ĐÀI BẮC -- Mới đây TT Đài Loan Trần Thủy Biển tuyên bố chính sách "một Trung Quốc" là vô lý và muốn đưa vấn đề này ra trưng cầu dân Ý. Do đó, chúng ta hãy ngược dòng lịch sử tìm hiểu về Đài Loan hình thành như thế nào?
Vài dòng lịch sử
Đài Loan là hòn đảo có người ở từ hàng nghìn năm qua và những cư dân đến sinh sống đầu tiên có nhiều khả năng là người dân Đông Nam Á chứ không phải từ Trung Quốc.
Sử sách Trung Quốc có viết về Đài Loan lần đầu tiên năm 239 sau Công lịch, khi hoàng đế Trung Hoa gửi một lực lượng đến khai thác hòn đảo. Đây cũng là chứng cớ được Trung Quốc ngày nay coi là Đài Loan thuộc Trung Quốc từ xưa.
Nhưng từ sau lần đó, các vua chúa Trung Quốc nhiều lần bỏ quên hòn đảo này, thậm chí cấm dân chúng từ lục địa di cư sang đó. Có những thời họ coi hòn đảo chỉ là chỗ ẩn náu của cướp biển.
Sau giai đoạn bị người Hà Lan làm chủ (1642-1661) và một thời ở dưới quyền một tay lãnh chúa gốc cướp biển Trịnh Thành Khôn, Đài Loan được đặt dưới sự quản lý của nhà Thanh từ 1683 đến 1895.
Nhưng đây là một sự quản lý tồi tệ, trên đảo có nhiều vụ nổi dậy và giới quan quyền chẳng làm gì mấy để cải thiện đời sống dân chúng.
Bắt đầu từ thế kỷ 17, dòng người di dân từ Trung Quốc sang Đài Loan ngày một tăng. Nhiều khi họ bỏ sang Đài Loan để tránh loạn lạc và sự cực khổ. Đa số là người Hán Hoklo (Phúc Lô) từ Phúc Kiến hoặc Hakka (Hẹ-Khách Trú) từ Quảng Đông.
Ngày nay Đài Loan có thành phần sắc tộc đa dạng, ngoài người gốc Hoa còn có 2% dân miền núi có liên hệ với các dân tộc thiểu số Đông Nam Á.
Tình trạng sinh sống khổ cực, bị phân biệt đối xử của các bộ lạc thiểu số này đã từng là nguyên nhân khiến chính quyền bị phê phán, đưa đến các hoạt động cải thiện sinh hoạt của họ.
Chính trị nhiều biến động
Con cháu của hai nhóm dân từ Quảng Châu và Phúc Kiến nay chiếm đa số người gốc Hoa trên đảo. Năm 1895, sau cuộc chiến Nhật- Thanh, triều đình trao Đài Loan cho Nhật Người Nhật đã nhanh chóng đầu tư vào hòn đảo này, từ đường xá đến nông nghiệp, tạo nền tảng cho sự phát triển của Đài Loan ngày nay.
Sau khi Nhật Bản thua trận trong Thế Chiến II, Mỹ và Anh với tư cách phe đồng minh thắng trận đã đồng ý trao Đài Loan cho chính phủ Tưởng Giới Thạch.
Khi chính quyền Trung Hoa Dân Quốc đã thua trận tại lục địa trong cuộc nội chiến với quân đội Mao Trạch Đông, nhóm tàn quân Quốc Dân Đảng đã chạy sang Đài Loan năm 1949.
Tưởng Giới Thạch và Quốc Dân Đảng đã nắm quyền với bàn tay sắt ở Đài Loan trong nhiều thập niên dù nhóm người Trung Hoa đến từ lục địa với chính phủ Trung Hoa Dân Quốc (1.5 triệu) chỉ chiếm 14% dân số.
Thế nhưng con trai của Tưởng Giới Thạch là Tưởng Kinh Quốc sau khi tiếp thu gia tài của cha mình đã bắt đầu quá trình dân chủ hóa, đưa đến việc chấm dứt thiết quân luật và đến năm 2000 thì vị tổng thống đầu tiên không thuộc Quốc Dân Đảng đã lên cầm quyền, ông Trần Thủy Biển.
Trên nguyên tắc, Đài Loan vẫn tự nhận mình là chế độ tiếp nối của nước Trung Hoa Dân Quốc do Tôn Trung Sơn thành lập tại lục địa sau khi nhà Thanh sụp đổ.
Hiện chỉ có chừng 30 quốc gia công nhận Đài Loan về mặt chính trị nhưng đảo quốc này có quan hệ kinh tế rộng rãi với nhiều nước trên thế giới, kể cả Trung Quốc.
Ngoại giao Tòa Thánh và Đài Loan
Liên lạc ngoại giao giữa Toà Thánh Vatican và Trung Hoa Dân Quốc, tức Ðài Loan, vẫn ở mức độ bình thường, nhưng Tòa Thánh chỉ bổ nhiệm một Vị Tham Biện, đại diện Tòa Thánh, làm việc tại Tòa Sứ Thần Tòa Thánh ở Ðài Bắc, mặc dù từ phía Ðài Loan, thì vẫn đặt một vị Ðại Sứ cạnh Tòa Thánh. Hiện nay, mối liên lạc giữa Tòa Thánh và Cộng Hòa Nhân Dân Trung Quốc (Trung Hoa Lục Ðịa) vẫn còn nhiều vướng mắc, vì Trung Quốc vần còn yêu cầu Toà Thánh cắt đứt liên lạc với Ðài Loan thì mới mở lại liên lạc bình thường. Kể từ mùng 6 tháng Giêng năm 2000, khi Trung Quốc thiết lập năm vị giám mục mới cho Giáo Hội công giáo Trung Quốc --- thường được hiểu là Giáo Hội quốc doanh --- mà không có phép của Tòa Thánh, và kế đó, vào ngày 1 tháng 10 cùng năm 2000, khi Tòa Thánh phong 120 vị thánh Tử Ðạo Trung Quốc, tình trạng liên lạc giữa Tòa Thánh và Trung Quốc trở nên xấu hơn.
Tháng 6 năm 2003, ÐHY Angelo Sodano, quốc vụ khanh, đã cho hãng tin UCA biết rằng "tình trạng liên lạc giữa Tòa Thánh và Cộng hòa nhân dân Trung Quốc" vẫn chưa được khai thông.
Trung Quốc coi Đài Loan là một tỉnh của mình và muốn Đài Loan chấp nhận chính sách một quốc gia hai chế độ.
Vài dòng lịch sử
Đài Loan là hòn đảo có người ở từ hàng nghìn năm qua và những cư dân đến sinh sống đầu tiên có nhiều khả năng là người dân Đông Nam Á chứ không phải từ Trung Quốc.
Sử sách Trung Quốc có viết về Đài Loan lần đầu tiên năm 239 sau Công lịch, khi hoàng đế Trung Hoa gửi một lực lượng đến khai thác hòn đảo. Đây cũng là chứng cớ được Trung Quốc ngày nay coi là Đài Loan thuộc Trung Quốc từ xưa.
Nhưng từ sau lần đó, các vua chúa Trung Quốc nhiều lần bỏ quên hòn đảo này, thậm chí cấm dân chúng từ lục địa di cư sang đó. Có những thời họ coi hòn đảo chỉ là chỗ ẩn náu của cướp biển.
Sau giai đoạn bị người Hà Lan làm chủ (1642-1661) và một thời ở dưới quyền một tay lãnh chúa gốc cướp biển Trịnh Thành Khôn, Đài Loan được đặt dưới sự quản lý của nhà Thanh từ 1683 đến 1895.
Nhưng đây là một sự quản lý tồi tệ, trên đảo có nhiều vụ nổi dậy và giới quan quyền chẳng làm gì mấy để cải thiện đời sống dân chúng.
Bắt đầu từ thế kỷ 17, dòng người di dân từ Trung Quốc sang Đài Loan ngày một tăng. Nhiều khi họ bỏ sang Đài Loan để tránh loạn lạc và sự cực khổ. Đa số là người Hán Hoklo (Phúc Lô) từ Phúc Kiến hoặc Hakka (Hẹ-Khách Trú) từ Quảng Đông.
Ngày nay Đài Loan có thành phần sắc tộc đa dạng, ngoài người gốc Hoa còn có 2% dân miền núi có liên hệ với các dân tộc thiểu số Đông Nam Á.
Tình trạng sinh sống khổ cực, bị phân biệt đối xử của các bộ lạc thiểu số này đã từng là nguyên nhân khiến chính quyền bị phê phán, đưa đến các hoạt động cải thiện sinh hoạt của họ.
Chính trị nhiều biến động
Con cháu của hai nhóm dân từ Quảng Châu và Phúc Kiến nay chiếm đa số người gốc Hoa trên đảo. Năm 1895, sau cuộc chiến Nhật- Thanh, triều đình trao Đài Loan cho Nhật Người Nhật đã nhanh chóng đầu tư vào hòn đảo này, từ đường xá đến nông nghiệp, tạo nền tảng cho sự phát triển của Đài Loan ngày nay.
Sau khi Nhật Bản thua trận trong Thế Chiến II, Mỹ và Anh với tư cách phe đồng minh thắng trận đã đồng ý trao Đài Loan cho chính phủ Tưởng Giới Thạch.
Khi chính quyền Trung Hoa Dân Quốc đã thua trận tại lục địa trong cuộc nội chiến với quân đội Mao Trạch Đông, nhóm tàn quân Quốc Dân Đảng đã chạy sang Đài Loan năm 1949.
Tưởng Giới Thạch và Quốc Dân Đảng đã nắm quyền với bàn tay sắt ở Đài Loan trong nhiều thập niên dù nhóm người Trung Hoa đến từ lục địa với chính phủ Trung Hoa Dân Quốc (1.5 triệu) chỉ chiếm 14% dân số.
Thế nhưng con trai của Tưởng Giới Thạch là Tưởng Kinh Quốc sau khi tiếp thu gia tài của cha mình đã bắt đầu quá trình dân chủ hóa, đưa đến việc chấm dứt thiết quân luật và đến năm 2000 thì vị tổng thống đầu tiên không thuộc Quốc Dân Đảng đã lên cầm quyền, ông Trần Thủy Biển.
Trên nguyên tắc, Đài Loan vẫn tự nhận mình là chế độ tiếp nối của nước Trung Hoa Dân Quốc do Tôn Trung Sơn thành lập tại lục địa sau khi nhà Thanh sụp đổ.
Hiện chỉ có chừng 30 quốc gia công nhận Đài Loan về mặt chính trị nhưng đảo quốc này có quan hệ kinh tế rộng rãi với nhiều nước trên thế giới, kể cả Trung Quốc.
Ngoại giao Tòa Thánh và Đài Loan
Liên lạc ngoại giao giữa Toà Thánh Vatican và Trung Hoa Dân Quốc, tức Ðài Loan, vẫn ở mức độ bình thường, nhưng Tòa Thánh chỉ bổ nhiệm một Vị Tham Biện, đại diện Tòa Thánh, làm việc tại Tòa Sứ Thần Tòa Thánh ở Ðài Bắc, mặc dù từ phía Ðài Loan, thì vẫn đặt một vị Ðại Sứ cạnh Tòa Thánh. Hiện nay, mối liên lạc giữa Tòa Thánh và Cộng Hòa Nhân Dân Trung Quốc (Trung Hoa Lục Ðịa) vẫn còn nhiều vướng mắc, vì Trung Quốc vần còn yêu cầu Toà Thánh cắt đứt liên lạc với Ðài Loan thì mới mở lại liên lạc bình thường. Kể từ mùng 6 tháng Giêng năm 2000, khi Trung Quốc thiết lập năm vị giám mục mới cho Giáo Hội công giáo Trung Quốc --- thường được hiểu là Giáo Hội quốc doanh --- mà không có phép của Tòa Thánh, và kế đó, vào ngày 1 tháng 10 cùng năm 2000, khi Tòa Thánh phong 120 vị thánh Tử Ðạo Trung Quốc, tình trạng liên lạc giữa Tòa Thánh và Trung Quốc trở nên xấu hơn.
Tháng 6 năm 2003, ÐHY Angelo Sodano, quốc vụ khanh, đã cho hãng tin UCA biết rằng "tình trạng liên lạc giữa Tòa Thánh và Cộng hòa nhân dân Trung Quốc" vẫn chưa được khai thông.
Trung Quốc coi Đài Loan là một tỉnh của mình và muốn Đài Loan chấp nhận chính sách một quốc gia hai chế độ.