vào ngày 10 tháng 10 để trả đũa việc trục xuất một lãnh sự Nhật Bản ở Vladivostok vào tháng trước, Bộ Ngoại giao Nhật cho biết như trên.

Quyết định của Nhật Bản được đưa ra sau khi cơ quan an ninh FSB của Nga vào tháng 9 cho biết họ đã bắt giữ lãnh sự Nhật Bản vì nghi ngờ hoạt động gián điệp và ra lệnh cho ông này rời khỏi đất nước.

Thứ trưởng Ngoại giao Takeo Mori đã triệu tập Đại sứ Nga, Mikhail Galuzin và thông báo cho ông về quyết định của Nhật Bản. Nước này tuyên bố lãnh sự Nga tại Sapporo là “persona non grata” – “người không được hoan nghênh” - và yêu cầu lãnh sự phải rời Nhật Bản trong vòng sáu ngày.

Đại sứ Galuzin nói:

Rõ ràng là bước đi mới nhất này của phía Nhật Bản chỉ có thể khiến quan hệ song phương ngày càng xấu đi, vốn dĩ đã xuống cấp gần đây do chính sách phá hoại của Tokyo.