Trên First Things ngày 23 tháng 4, năm 2024, Leilani Mueller, một người vợ, một bà mẹ và là cô giáo dạy Văn chương Anh tại Houston Hoa Kỳ, viết về cảm nghiệm làm mẹ học giả [mother scholar] của bà. Bà kể rằng:
Gần đây tôi vẫn nghĩ đến một câu trích dẫn từ cuốn tiểu thuyết của Dorothy L. Sayers. “Tôi đã từng là một học giả,” một người quen của Harriet Vane, nhân vật chính rất thành công của cuốn tiểu thuyết, nói trong một cuộc hội ngộ đại học ở một trường đại học hư cấu Oxford.
Người quen của Harriet đã kết hôn với một nông dân và bỏ lại phía sau cuộc sống tinh thần với vô số công việc nhà và con cái mà cuộc sống nông trại đòi hỏi.
Tôi nhớ đến câu nói đầy tiếc nuối khi tôi và chồng đang đón tiếp các sinh viên đại học tại nhà của chúng tôi, và tôi nghĩ về những năm đại học đầy biến đổi của chính mình.
Đã gần hai mươi năm kể từ khi tôi bước vào khuôn viên trường để bắt đầu năm thứ nhất đại học; hai mươi năm kể từ khi cánh cửa sổ tuổi thơ khép kín của tôi được mở ra để nhìn ra bầu trời tươi sáng của một thế giới mới rộng lớn. Những năm đại học đó đã mang lại cho cuộc sống của tôi mục đích sâu sắc hơn, và tôi háo hức uống cạn những văn bản và ý tưởng tuyệt vời.
Boethius nhìn thẳng vào cái chết và nói rằng triết học có thể an ủi; khi lựa chọn nghĩa vụ thay vì đam mê, Aeneas của Virgil đã kích động cả sự tức giận lẫn sự tôn trọng. Từ Dante và Augustine, tôi học được rằng thói xấu của con người là ham muốn nhắm vào những mục đích sai lầm. Bonaventure đã cho tôi thấy rằng kiến thức về của cải vật chất có thể dẫn tôi đến kiến thức về của cải phi vật chất. Những nhà văn này đã truyền cảm hứng cho tôi để biến những tật xấu của mình thành đức tính tốt.
Vì vậy, một ý nghĩ mới xuất hiện trong đầu tôi: Kinh nghiệm hạn hẹp của tôi không làm cạn kiệt khả năng có được một cuộc sống trọn vẹn. Cả một thế giới ý tưởng tồn tại ngoài trải nghiệm bản thân của tôi; trên thực tế, sự phát triển của tôi với tư cách là một con người phụ thuộc vào việc hiểu được điều gì là tốt và đúng về thế giới của chúng ta.
Cuộc gặp gỡ với Những cuốn sách vĩ đại là cuộc gặp gỡ với những điều tốt đẹp nhất mà con người có thể mang lại. Những văn bản này cho người ta thấy tất cả những thành công và thất bại của họ, trong câu chuyện cũng như trong triết học. Nghiên cứu chúng là một công việc khó khăn, nhưng những quan điểm trí tuệ ngoạn mục rất đáng giá.
Trong năm cuối ở Oxford, tôi đã cân nhắc việc theo đuổi cuộc sống của một học giả. Hướng dẫn người khác trong hành trình khám phá nhân văn dường như là một mục tiêu cao cả, vì vậy tôi nộp đơn vào các trường sau đại học, nhận được một số thư chấp nhận và một số thư từ chối. Tuy nhiên, trong một diễn biến kỳ lạ, chính tính nhân văn mà tôi yêu thích đã khiến tôi chọn một nghề khác.
Những lựa chọn thật kỳ quặc; đôi khi chúng được thực hiện ở ngã tư đường. Những lúc khác, chúng được thực hiện một cách lặng lẽ bằng những bước nhỏ, thường theo hướng mà người ta không thể biết trước được. Trong trường hợp của tôi, điều đó có nghĩa là chọn công việc giảng dạy mà tôi yêu thích, ở gần gia đình và cuối cùng khám phá ra rằng hôn nhân và làm mẹ là thiên chức chính của tôi. Tôi trở thành vợ, và một năm sau là mẹ. Cả hai sự kiện đều thỏa mãn ước mơ mà tôi ấp ủ từ lâu, và tôi nhận ra những ơn gọi đó phù hợp với mong muốn hiểu được điều gì là sự thật về thế giới này.
Chưa hết, gần mười năm đảm nhận những trách nhiệm quen thuộc này, với đứa con thứ năm sắp chào đời, đôi khi cái tôi làm mẹ của tôi cảm thấy bị tách rời khỏi những gì tốt đẹp ở trường đại học của tôi. Khi chúng tôi tiếp đón các sinh viên đại học, tôi đã tìm kiếm trong đầu những tài liệu tham khảo văn học và những ngày tháng lịch sử đã bị khuất phục bởi những cuốn sách dành cho trẻ em, vô số đồ giặt, “não mang thai” và những khoảnh khắc rảnh rỗi dành cho mạng xã hội được ngụy trang dưới dạng nghỉ ngơi.
Mặc dù đôi khi tôi cảm thấy lạc lõng trong thế giới trần tục của những người phi học thuật và mệt mỏi trước những yêu cầu to lớn của việc làm mẹ, nhưng việc nghiên cứu các ngành nhân văn đã dạy tôi rằng mặc dù những cảm xúc này là có thật nhưng chúng không đóng cửa sổ với thế giới rộng lớn hơn. Tôi không lạc vào khu rừng tối tăm như Dante - nhưng tôi có những người hướng dẫn cả ngoại đạo lẫn thần học. Ở cuối Thần khúc, Dante nhìn thấy tình yêu làm lay động cả vũ trụ; Tôi cũng tin rằng mình được tình yêu đó nâng đỡ và hướng tới nó.
Nhiều người bạn đồng trang lứa của tôi đã chọn cuộc sống của một học giả, và ngày nay hầu hết những người bạn mà tôi chia sẻ thư viện và những chuyến du lịch đều có bằng cấp cao và đều là giáo sư và giáo viên. Công việc của họ là công việc tốt. Công việc của tôi cũng bao gồm cả việc giảng dạy; nhưng khi có nhiều con cái hơn, sự tập trung của tôi lại hướng về thế giới gia đình. Tôi tập trung vào những con người nhỏ bé này mà tôi phải giúp hình thành và định hình trái tim và khối óc của chúng. Nhưng theo nhiều cách, tôi vẫn là một học giả, quan tâm đến sự hưng thịnh của chính mình và quan trọng hơn là của các con tôi.
Các môn nhân văn phải luôn là một công việc kép. Chúng phải đồng thời cung cấp thông tin và làm phong phú, nhưng sau đó các bài học của chúng phải được áp dụng và thực hiện một cách vui vẻ. Đó là cuộc sống đáng sống. Và một cuộc sống như vậy có thể được tìm thấy nhiều ở nhà cũng như ở phòng sinh hoạt chung.
Xung quanh tôi là âm nhạc làm chuyển động các quả cầu, và tôi không cần phải là một học giả chính thức mới có thể bị cuốn vào vũ điệu của nó. Tôi có thể là một người mẹ và vẫn là một triết gia; khi con trai tôi hỏi tôi những câu hỏi trước khi đi ngủ như “Điều gì xảy ra khi người tốt chết?” Tôi có thể trả lời: “Ồ, con trai mẹ, Chúa sẽ làm họ sống lại” và đọc thuộc lòng bài thơ của Donne: “Hỡi Cái Chết, ngươi phải chết.”
Gần đây tôi vẫn nghĩ đến một câu trích dẫn từ cuốn tiểu thuyết của Dorothy L. Sayers. “Tôi đã từng là một học giả,” một người quen của Harriet Vane, nhân vật chính rất thành công của cuốn tiểu thuyết, nói trong một cuộc hội ngộ đại học ở một trường đại học hư cấu Oxford.
Người quen của Harriet đã kết hôn với một nông dân và bỏ lại phía sau cuộc sống tinh thần với vô số công việc nhà và con cái mà cuộc sống nông trại đòi hỏi.
Tôi nhớ đến câu nói đầy tiếc nuối khi tôi và chồng đang đón tiếp các sinh viên đại học tại nhà của chúng tôi, và tôi nghĩ về những năm đại học đầy biến đổi của chính mình.
Đã gần hai mươi năm kể từ khi tôi bước vào khuôn viên trường để bắt đầu năm thứ nhất đại học; hai mươi năm kể từ khi cánh cửa sổ tuổi thơ khép kín của tôi được mở ra để nhìn ra bầu trời tươi sáng của một thế giới mới rộng lớn. Những năm đại học đó đã mang lại cho cuộc sống của tôi mục đích sâu sắc hơn, và tôi háo hức uống cạn những văn bản và ý tưởng tuyệt vời.
Boethius nhìn thẳng vào cái chết và nói rằng triết học có thể an ủi; khi lựa chọn nghĩa vụ thay vì đam mê, Aeneas của Virgil đã kích động cả sự tức giận lẫn sự tôn trọng. Từ Dante và Augustine, tôi học được rằng thói xấu của con người là ham muốn nhắm vào những mục đích sai lầm. Bonaventure đã cho tôi thấy rằng kiến thức về của cải vật chất có thể dẫn tôi đến kiến thức về của cải phi vật chất. Những nhà văn này đã truyền cảm hứng cho tôi để biến những tật xấu của mình thành đức tính tốt.
Vì vậy, một ý nghĩ mới xuất hiện trong đầu tôi: Kinh nghiệm hạn hẹp của tôi không làm cạn kiệt khả năng có được một cuộc sống trọn vẹn. Cả một thế giới ý tưởng tồn tại ngoài trải nghiệm bản thân của tôi; trên thực tế, sự phát triển của tôi với tư cách là một con người phụ thuộc vào việc hiểu được điều gì là tốt và đúng về thế giới của chúng ta.
Cuộc gặp gỡ với Những cuốn sách vĩ đại là cuộc gặp gỡ với những điều tốt đẹp nhất mà con người có thể mang lại. Những văn bản này cho người ta thấy tất cả những thành công và thất bại của họ, trong câu chuyện cũng như trong triết học. Nghiên cứu chúng là một công việc khó khăn, nhưng những quan điểm trí tuệ ngoạn mục rất đáng giá.
Trong năm cuối ở Oxford, tôi đã cân nhắc việc theo đuổi cuộc sống của một học giả. Hướng dẫn người khác trong hành trình khám phá nhân văn dường như là một mục tiêu cao cả, vì vậy tôi nộp đơn vào các trường sau đại học, nhận được một số thư chấp nhận và một số thư từ chối. Tuy nhiên, trong một diễn biến kỳ lạ, chính tính nhân văn mà tôi yêu thích đã khiến tôi chọn một nghề khác.
Những lựa chọn thật kỳ quặc; đôi khi chúng được thực hiện ở ngã tư đường. Những lúc khác, chúng được thực hiện một cách lặng lẽ bằng những bước nhỏ, thường theo hướng mà người ta không thể biết trước được. Trong trường hợp của tôi, điều đó có nghĩa là chọn công việc giảng dạy mà tôi yêu thích, ở gần gia đình và cuối cùng khám phá ra rằng hôn nhân và làm mẹ là thiên chức chính của tôi. Tôi trở thành vợ, và một năm sau là mẹ. Cả hai sự kiện đều thỏa mãn ước mơ mà tôi ấp ủ từ lâu, và tôi nhận ra những ơn gọi đó phù hợp với mong muốn hiểu được điều gì là sự thật về thế giới này.
Chưa hết, gần mười năm đảm nhận những trách nhiệm quen thuộc này, với đứa con thứ năm sắp chào đời, đôi khi cái tôi làm mẹ của tôi cảm thấy bị tách rời khỏi những gì tốt đẹp ở trường đại học của tôi. Khi chúng tôi tiếp đón các sinh viên đại học, tôi đã tìm kiếm trong đầu những tài liệu tham khảo văn học và những ngày tháng lịch sử đã bị khuất phục bởi những cuốn sách dành cho trẻ em, vô số đồ giặt, “não mang thai” và những khoảnh khắc rảnh rỗi dành cho mạng xã hội được ngụy trang dưới dạng nghỉ ngơi.
Mặc dù đôi khi tôi cảm thấy lạc lõng trong thế giới trần tục của những người phi học thuật và mệt mỏi trước những yêu cầu to lớn của việc làm mẹ, nhưng việc nghiên cứu các ngành nhân văn đã dạy tôi rằng mặc dù những cảm xúc này là có thật nhưng chúng không đóng cửa sổ với thế giới rộng lớn hơn. Tôi không lạc vào khu rừng tối tăm như Dante - nhưng tôi có những người hướng dẫn cả ngoại đạo lẫn thần học. Ở cuối Thần khúc, Dante nhìn thấy tình yêu làm lay động cả vũ trụ; Tôi cũng tin rằng mình được tình yêu đó nâng đỡ và hướng tới nó.
Nhiều người bạn đồng trang lứa của tôi đã chọn cuộc sống của một học giả, và ngày nay hầu hết những người bạn mà tôi chia sẻ thư viện và những chuyến du lịch đều có bằng cấp cao và đều là giáo sư và giáo viên. Công việc của họ là công việc tốt. Công việc của tôi cũng bao gồm cả việc giảng dạy; nhưng khi có nhiều con cái hơn, sự tập trung của tôi lại hướng về thế giới gia đình. Tôi tập trung vào những con người nhỏ bé này mà tôi phải giúp hình thành và định hình trái tim và khối óc của chúng. Nhưng theo nhiều cách, tôi vẫn là một học giả, quan tâm đến sự hưng thịnh của chính mình và quan trọng hơn là của các con tôi.
Các môn nhân văn phải luôn là một công việc kép. Chúng phải đồng thời cung cấp thông tin và làm phong phú, nhưng sau đó các bài học của chúng phải được áp dụng và thực hiện một cách vui vẻ. Đó là cuộc sống đáng sống. Và một cuộc sống như vậy có thể được tìm thấy nhiều ở nhà cũng như ở phòng sinh hoạt chung.
Xung quanh tôi là âm nhạc làm chuyển động các quả cầu, và tôi không cần phải là một học giả chính thức mới có thể bị cuốn vào vũ điệu của nó. Tôi có thể là một người mẹ và vẫn là một triết gia; khi con trai tôi hỏi tôi những câu hỏi trước khi đi ngủ như “Điều gì xảy ra khi người tốt chết?” Tôi có thể trả lời: “Ồ, con trai mẹ, Chúa sẽ làm họ sống lại” và đọc thuộc lòng bài thơ của Donne: “Hỡi Cái Chết, ngươi phải chết.”