Kevin Clarke của Tạp chí America ngày 22 tháng 8, 2022 tường trình rằng ông đã tiếp xúc với một số nguồn thông tin tốt để hiểu rõ về cách Thượng hội đồng đã đi xa như thế nào ở khu vực Amazon và Châu Á.



'Nói một cách thẳng thừng': một cuộc tham khảo đáng kể ở Châu Á

Christina Kheng, chuyên gia tư vấn cho Hội nghị Dòng Tên Châu Á Thái Bình Dương, mô tả kinh nghiệm đồng nghị ở các quốc gia Châu Á là “khá tích cực nói chung.” Cô nói thêm rằng không nên bỏ qua tầm quan trọng của một diễn trình như vậy diễn ra ở Châu Á.

Cô nói, đối thoại thẳng thắn, một điều vốn nằm ở tâm điểm của Thượng hội đồng như đã được hình dung ở Rôma, là một điều đặc biệt khó khăn trong một “nền văn hóa khét tiếng là không nói thẳng, đặc biệt là khi nói đến những tin tức tiêu cực hoặc nói “Không.'”

Là người gốc Singapore, Cô Kheng dạy lãnh đạo mục vụ tại Viện Mục vụ Đông Á ở Manila và phục vụ trong Ủy ban Phương pháp luận của Thượng hội đồng tại Vatican.

Trong bối cảnh châu Á, cô nói, “việc thiếu tính đồng nghị không chỉ có trong giáo hội; nó có trong gia đình, trong văn hóa, trong xã hội…. Nó chắc chắn có cả trong chính trị,” cô nói thêm,“đặc biệt là với các xu hướng chính trị [độc tài] đang diễn ra hiện nay".

Cô nói, “Đối với tôi, điều khá đáng kể là [những người tham gia Thượng hội đồng] đã có thể nêu ra những vấn đề quan trọng và, nếu trong trường hợp khác, rất khó nói,”. Tại các giáo phận khắp châu Á, giáo dân kêu gọi sự minh bạch hơn trong cơ cấu Giáo Hội và cải tiến việc quản trị và lãnh đạo — thậm chí cả những bài giảng tốt hơn từ các linh mục của họ.

Cô Kheng nói: “Điểm độc đáo của Thượng hội đồng này là chính diễn trình của nó. Thực sự dấn thân vào chủ đề bằng cách thực hiện chính chủ đề, do đó, trở thành Giáo Hội mà chúng ta muốn trở thành bằng cách bắt đầu thực hiện những hành động này.

“Đối với một số quốc gia hoặc một số giáo phận, đó thực sự là những bước chập chững của trẻ thơ. Tôi có thể nói rằng đối với châu Á, những gì đang xảy ra thực sự rất non nớt, rất mong manh và nó không hoàn hảo, có thể trong một số trường hợp, thậm chí còn xa hoàn hảo, nhưng thật tốt khi nó đã bắt đầu, và chúng ta cần giúp nuôi dưỡng điều này và duy trì cho nó diễn tiến."

Một khởi điểm đồng nghị cho Amazon

Nhà thần học Adelson Araújo dos Santos, S.J., sống ở Rome nhưng vẫn giữ mối liên hệ chặt chẽ với “quê hương tôi”, Tổng giáo phận Manaus ở Brazil. Ngài là cố vấn cho R.E.P.A.M. - Mạng Lưới Giáo Hội Toàn Amazon — và C.L.A.R. — Liên đoàn các tu sĩ Mỹ Latinh và vùng Caribê.

Ngài nói với tạp chí America qua email, các giáo phận của vùng Amazon đã có một khởi đầu quan trọng trong việc chuẩn bị cho Thượng hội đồng về tính đồng nghị so với các cộng đồng Công Giáo khác, “sau khi đã trải qua kinh nghiệm chuẩn bị cho Thượng hội đồng đặc biệt về vùng Amazon vào tháng 10 năm 2019”. Tiến trình đó có sự tham gia của hàng ngàn người Công Giáo từ các giáo phận và khu vực địa lý khác nhau, “một phong trào tham vấn và lắng nghe dân Chúa, đến nỗi đến thượng hội đồng hiện nay… phương pháp luận của nó đã được cả các giám mục và các nhà lãnh đạo giáo hội khác, cũng như những người Công Giáo nói chung [trong vùng Amazon], biết đến và thẩm hóa”.

Ngài nói, giờ đây, “tính đồng nghị đương nhiên đi vào một số thời điểm quan trọng trong sinh hoạt của những giáo hội đặc thù này, chứ không chỉ giản lược vào một phiên họp này hay phiên họp nọ được triệu tập đặc biệt để thảo luận về nó.”

Ngài cho biết, một điển hình gần đây là một cuộc rước kiệu trên sông hàng năm ở Manaus để tôn vinh Thánh Phêrô, vị thánh bảo trợ của ngư dân, một lễ kỷ niệm rất phổ biến ở một khu vực có nhiều cộng đồng ven sông. Các nhà lãnh đạo của đoàn rước đã tận dụng lễ kỷ niệm năm nay để quảng bá Thượng hội đồng và các chủ đề của nó "bằng một ngôn ngữ đơn giản và có tính giáo lý."

Ra ngoài vùng an toàn

Cô Kheng cho biết, cũng như ở những nơi khác trong thế giới Công Giáo, ở châu Á, chỉ có một tỷ lệ nhỏ người Công Giáo thực sự tham gia các buổi lắng nghe và các cơ hội đối thoại khác do các giáo phận khác nhau tài trợ. Tuy nhiên, cô vẫn thấy được khuyến khích bởi những phản hồi mà cô đã chứng kiến và đọc được trong các tài liệu tổng hợp. Cô mô tả diễn trình diễn ra khắp các quốc gia bao gồm Philippines, các quốc gia Đông Nam Á và Ấn Độ là phổ biến và có hệ thống.

Cũng như ở Châu Âu và Hoa Kỳ, sự nhiệt tình đối với diễn trình thượng hội đồng khá ô hợp — được tham gia nhiều ở một số giáo phận, một diễn trình chiếu lệ ở những giáo phận khác hoặc bị bỏ qua hoàn toàn ở một số giáo phận. Một số giám mục và giáo sĩ đã tham gia Thượng hội đồng ngay từ đầu; những vị khác tỏ ra do dự hoặc chống lại diễn trình này.

Cô nói, “Đối với châu Á và có thể là nhiều nơi khác trên thế giới, toàn bộ hệ thống phẩm trật đó đã thành một điều khá cố thủ; nó có thứ bậc và rành mạch.” Đối với nhiều người, rất khó bước ra ngoài vùng an toàn của họ.

“Mọi người sợ sự hỗn loạn… mất cân bằng. Đức Thánh Cha Phanxicô nói về Chúa Thánh Thần làm xáo trộn hiện trạng, và tự nhiên, có một số do dự khi tham gia vào diễn trình đó”.

Ở những giáo phận nơi diễn trình này được tuân giữ tốt, cô Kheng mô tả một “mạng lưới nối tầng” [cascading system] hỗ trợ cho Thượng hội đồng bao gồm đào tạo các điều hành viên tại giáo xứ, những người được cử đi ở cấp cơ sở để bảo đảm có được việc đại diện tốt cho tiếng nói và kinh nghiệm đã đạt được.

Nhưng các giáo phận khác “đã mất nhiều thì giờ để hành động”, một số không làm gì cả hoặc “họ có thể đã tiến hành nó một cách chiếu lệ.”

Thái độ của các giám mục và giáo sĩ địa phương quả thực thường báo trước tiến trình thượng hội đồng sẽ được tiến hành tốt ra sao. Cô nói, “Một số giáo phận có một đội ngũ rất tốt — một đội ngũ hỗn hợp gồm giáo sĩ, tu sĩ và giáo dân — và họ có thể tự tổ chức tốt”.

Một Giáo Hội sáng tạo và tự phát

Trong Tuần Thánh năm nay, Cha Araújo dos Santos đã đến thăm một cộng đồng hẻo lánh ở Bang Acre của Brazil, giáp Peru và Bolivia. Ngài nói, “Tôi rất ngạc nhiên khi thấy ngay cả ở đó, ở điểm‘tận cùng thế giới’ đó, diễn trình thượng hội đồng đã diễn ra”.

Trong thánh lễ Chúa Nhật Lễ Lá, cha xứ nhắc nhở giáo dân đừng quên bỏ những lời đề nghị của họ cho Thượng Hội Đồng trong “hộp đồng nghị”, một hộp kính đặt ở lối vào của nhà thờ.

Ngài nói: “Tôi tin rằng tất cả những điều này là điển hình của một phong thái Giáo Hội được đánh dấu bằng óc sáng tạo và tự phát, rất phù hợp với bản chất của người dân Brazil, đặc biệt là ở vùng Amazon”. Điều này cũng cho thấy “sự hòa hợp giữa giám mục và đa số giáo sĩ ở Brazil với tầm nhìn của Đức Giáo Hoàng Phanxicô.”

Ngài nói thêm, “Hiển nhiên, điều này không có nghĩa là không có phản kháng và những nơi trong đó diễn trình thượng hội đồng không diễn ra hoặc đang diễn ra chậm chạp, nhưng tôi muốn nói rằng điều này xảy ra nhiều hơn nơi một số nhóm tự gọi là bảo thủ hoặc duy truyền thống mạnh mẽ.”- những người “phần lớn thời gian chống đối mọi sự xuất phát từ triều đại giáo hoàng hiện nay”.

Cô Kheng nói rằng phản ứng ô hợp đó đúng ở khắp châu Á, nhưng “ở hầu hết mọi quốc gia, ít nhất một vài giáo phận, nếu không muốn nói nhiều hơn, đã thực hiện rất tốt”.

Trong những giáo phận đó, “mọi người thực sự rất nhiệt tình.”

Cô nói rằng nhiều người phấn khích không phải bởi nội dung của các cuộc thảo luận, mà là các cuộc thảo luận đã diễn ra. Diễn trình này cung cấp một không gian an toàn, trung lập để đưa ra các câu hỏi về trách nhiệm giải trình và khả năng lãnh đạo, và cô ấy nói rằng “ngay cả vấn đề chủ nghĩa giáo sĩ trị cũng đã được nêu lên”.

Cô Kheng cho hay: Trong các xã hội châu Á có tính gia trưởng, phụ nữ và thanh niên thường không được hỏi ý kiến. Bà nói, ở Ấn Độ, phụ nữ đã rớt nước mắt trong các buổi lắng nghe, vì họ rất xúc động khi cuối cùng đã được mời tham gia vào một cuộc đối thoại về đường hướng của Giáo Hội và có “trải nghiệm được phép nói lên tiếng nói của mình.”

Hàng ngàn giáo dân đã tham dự các cuộc tham vấn của tổng giáo phận Delhi, một diễn trình mà nhà thần học Stanislaus Alla, S.J., mô tả là “thực sự có tính lịch sử”. Ngài nói, phản ứng của phụ nữ tại các cuộc tham vấn thật ấm lòng, trích lời một phụ nữ đã nói với ngài “những người không được chú ý sẽ được Thượng hội đồng chú ý”.

Cô Kheng cho biết, đối với nhiều người tham gia, phương thức đối thoại cũng rất mới mẻ và sinh động, “thay phiên nhau chia sẻ, lắng nghe và chia sẻ cởi mở”.

Cô Kheng nói: “Người ta có thể nêu lên và giữ vững những vấn đề khó khăn”, những vấn đề mà “ở chỗ khác, họ sẽ không nêu ra với cha xứ hoặc giám mục của họ”.

Nhiều mối quan tâm y như thế từng xuất hiện trong các cuộc tham vấn ở các khu vực khác của thế giới Công Giáo đã đứng đầu danh sách đối với người Công Giáo ở châu Á. Nhưng cô tin rằng, ở châu Á, mối quan tâm về việc đối đầu với đói nghèo và thúc đẩy sự hòa hợp giữa các tôn giáo được đặc biệt nhấn mạnh. Nhiều quốc gia châu Á trải qua tình trạng nghèo đói lan rộng và các mối quan hệ giữa các sắc tộc và tôn giáo thường phức tạp và căng thẳng.

Tại Philippines, giáo dân đã thách thức các giám mục thẳng thắn hơn trong việc giải quyết tình trạng bất bình đẳng có hệ thống và tham nhũng của chính phủ. Rafael Cruz, người đã tham gia một cuộc đối thoại ở Manila vào tháng 7, rất vui khi có cơ hội đối mặt với các vấn đề trong Giáo Hội, đặc biệt là sự thờ ơ mà ông nhận thấy giữa các giáo sĩ đối với các vấn đề bất công và nghèo đói.

Ông Cruz nói với UCA News, “Lúc đầu, tôi đã do dự khi tham gia Thượng hội đồng vì tôi biết họ [các giáo sĩ] sẽ chỉ làm bất cứ điều gì họ muốn vào cuối bất cứ cuộc họp nào. Tôi tìm đến một số giám mục đang đấu tranh vì chính nghĩa người nghèo. Tôi hy vọng nhiều người trong số các ngài sẽ nghe thấy tiếng kêu cứu của chúng tôi ”.

Một cách để trở thành Giáo Hội

Cô Kheng vẫn đang chờ được xem các dữ kiện từ các báo cáo cấp giáo phận, nhưng cô tin rằng một số nhóm theo truyền thống vẫn bị gạt ra ngoài lề, như L.G.B.T.Q. "đã có nhiều cuộc trò chuyện" như một phần của diễn trình.

Cô tin rằng một số thành công cũng đã đạt được bao gồm cả những người từ các cộng đồng nông thôn và thành thị có thu nhập thấp. “Tôi đã thấy các báo cáo về những người làm công tác mục vụ thực sự đi đến các vùng nông thôn gặp những người nghèo ở bên lề để mời họ tham gia”.

Cô cũng có ấn tượng bởi tính tự phát và óc sáng tạo được thể hiện bởi các giáo phận và cá nhân khác nhau trong việc phổ biến diễn trình và giải thích cách người Công Giáo có thể tham gia. Các trò chơi bằng tiếng Quan Thoại được tạo ra cho trẻ em; giáo dân đăng tải video tự chế trên các diễn đàn chia sẻ; các bài hát được sáng tác và biên đạo múa. Các hướng dẫn của Vatican đã được dịch “thậm chí sang một số ngôn ngữ bản địa xa xôi”.

“Tôi thích cách mọi người tự làm video hướng dẫn người khác. Nó khá tuyệt vời. Đó thực sự là một ngàn bông hoa đua nở. " Cha Araújo dos Santos cũng có ấn tượng bởi óc sáng tạo được thể hiện trong việc khuyến khích sự tham gia vào diễn trình này. Ngài nói, Tổng Giáo phận Manaus, “với mục đích thu hút sự quan tâm của giới trẻ với Thượng hội đồng,” đã phát động một cuộc thi giữa các giáo xứ để chọn một bài thánh ca cho phiên họp toàn thể của Tổng giáo phận, đã chọn một sáng tác của hai người trẻ thuộc giáo phận.

Cô Kheng nhận định rằng, cuối cùng, chính Thượng hội đồng đã lên mô hình một cách thức trở thành Giáo Hội mà giáo dân ở Châu Á có thể không muốn từ bỏ một khi “Thượng hội đồng về tính đồng nghị” này kết thúc. Cô nói, “Mọi người nói rằng họ muốn điều này tiếp tục [sau khi chính thức kết thúc thượng hội đồng], họ thực sự thích nói chuyện với nhau, giáo sĩ và giáo dân, thực sự trò chuyện và chia sẻ.”