Thứ Tư, 19/05/2004 -- Báo Tuổi Trẻ On Line hôm nay có đăng bài tựa đề "Sữa bột “không tên” giá nào cũng có! Tràn lan sữa không tên". Nhận thấy tầm quan trọng để cho qúi bà, qúi nữ tu đang phụ trách các vườn trẻ, các giáo xứ có coi sóc con nít, được báo động về tình trạng nêu trên, chúng tôi xin đăng lại nguyên văn như sau:
“Sữa bán tại sạp hàng chị có 4-5 loại giá, từ 14.000-24.000 đồng/kg, toàn là sữa chất lượng cao, nhưng chị khuyên là nếu cho trẻ em uống phải mua loại có giá kha khá một chút...”, chủ một sạp chuyên kinh doanh sữa tại chợ Bình Tây đon đả chào mời khi thấy chúng tôi ghé lại. Gian hàng này tuy chỉ bán một loại sữa nhãn hiệu M. nhưng có nhiều loại như sữa lạt, ngọt, sữa được đóng gói bao nilông, sữa bao nhôm, hộp giấy...
Chúng tôi đi tiếp đến sạp hàng H.P. cũng tại chợ này. Trên hai khay nhựa đỏ là la liệt hơn chục bịch sữa bột các loại, phần lớn có nhãn mác, địa chỉ sản xuất, một số khác chỉ đề “sữa bột béo nguyên liệu nhập khẩu Hà Lan, Tân Tây Lan (New Zealand)...”, với giá cả dao động từ 20.000-30.000đ/kg. Chúng tôi hỏi có hàng rẻ hơn không, chị chủ sạp đáp chắc nịch: “Muốn giá nào cũng có, giá càng rẻ thì lượng đường xay trộn vào càng nhiều. Nhưng mà bỏ đường vào đâu có hại gì, trẻ em uống ngọt lại càng khoái!”.
Khi nghe chúng tôi tìm mua loại sữa Trung Quốc nhãn hiệu “Con Bướm”, một số chủ sạp khẳng định: “Hàng Trung Quốc làm gì có ở VN, chỉ có sữa giả thôi”. Một chủ sạp đưa cho chúng tôi xem một bịch sữa Trung Quốc giả: bao bì toàn chữ Trung Quốc, có nhãn phụ đề xuất xứ, thành phần, hạn sử dụng... Đặc biệt, trên bao bì loại sữa này có dán một mẩu lưu ý với nội dung đại loại: “Trên thị trường đã có hàng giả mạo hiệu “Con Bướm”..., để tránh mua lầm hàng giả đề nghị quí khách mua hàng có dán tem - là hàng chính hiệu nhập khẩu của Công ty thương mại Hồng Hà...”.
Tuy nhiên dù đã tìm “đỏ con mắt”, chúng tôi cũng không thấy con tem chống hàng giả nằm chỗ nào và địa chỉ Công ty Hồng Hà nằm ở đâu. Quan sát bịch sữa, phần mép (miệng) bao lộ rõ dấu hàn rất vụng về, rúm ró nhăn nheo. “Hàng Con Bướm giả này có tới mấy loại, chúng tôi không trưng bày nhưng muốn mua bao nhiêu cũng cung cấp đủ. Giá cả thì... từ 20.000đ, 21.000đ cho đến 30.000đ/kg”, chị chủ sạp nói. Chị còn giới thiệu mấy loại hàng bao bì giống như hàng Con Bướm nhưng đề chữ Việt, ghi rõ địa chỉ cơ sở sản xuất ở VN, khuyên “các em mua hàng này an tâm hơn”.
Dạo một vòng qua các gian hàng bán sữa tại chợ Bình Tây, chúng tôi thấy có đến hàng trăm loại sữa bột. Thử điểm qua một vài nhãn hiệu được các chủ sạp cho là sản phẩm bán chạy, hầu hết đều do các cơ sở tư nhân tại TP.HCM chế biến, đóng gói, như: Thuận Thông (đường Phạm Văn Chí, Q.6), Tuấn Cường (Hậu Giang, Q.6), Mina (Bình Tây, Q.6), Phước Tài (Bà Hom, Q.6), Thanh Ngọc (Nguyễn Chí Thanh, Q.5), Hoàng Ngọc (Cách Mạng Tháng Tám, Q.3), Thanh Vân (Nguyễn Thông, Q.3)...
Các sản phẩm này đều có bao bì đàng hoàng, ghi rõ địa chỉ sản xuất, thậm chí có cả thành phần, hướng dẫn sử dụng, nhiều mẫu có bao bì khá đẹp, bắt mắt. Tuy nhiên, nhãn sữa nào cũng chỉ ghi chung chung “sữa bột béo - nguyên liệu nhập khẩu từ New Zealand, Úc”, “sữa bột béo Hà Lan”, thậm chí lấp lửng “sữa bột béo Hà & Lan” mà không có thương hiệu riêng.
Vòng qua hai khu bán sữa lớn khác là khu vực đường Nguyễn Thông (Q.3) và chợ Cũ (chợ Tôn Thất Đạm, Q.1) chúng tôi thấy sữa giá bèo cũng được bày bán tràn lan. Tuy nhiên, sản phẩm lại được vô bao đóng gói theo kiểu “tự biên tự diễn”. Sữa được cho vào bịch nilông từ 0,5-1kg và cột dây thun, thậm chí bỏ vào hũ lớn ai mua bao nhiêu lạng là bán, không nhãn mác - thường gọi là hàng xá từ các bao sữa lớn 25kg. Những người bán thường giới thiệu đây là hàng sữa nhập từ Hà Lan, New Zealand, Úc... hoặc gần đây có cả hàng của Hàn Quốc. “Hàng này bán chạy lắm, cứ 5-7 ngày là hết một bao 25kg. Chúng tôi chỉ bán mỗi một loại hàng của New Zealand, phân ra từ bao 25kg...”, một ông chủ trên đường Tôn Thất Đạm nói.
Tại gian hàng sữa M, khi nghe chúng tôi muốn mua loại sữa giá rẻ và “đặt giá” - cho giá trước, chị chủ sạp không ngần ngại khẳng định sẵn sàng đáp ứng theo yêu cầu nhưng hàng cung cấp chỉ là hàng “trơn” - không có nhãn mác của cơ sở trên bao bì, còn chất lượng hàng pha trộn tùy thuộc giá đặt. “Em muốn đưa hàng đi tỉnh hả, khách ở các tỉnh đến lấy hàng của chị cũng nhiều. Thật ra loại sữa rẻ tiền cũng chẳng gây hại gì đâu nhưng uống vào chẳng bổ béo gì...!” - chị chủ sạp nói. Theo giải thích của chị chủ sạp, cách phân biệt sữa chất lượng cao và chất lượng... dỏm không khó, sữa tốt thì 180ml nước chỉ cần bỏ ba muỗng cà phê bột sữa nhưng với loại rẻ tiền thì phải 10 muỗng vào mới ra một ly sữa uống được (!?)...
Sữa giá bèo “hấp dẫn” nhiều người tiêu dùng
“Bán đi các tỉnh chứ đâu, dân nông thôn tiêu thụ loại sữa này mạnh lắm!” - anh T., cơ sở T.T. (Q.6), khẳng định. Anh T. cho biết cơ sở này hiện đã có đại lý ở hầu hết các tỉnh miền Tây, khu vực Đông Nam bộ. Tại cơ sở M. cũng ở Q.6, chúng tôi chứng kiến cảnh lấy hàng tấp nập, mà phần lớn xe gắn máy đến lấy hàng đều gắn bảng số các tỉnh miền Tây như 62, 63... Tại gian hàng sữa ở các chợ đầu mối cũng là nơi tập trung những người lấy hàng từ các tỉnh.
Sáng 14-5, tại gian hàng HP ở chợ Bình Tây, chị Hà - tự giới thiệu là đại lý bán sữa tại TP Biên Hòa, Đồng Nai - tỏ ra ngạc nhiên khi nghe chúng tôi băn khoăn về chất lượng và khả năng tiêu thụ các mặt hàng này. “Tui đem bỏ mối tại một số huyện thấy nhiều người chuộng lắm, họ nói hàng có giá hợp túi tiền...” - chị Hà nói. Theo chị Hà, sản phẩm của những thương hiệu sữa nổi tiếng có giá quá cao so với thu nhập của người dân các tỉnh nên tiêu thụ rất chậm.
Thế nhưng không chỉ được tiêu thụ ở các tỉnh, không ít người dân TP.HCM cũng mua các loại sản phẩm này. Tại một tiệm bán sữa lớn trên đường Nguyễn Kiệm, chúng tôi chứng kiến một số khách hàng chọn mua bán sữa của Phước Tài, Thuận Thông..., giá sữa của những nhãn hiệu này ở đây thường cao hơn các chợ từ 3.000-4.000đ/bịch nửa ký, bao bì nhìn có vẻ đẹp hơn.
Chúng tôi nhờ một người đàn ông trung niên (tên Hòa, ở quận 3, đang mua sữa tại cửa hàng này) tư vấn cho việc có nên chọn mua các loại sữa này hay không. Ông Hòa cho biết vẫn cho con uống sữa ký được bán trong bịch và các nhãn hiệu sữa này thường xuyên. “Trẻ con khoảng 1-2 tuổi trở lên, nếu uống sữa hộp cứ ba ngày hết một hộp 400g giá 50.000-70.000đ tiền đâu mà chịu nổi. Nhưng nếu có tiền thì nên mua loại sữa trong hộp của các nhãn hiệu lớn mới đảm bảo hơn, chứ loại sữa này chất lượng có lẽ không bằng…”, ông Hòa nói.
Tại một cửa hàng sữa trên đường Nguyễn Thông, một khách hàng mua sữa không nhãn mác trong bịch cho biết nhà ở gần khu vực này nên thường xuyên mua loại sữa bao 25kg, một phần dùng trong gia đình, phần khác sang lại những bao nhỏ nửa ký chia cho bà con trong xóm! Một chị chủ cửa hàng sữa cũng trên đường này còn tiết lộ một thông tin, đó là loại sữa bao hiệu Jumbo (xuất xứ Hàn Quốc) đã được một số trường mẫu giáo đặt hàng mua về cho các cháu uống. “Tui nghĩ mặt hàng này cũng chất lượng lắm chứ không thì họ lấy về làm gì...”- chị chủ cửa hàng nói. Tuy nhiên chị đã từ chối cho biết trường mẫu giáo nào đang tiêu thụ mặt hàng này.
“Sữa bán tại sạp hàng chị có 4-5 loại giá, từ 14.000-24.000 đồng/kg, toàn là sữa chất lượng cao, nhưng chị khuyên là nếu cho trẻ em uống phải mua loại có giá kha khá một chút...”, chủ một sạp chuyên kinh doanh sữa tại chợ Bình Tây đon đả chào mời khi thấy chúng tôi ghé lại. Gian hàng này tuy chỉ bán một loại sữa nhãn hiệu M. nhưng có nhiều loại như sữa lạt, ngọt, sữa được đóng gói bao nilông, sữa bao nhôm, hộp giấy...
Chúng tôi đi tiếp đến sạp hàng H.P. cũng tại chợ này. Trên hai khay nhựa đỏ là la liệt hơn chục bịch sữa bột các loại, phần lớn có nhãn mác, địa chỉ sản xuất, một số khác chỉ đề “sữa bột béo nguyên liệu nhập khẩu Hà Lan, Tân Tây Lan (New Zealand)...”, với giá cả dao động từ 20.000-30.000đ/kg. Chúng tôi hỏi có hàng rẻ hơn không, chị chủ sạp đáp chắc nịch: “Muốn giá nào cũng có, giá càng rẻ thì lượng đường xay trộn vào càng nhiều. Nhưng mà bỏ đường vào đâu có hại gì, trẻ em uống ngọt lại càng khoái!”.
Khi nghe chúng tôi tìm mua loại sữa Trung Quốc nhãn hiệu “Con Bướm”, một số chủ sạp khẳng định: “Hàng Trung Quốc làm gì có ở VN, chỉ có sữa giả thôi”. Một chủ sạp đưa cho chúng tôi xem một bịch sữa Trung Quốc giả: bao bì toàn chữ Trung Quốc, có nhãn phụ đề xuất xứ, thành phần, hạn sử dụng... Đặc biệt, trên bao bì loại sữa này có dán một mẩu lưu ý với nội dung đại loại: “Trên thị trường đã có hàng giả mạo hiệu “Con Bướm”..., để tránh mua lầm hàng giả đề nghị quí khách mua hàng có dán tem - là hàng chính hiệu nhập khẩu của Công ty thương mại Hồng Hà...”.
Tuy nhiên dù đã tìm “đỏ con mắt”, chúng tôi cũng không thấy con tem chống hàng giả nằm chỗ nào và địa chỉ Công ty Hồng Hà nằm ở đâu. Quan sát bịch sữa, phần mép (miệng) bao lộ rõ dấu hàn rất vụng về, rúm ró nhăn nheo. “Hàng Con Bướm giả này có tới mấy loại, chúng tôi không trưng bày nhưng muốn mua bao nhiêu cũng cung cấp đủ. Giá cả thì... từ 20.000đ, 21.000đ cho đến 30.000đ/kg”, chị chủ sạp nói. Chị còn giới thiệu mấy loại hàng bao bì giống như hàng Con Bướm nhưng đề chữ Việt, ghi rõ địa chỉ cơ sở sản xuất ở VN, khuyên “các em mua hàng này an tâm hơn”.
Dạo một vòng qua các gian hàng bán sữa tại chợ Bình Tây, chúng tôi thấy có đến hàng trăm loại sữa bột. Thử điểm qua một vài nhãn hiệu được các chủ sạp cho là sản phẩm bán chạy, hầu hết đều do các cơ sở tư nhân tại TP.HCM chế biến, đóng gói, như: Thuận Thông (đường Phạm Văn Chí, Q.6), Tuấn Cường (Hậu Giang, Q.6), Mina (Bình Tây, Q.6), Phước Tài (Bà Hom, Q.6), Thanh Ngọc (Nguyễn Chí Thanh, Q.5), Hoàng Ngọc (Cách Mạng Tháng Tám, Q.3), Thanh Vân (Nguyễn Thông, Q.3)...
Các sản phẩm này đều có bao bì đàng hoàng, ghi rõ địa chỉ sản xuất, thậm chí có cả thành phần, hướng dẫn sử dụng, nhiều mẫu có bao bì khá đẹp, bắt mắt. Tuy nhiên, nhãn sữa nào cũng chỉ ghi chung chung “sữa bột béo - nguyên liệu nhập khẩu từ New Zealand, Úc”, “sữa bột béo Hà Lan”, thậm chí lấp lửng “sữa bột béo Hà & Lan” mà không có thương hiệu riêng.
Vòng qua hai khu bán sữa lớn khác là khu vực đường Nguyễn Thông (Q.3) và chợ Cũ (chợ Tôn Thất Đạm, Q.1) chúng tôi thấy sữa giá bèo cũng được bày bán tràn lan. Tuy nhiên, sản phẩm lại được vô bao đóng gói theo kiểu “tự biên tự diễn”. Sữa được cho vào bịch nilông từ 0,5-1kg và cột dây thun, thậm chí bỏ vào hũ lớn ai mua bao nhiêu lạng là bán, không nhãn mác - thường gọi là hàng xá từ các bao sữa lớn 25kg. Những người bán thường giới thiệu đây là hàng sữa nhập từ Hà Lan, New Zealand, Úc... hoặc gần đây có cả hàng của Hàn Quốc. “Hàng này bán chạy lắm, cứ 5-7 ngày là hết một bao 25kg. Chúng tôi chỉ bán mỗi một loại hàng của New Zealand, phân ra từ bao 25kg...”, một ông chủ trên đường Tôn Thất Đạm nói.
Tại gian hàng sữa M, khi nghe chúng tôi muốn mua loại sữa giá rẻ và “đặt giá” - cho giá trước, chị chủ sạp không ngần ngại khẳng định sẵn sàng đáp ứng theo yêu cầu nhưng hàng cung cấp chỉ là hàng “trơn” - không có nhãn mác của cơ sở trên bao bì, còn chất lượng hàng pha trộn tùy thuộc giá đặt. “Em muốn đưa hàng đi tỉnh hả, khách ở các tỉnh đến lấy hàng của chị cũng nhiều. Thật ra loại sữa rẻ tiền cũng chẳng gây hại gì đâu nhưng uống vào chẳng bổ béo gì...!” - chị chủ sạp nói. Theo giải thích của chị chủ sạp, cách phân biệt sữa chất lượng cao và chất lượng... dỏm không khó, sữa tốt thì 180ml nước chỉ cần bỏ ba muỗng cà phê bột sữa nhưng với loại rẻ tiền thì phải 10 muỗng vào mới ra một ly sữa uống được (!?)...
Sữa giá bèo “hấp dẫn” nhiều người tiêu dùng
“Bán đi các tỉnh chứ đâu, dân nông thôn tiêu thụ loại sữa này mạnh lắm!” - anh T., cơ sở T.T. (Q.6), khẳng định. Anh T. cho biết cơ sở này hiện đã có đại lý ở hầu hết các tỉnh miền Tây, khu vực Đông Nam bộ. Tại cơ sở M. cũng ở Q.6, chúng tôi chứng kiến cảnh lấy hàng tấp nập, mà phần lớn xe gắn máy đến lấy hàng đều gắn bảng số các tỉnh miền Tây như 62, 63... Tại gian hàng sữa ở các chợ đầu mối cũng là nơi tập trung những người lấy hàng từ các tỉnh.
Sáng 14-5, tại gian hàng HP ở chợ Bình Tây, chị Hà - tự giới thiệu là đại lý bán sữa tại TP Biên Hòa, Đồng Nai - tỏ ra ngạc nhiên khi nghe chúng tôi băn khoăn về chất lượng và khả năng tiêu thụ các mặt hàng này. “Tui đem bỏ mối tại một số huyện thấy nhiều người chuộng lắm, họ nói hàng có giá hợp túi tiền...” - chị Hà nói. Theo chị Hà, sản phẩm của những thương hiệu sữa nổi tiếng có giá quá cao so với thu nhập của người dân các tỉnh nên tiêu thụ rất chậm.
Thế nhưng không chỉ được tiêu thụ ở các tỉnh, không ít người dân TP.HCM cũng mua các loại sản phẩm này. Tại một tiệm bán sữa lớn trên đường Nguyễn Kiệm, chúng tôi chứng kiến một số khách hàng chọn mua bán sữa của Phước Tài, Thuận Thông..., giá sữa của những nhãn hiệu này ở đây thường cao hơn các chợ từ 3.000-4.000đ/bịch nửa ký, bao bì nhìn có vẻ đẹp hơn.
Chúng tôi nhờ một người đàn ông trung niên (tên Hòa, ở quận 3, đang mua sữa tại cửa hàng này) tư vấn cho việc có nên chọn mua các loại sữa này hay không. Ông Hòa cho biết vẫn cho con uống sữa ký được bán trong bịch và các nhãn hiệu sữa này thường xuyên. “Trẻ con khoảng 1-2 tuổi trở lên, nếu uống sữa hộp cứ ba ngày hết một hộp 400g giá 50.000-70.000đ tiền đâu mà chịu nổi. Nhưng nếu có tiền thì nên mua loại sữa trong hộp của các nhãn hiệu lớn mới đảm bảo hơn, chứ loại sữa này chất lượng có lẽ không bằng…”, ông Hòa nói.
Tại một cửa hàng sữa trên đường Nguyễn Thông, một khách hàng mua sữa không nhãn mác trong bịch cho biết nhà ở gần khu vực này nên thường xuyên mua loại sữa bao 25kg, một phần dùng trong gia đình, phần khác sang lại những bao nhỏ nửa ký chia cho bà con trong xóm! Một chị chủ cửa hàng sữa cũng trên đường này còn tiết lộ một thông tin, đó là loại sữa bao hiệu Jumbo (xuất xứ Hàn Quốc) đã được một số trường mẫu giáo đặt hàng mua về cho các cháu uống. “Tui nghĩ mặt hàng này cũng chất lượng lắm chứ không thì họ lấy về làm gì...”- chị chủ cửa hàng nói. Tuy nhiên chị đã từ chối cho biết trường mẫu giáo nào đang tiêu thụ mặt hàng này.