Ký giả Francis Rocca của tờ Wall Street Journal có bài tường trình nhan đề “Pope Francis Praises Historical Russian Imperialism Amid War in Ukraine”, nghĩa là “Đức Thánh Cha Phanxicô ca ngợi chủ nghĩa đế quốc lịch sử của Nga trong bối cảnh chiến tranh ở Ukraine”. Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Đức Thánh Cha ca ngợi triều đại của các Sa hoàng Nga đã chinh phục Ukraine vì “nền văn hóa vĩ đại và tình nhân đạo vĩ đại” của họĐức Thánh Cha Phanxicô ca ngợi các hoàng đế Nga thế kỷ 18 mà Tổng thống Vladimir Putin đã lấy làm hình mẫu cho việc sáp nhập lãnh thổ của ông ở Ukraine, khiến chính phủ Ukraine và lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo Ukraine nghi lễ Đông phương của đất nước này lên án.
Hôm thứ Sáu, phát biểu qua video trước một cuộc tụ họp của giới trẻ Công Giáo Nga ở St. Petersburg, Đức Giáo Hoàng Phanxicô kêu gọi họ đi theo con đường của Peter Đại đế và Catherine Đại đế, những người mà ngài gọi là những người cai trị một “đế chế vĩ đại, được khai sáng bởi nền văn hóa và tính nhân văn vĩ đại.”
Những nhận xét về Peter và Catherine, ở cuối bài phát biểu của Đức Giáo Hoàng, không có trong bản ghi chính thức do Vatican công bố, nhưng được giáo phận Công Giáo Mạc Tư Khoa công bố và sau đó trong một video từ đài truyền hình Công Giáo Siberia, một cơ quan của Giáo Hội.
Putin đã viện dẫn Peter, người đã mở rộng lãnh thổ Nga và hạn chế quyền tự trị của Ukraine, để biện minh cho cuộc xâm lược hiện tại. Putin đã sử dụng thuật ngữ Novorossiya, hay Nước Nga Mới, để chỉ miền nam Ukraine bị Nga tạm chiếm - sử dụng thuật ngữ bắt nguồn từ cuộc chinh phục miền nam Ukraine của Nga dưới thời Catherine năm 1764.
Catherine cũng nuôi dưỡng dòng Tên, trong đó Đức Thánh Cha Phanxicô là thành viên, trong thời gian dòng này bị Tòa Thánh đàn áp vào cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19.
Oleg Nikolenko, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Ukraine, gọi những lời của Đức Giáo Hoàng là “tuyên truyền cho chủ nghĩa đế quốc” thuộc loại mà Điện Cẩm Linh sử dụng để biện minh cho việc xâm lược Ukraine. Nikolenko viết trên Facebook: “Thật xấu hổ khi những ý tưởng về cường quốc Nga, vốn thực sự là nguyên nhân dẫn đến sự hung hăng kinh niên của Nga, lại được Đức Giáo Hoàng lên tiếng khen ngợi, dù cố ý hay vô tình”. Ông viết, sứ mệnh của Đức Giáo Hoàng thay vào đó nên là “mở rộng tầm mắt của giới trẻ Nga về đường lối hủy diệt của giới lãnh đạo Nga hiện tại”.
Đức Tổng Giám Mục Sviatoslav Shevchuk, lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo Ukraine nghi lễ Đông phương, cho biết trong một tuyên bố tối thứ Hai rằng những lời của Đức Giáo Hoàng đã gây ra nỗi đau lớn trong hàng giáo phẩm của giáo hội và sự thất vọng lớn lao trong xã hội dân sự Ukraine, vì đế chế được giáo hoàng ca ngợi là “ví dụ tồi tệ nhất về chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa dân tộc cực đoan của Nga.”
“Chúng tôi lo ngại rằng một số người có thể hiểu những lời đó là sự khuyến khích cho chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa đế quốc, vốn là nguyên nhân thực sự của cuộc chiến ở Ukraine,” Đức Tổng Giám Mục Shevchuk nói và cho biết thêm rằng ngài dự định bày tỏ “những nghi ngờ và nỗi đau của người Ukraine” trực tiếp với Đức Thánh Cha trong vòng vài ngày tới tại một cuộc họp đã được lên lịch trước đó ở Rôma.
Nhận xét của Đức Giáo Hoàng đã thu hút những phản ứng giận dữ trên mạng xã hội, đặc biệt là ở các nước gần Nga. Cựu Tổng thống Estonia Toomas Hendrik Ilves gọi những bình luận này là “thực sự phản cảm” trong một bài viết trên X, trước đây gọi là Twitter. Nexta, một cơ quan truyền thông Belarus có trụ sở tại Warsaw, Ba Lan, đã đăng trên cùng một nền tảng: “Nhân tiện, xin nói rằng những người Công Giáo ở Ba Lan, Lithuania và Belarus đã ba lần nổi dậy chống lại 'đế chế khai sáng' này.”
Trong một tuyên bố được đưa ra vào chiều thứ Hai, Sứ thần Tòa Thánh tại Kyiv đã bác bỏ những đề xuất cho rằng “Đức Thánh Cha Phanxicô có thể đã khuyến khích những người Công Giáo trẻ ở Nga lấy cảm hứng từ các nhân vật lịch sử Nga nổi tiếng và theo đuổi những ý tưởng và hành động theo chủ nghĩa đế quốc và bành trướng đã tác động tiêu cực đến các dân tộc lân cận, bao gồm cả người dân Ukraine.”
“Đức Thánh Cha Phanxicô chưa bao giờ tán thành các quan niệm đế quốc. Ngược lại, ngài là người phản đối và chỉ trích mạnh mẽ bất kỳ hình thức chủ nghĩa đế quốc hay chủ nghĩa thực dân nào đối với mọi dân tộc và mọi tình huống”, tuyên bố viết.
Đức Thánh Cha Phanxicô thường xuyên lên án những đau khổ của Ukraine kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào tháng 2 năm 2022, nhưng ngài đã kiềm chế không lên án rõ ràng Mạc Tư Khoa về cuộc chiến, đồng thời cho rằng điều đó có thể đã bị kích động bởi việc mở rộng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ở phía đông Âu Châu. Lập trường của Đức Giáo Hoàng đã thu hút sự chỉ trích từ người Ukraine, bao gồm cả các nhà lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo ở đó.
Đức Thánh Cha đã nhiều lần coi cuộc chiến ở Ukraine là cuộc đấu tranh giữa các siêu cường Nga và Mỹ, trong đó Ukraine là nạn nhân bị kẹt ở giữa. “Có những lợi ích của đế quốc đang bị đe dọa, không chỉ đế quốc Nga, vốn đã tồn tại từ thời Peter Đại đế và Catherine Đại đế, mà còn cả các đế chế khác. Có những đế chế này. Và các đế quốc đặt các quốc gia ở vị trí thứ hai,” Đức Giáo Hoàng nói trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng Ba với đài truyền hình công cộng Thụy Sĩ.
Vatican đã đề nghị làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine, và Đức Hồng Y Matteo Zuppi người Ý đã tới Kyiv, Mạc Tư Khoa và Washington với tư cách là đặc phái viên của Đức Thánh Cha để theo đuổi sứ mệnh đó. Nhưng cả Ukraine và Nga đều không tỏ ra quan tâm đến việc hòa giải.
Vào tháng 5, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã gặp Đức Giáo Hoàng ở Rôma và kêu gọi ngài ủng hộ công thức hòa bình của Kyiv, dựa trên việc rút các lực lượng xâm lược của Nga, khôi phục lãnh thổ được quốc tế công nhận của Ukraine, truy tố và bồi thường tội ác chiến tranh.
Source:Wall Street Journal