1. Đảo chính Putin gần kề: Đại tá công khai chỉ trích Putin trên truyền hình Nga.

Steve Rosenberg của BBC vừa đưa ra một nhận định liên quan đến một biến cố rất ngoại thường trên chương trình 60 Minutes của đài truyền hình Russia 1.

Các phương tiện truyền thông chính thống của Nga đưa ra một cái nhìn về cuộc chiến Ukraine không giống với bất kỳ cái nhìn nào từ bên ngoài của quốc gia này. Lúc khởi đầu cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, họ thậm chí không gọi đó là một cuộc chiến. Nhưng biên tập viên nước Nga của chúng tôi vừa phản ánh về một cuộc trao đổi hiếm hoi được phát sóng trên truyền hình nhà nước.

Đó là một tác phẩm truyền hình phi thường.

Chương trình kéo dài 60 phút, là chương trình trò chuyện hàng đầu diễn ra hai lần mỗi ngày trên kênh truyền hình nhà nước Nga: cuộc thảo luận tại studio này nhằm thúc đẩy đường lối của Điện Cẩm Linh về mọi thứ, kể cả về cái gọi là “cuộc hành quân đặc biệt” của Tổng thống Putin ở Ukraine.

Cho đến nay, Điện Cẩm Linh vẫn cho rằng cuộc tấn công của Nga đang diễn ra theo đúng kế hoạch.

Nhưng vào tối thứ Hai, khách mời của studio là ông Mikhail Khodarenok, một nhà phân tích quân sự và đại tá đã nghỉ hưu, đã vẽ một bức tranh rất khác.

Ông cảnh báo rằng “tình hình đối với Nga rõ ràng sẽ trở nên tồi tệ hơn” khi Ukraine nhận được hỗ trợ quân sự bổ sung từ phương Tây và “quân đội Ukraine có thể trang bị vũ khí cho một triệu người”.

Đề cập đến những người lính Ukraine, ông lưu ý: “Mong muốn bảo vệ tổ quốc của họ là rất thực. Chiến thắng cuối cùng trên chiến trường được xác định bởi tinh thần cao của quân đội, những người đang đổ máu cho những ý tưởng mà họ sẵn sàng chiến đấu”.

Ông nói tiếp rằng: “Vấn đề lớn nhất đối với tình hình quân sự và chính trị của Nga là chúng ta đang bị cô lập hoàn toàn về chính trị và cả thế giới đang chống lại chúng ta, ngay cả khi chúng ta không muốn thừa nhận điều đó. Chúng ta cần giải quyết tình trạng này”.

“Tình hình không thể được coi là bình thường khi chống lại chúng ta là một liên minh của 42 quốc gia và khi các nguồn lực của chúng ta, quân sự-chính trị và quân sự-kỹ thuật, bị hạn chế.”

Những vị khách khác trong trường quay đều im lặng. Ngay cả người dẫn chương trình, Olga Skabeyeva, bình thường rất dữ tợn và hăng say lên tiếng bảo vệ Điện Cẩm Linh, cũng tỏ ra bị khuất phục một cách kỳ lạ.

Theo nhiều cách, đó là trường hợp “Tôi đã nói với các bạn như vậy rồi” từ ông Khodarenok. Viết trên Tạp chí Quân sự Độc lập của Nga vào tháng 2, trước khi Mạc Tư Khoa tấn công Ukraine, nhà phân tích quốc phòng này đã chỉ trích “những con diều hầu và những con chim cu nhanh nhẩu đoảng” vì cho rằng Nga sẽ dễ dàng giành chiến thắng trong cuộc chiến chống lại Ukraine.

Kết luận của ông khi đó: “Một cuộc xung đột vũ trang với Ukraine không đem lại lợi ích quốc gia cho Nga.”

Phê bình trên báo in là một chuyện. Nhưng trên TV – trước hàng triệu khán giả - hoàn toàn là một cấp độ khác. Điện Cẩm Linh đã tung toàn lực để khống chế cho được toàn cảnh thông tin ở Nga: họ đã đóng cửa các nguồn tin tức độc lập của Nga và bảo đảm rằng truyền hình - công cụ chính ở Nga để định hình dư luận – phải đưa ra các thông điệp của họ.

Thật hiếm khi được nghe những phân tích về các sự kiện một cách thực tế như vậy trên TV của Nga.

Hiếm. Nhưng không phải là duy nhất. Trong những tuần gần đây, các quan điểm chỉ trích đã xuất hiện trên truyền hình ở Nga. Vào tháng 3, trên một chương trình trò chuyện truyền hình nổi tiếng khác, một nhà làm phim người Nga nói với người dẫn chương trình: “Cuộc chiến ở Ukraine vẽ nên một bức tranh đáng sợ, nó có ảnh hưởng rất áp bức đối với xã hội của chúng ta.”

Vậy thì điều gì đã xảy ra trong chương trình 60 phút này? Đây có phải là một lời cảnh tỉnh tự phát, thiếu thận trọng và bất ngờ về Ukraine đã vô tình lọt qua lưới kiểm duyệt?

Hay đó là một sự bùng nổ thực tế được lên kế hoạch trước nhằm chuẩn bị cho công chúng Nga phản ứng trước những tin tức tiêu cực về tiến độ của “cuộc hành quân đặc biệt”?

Thật khó để nói. Nhưng như họ nói trên TV, hãy theo dõi TV Nga để có thêm những tín hiệu.

2. Nhận định về biến cố Đại Tá Mikhail Khodarenok

Các quan sát viên cho rằng biến cố Đại Tá Mikhail Khodarenok không thể là một sự tình cờ, nhưng đã được hoạch định trước.

Quan điểm chống chiến tranh của Đại Tá Mikhail Khodarenok đã được biết rõ qua các bài viết của ông.

Hơn thế nữa, hôm 5 tháng Ba, Putin đã ký một dự luật đưa ra án phạt tù lên đến 15 năm đối với những người đưa ra những tin bất lợi liên quan đến quân đội Nga khi Nga tiến hành cuộc xâm lược Ukraine.

Dự luật, được các nhà lập pháp thông qua trước đó vào hôm thứ Sáu 4 tháng Ba, đặt ra các điều khoản tù có thời hạn và tiền phạt khác nhau đối với những người công bố “thông tin sai lệch cố ý” về quân đội, với các hình phạt khắc nghiệt hơn nếu việc phổ biến được coi là gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Putin cũng đã ký một dự luật cho phép phạt tiền hoặc án tù lên đến ba năm vì kêu gọi các biện pháp trừng phạt chống lại Nga khi Mạc Tư Khoa phải đối mặt với các hình phạt kinh tế khắc nghiệt từ các thủ đô phương Tây vì cuộc xâm lược.

Năm qua đã chứng kiến một cuộc đàn áp chưa từng có đối với những tiếng nói độc lập và phê phán ở Nga, gia tăng đặc biệt sau khi bắt đầu cuộc xâm lược.

Truyền thông Nga đã được chỉ thị chỉ đơn thuần công bố thông tin do các nguồn chính thức cung cấp, trong đó mô tả cuộc xâm lược là một hoạt động quân sự.

Trong khi đó, các đài truyền hình do nhà nước kiểm soát đã thi nhau tung ra các câu chuyện của chính phủ về chủ nghĩa dân tộc ở Ukraine và những tuyên bố của Mạc Tư Khoa rằng binh lính Ukraine đang sử dụng dân thường làm lá chắn con người.

Biến cố Đại Tá Mikhail Khodarenok cũng xảy ra trong bối cảnh đề nghị ngưng bắn tức khắc của người đứng đầu Ngũ Giác Đài, Tướng Lloyd Austin.

Thiếu tướng John Kirby, phát ngôn nhân Ngũ Giác Đài, cho biết trong cuộc họp báo hôm thứ Sáu 13 tháng 5 rằng:

“Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã có một cuộc điện đàm với Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cùng ngày, trong đó ông kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức ở Ukraine.”

Trong cuộc gọi, Austin cũng “nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì các đường dây liên lạc”. Đây là lần đầu tiên Austin nói chuyện với Shoigu kể từ ngày 18 tháng 2, sáu ngày trước khi Nga xâm lược Ukraine.

Tướng Kirby cho biết đây là lần đầu tiên phía Nga chấp thuận đối thoại với Hoa Kỳ qua đường dây nói. Ông nói: “Điều gì đã thúc đẩy họ thay đổi suy nghĩ, và cởi mở với đối thoại, tôi không nghĩ rằng chúng tôi biết chắc chắn. Cuộc trò chuyện kéo dài một giờ là rất chuyên nghiệp”

Tướng Kirby nói thêm rằng không có vấn đề nào được vượt qua.

“Bản thân cuộc gọi không giải quyết cụ thể bất kỳ vấn đề cấp bách nào hoặc dẫn đến sự thay đổi trực tiếp trong những gì người Nga đang làm hoặc đang nói”. Tuy nhiên, Tướng Kirby cho biết Austin hy vọng cuộc gọi sẽ “đóng vai trò là bàn đạp cho các cuộc trò chuyện trong tương lai”.

Nga thường xuyên tố cáo Hoa Kỳ và Liên Hiệp Âu Châu đang tiến hành một cuộc chiến tranh uỷ nhiệm, tức là, mượn tay Ukraine để tấn công họ. Tuy nhiên, sự thật là khi Hoa Kỳ đề nghị ngưng bắn tức khắc, họ đã không chấp nhận.

Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Jen Psaki cũng chỉ ra sự sai trái trong luận điệu của Nga: “Putin có thể kết thúc chiến tranh ngay ngày mai, ngay hôm nay, ngay bây giờ nếu ông ta muốn.”

Sergei Shoigu chưa chính thức đưa ra câu trả lời. Tuy nhiên, biến cố Đại Tá Mikhail Khodarenok cho thấy có lẽ các tướng Nga đã bắt đầu suy tư về khả năng đón lấy cơ hội do Hoa Kỳ đưa ra; và nếu Putin không đồng ý, khả năng của một cuộc đảo chính là khó tránh.

3. Nga đang đóng cửa văn phòng Mạc Tư Khoa của đài truyền hình Canada, CBC

Nga đang đóng cửa văn phòng Mạc Tư Khoa của đài truyền hình Canada, CBC, đồng thời thu hồi thị thực và giấy chứng nhận các nhà báo của họ tại Nga.

Phát ngôn nhân Bộ Ngoại Giao Nga Maria Zakharova nói với các phóng viên rằng quyết định này được đưa ra nhằm như “các biện pháp trả đũa liên quan đến các hành động của Canada” sau khi Ottawa cấm đài truyền hình nhà nước Nga RT”.

Bà Zakharova nói: “Rất tiếc, chúng tôi tiếp tục nhận thấy các cuộc tấn công công khai nhắm vào các phương tiện truyền thông Nga từ các quốc gia của cái gọi là phương Tây tập thể, những người tự gọi mình là văn minh.”

Cô cáo buộc Canada đã đi theo con đường “bài Nga” bao gồm cả việc kiểm duyệt các phương tiện truyền thông.

Hôm thứ Ba, Thượng viện Canada đã đưa ra một dự luật cấm Tổng thống Nga, Vladimir Putin, và khoảng 1.000 thành viên chính phủ và quân đội của ông ta nhập cảnh vào Canada.

Phản ứng trước quyết định của Nga về việc đóng cửa văn phòng ở Mạc Tư Khoa của đài truyền hình Canada CBC và thu hồi thị thực và giấy chứng nhận các nhà báo của họ tại Nga, Bộ trưởng Ngoại giao Canada, Mélanie Joly, cho biết Canada sẽ tiếp tục bảo vệ quyền tự do báo chí trên toàn thế giới. Bà nói: “Vladimir Putin 'không thể tưởng tượng một thực tế trong đó báo chí được phép hoạt động mà không cần nhận lệnh từ chính phủ'.”

4. Chi tiêu quốc phòng của Nga tăng gần 40%

Theo dữ liệu sơ bộ của Bộ Tài chính Nga, chi tiêu quốc phòng của Nga đã tăng gần 40% trong 4 tháng đầu năm.

Theo Reuters, Nga đã chi 1,7 triệu rúp, hay 21 tỷ bảng Anh, cho quốc phòng từ tháng Giêng đến tháng 4, gần một nửa tổng ngân sách của nước này cho toàn bộ năm 2022.

Chỉ trong tháng 4, Nga đã chi 628 tỷ rúp, hay 7,9 tỷ bảng Anh, cho quân đội, tăng 128% so với cùng tháng này năm ngoái.

Ban đầu, Bộ Tài chính Nga dự báo thặng dư ngân sách là 1% GDP, tương đương 1,3 tỷ rúp cho năm 2022. Hiện nay Bộ Tài chính Nga dự kiến thâm hụt ít nhất 1,6 tỷ rúp để có thể hỗ trợ các khoản thanh toán nhằm chống lại ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây.

5. Phần Lan và Thụy Điển sẽ cùng nhau mua vũ khí chống tăng

Bộ Quốc phòng Phần Lan cho biết Phần Lan và Thụy Điển sẽ cùng nhau mua vũ khí cầm tay và vũ khí chống tăng khi hai nước chính thức nộp đơn gia nhập NATO.

Bộ cho biết Phần Lan sẽ tham gia một thỏa thuận mua vũ khí chống tăng từ nhà sản xuất vũ khí Thụy Điển Saab Dynamics, một công ty con của Saab.

Các công tác chuẩn bị cũng đang được tiến hành cho việc mua chung các loại vũ khí hỏa lực nhỏ bao gồm súng trường tấn công, súng ngắn và vũ khí để bảo vệ cá nhân.

Bộ Quốc phòng Phần Lan cho biết thỏa thuận về vũ khí chống tăng cho phép mua hỏa tiễn, súng trường không giật, đạn dược và các thiết bị liên quan khác.

6. Chính quyền Nga đã thu giữ tài khoản ngân hàng của Google ở Nga

Người phát ngôn của Google cho biết nhà chức trách Nga đã thu giữ tài khoản ngân hàng của Google ở Nga, khiến văn phòng tại Nga của Google không thể hoạt động.

Theo Reuters, công ty con của gã khổng lồ công nghệ Mỹ tại Nga đã tuyên bố ý định nộp đơn phá sản. Điều này diễn ra sau nhiều tháng áp lực từ các nhà chức trách vì không thể xóa nội dung mà Mạc Tư Khoa cho là bất hợp pháp và hạn chế quyền truy cập vào một số phương tiện truyền thông Nga trên YouTube.

Người phát ngôn của Google cho biết:

Việc chính quyền Nga thu giữ tài khoản ngân hàng của Google tại Nga khiến văn phòng tại Nga của chúng tôi không có thể hoạt động, bao gồm việc tuyển dụng và trả lương cho nhân viên tại Nga, trả tiền cho nhà cung cấp và đại lý cũng như đáp ứng các nghĩa vụ tài chính khác.

Google Nga đã công bố một thông báo về ý định nộp đơn phá sản.

7. Không có chuyển động trong các cuộc đàm phán hòa bình

Người phát ngôn Điện Cẩm Linh Dmitry Peskov nói rằng không có chuyển động nào trong các cuộc đàm phán hòa bình với Ukraine, đồng thời tuyên bố rằng Kyiv hoàn toàn không muốn tiếp tục các cuộc đàm phán đó.

Ông Peskov cho biết: “Các cuộc đàm phán đang không tiến triển và chúng tôi ghi nhận sự không muốn tiếp tục của các nhà đàm phán Ukraine trong quá trình này”.

Trước đây, Peskov từng nói rằng các báo cáo cho rằng Nga có ý định xâm lược Ukraine là một sự thêu dệt “rỗng tuếch và vô căn cứ” của các phương tiện truyền thông phương Tây, và vào tháng Hai, ông nói rằng quân đội Nga sẽ được “kéo về căn cứ thường trực” sau khi kết thúc hợp đồng tập trận quân sự với Belarus.

Hôm qua, hãng thông tấn Interfax dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko nói rằng Nga và Ukraine không tổ chức các cuộc đàm phán “dưới bất kỳ hình thức nào” và Kyiv “thực tế đã rút khỏi quá trình đàm phán”.