Theo tin Tòa Thánh, trong ngày thứ hai của chuyến viếng thăm Cộng hòa Dân chủ Congo, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tới thăm các nạn nhân ở phía Đông của xứ sở, bị tàn phá bởi chiến tranh. Trong buổi gặp gỡ với các nạn nhân này, ngài đã đọc bài diễn văn đầy xúc động sau đây, dựa vào bản tiếng Anh do Tòa Thánh cung cấp:



Anh chị em thân mến,

Cảm ơn anh chị em đã can đảm đưa ra những lời chứng này. Chúng tôi tiếp tục bị ngỡ ngàng khi biết về bạo lực vô nhân đạo mà anh chị em đã tận mắt chứng kiến và trải qua. Chúng tôi chỉ có thể khóc trong im lặng, vì chúng tôi không còn lời nào để nói. Bunia, Beni-Butembo, Goma, Masisi, Rutshuru, Bukavu, Uvira: đây là những nơi mà giới truyền thông quốc tế ít nhắc đến. Ở những nơi đó và những nơi khác, rất nhiều anh chị em của chúng ta, con trai và con gái của một gia đình nhân loại của chúng ta, đã bị bắt làm con tin cho ý thích bất chợt của những kẻ quyền lực, những kẻ có vũ khí mạnh nhất, những vũ khí vẫn tiếp tục được lưu hành. Hôm nay trái tim tôi ở phía đông của đất nước rộng lớn này, nơi sẽ không có hòa bình cho đến khi hòa bình ngự trị ở đó, ở phần phía đông của nó.

Với anh chị em, những cư dân thân yêu của phương Đông, tôi muốn nói rằng: Tôi ở gần anh chị em. Nước mắt của anh chị em là nước mắt của tôi; nỗi đau của anh chị em là nỗi đau của tôi. Đối với mọi gia đình đang đau buồn hoặc phải di dời do các ngôi làng bị đốt cháy và các tội ác chiến tranh khác, đối với những người sống sót sau bạo lực tình dục và đối với mọi trẻ em và người lớn bị thương, tôi nói: Tôi ở bên anh chị em; Tôi muốn mang đến cho anh chị em sự vuốt ve của Chúa. Người nhìn anh chị em với sự dịu dàng và lòng cảm thương. Trong khi những kẻ bạo lực coi anh chị em như những con tốt thí, thì Cha trên trời của chúng ta nhìn thấy phẩm giá của anh chị em, và Người nói với mỗi người trong anh chị em: “Các con là quý giá trước mắt Ta, được tôn vinh và Ta yêu thương các con” (Is 43:4). Anh chị em thân mến, Giáo hội đang và sẽ luôn đứng về phía anh chị em. Thiên Chúa yêu anh chị em; Người vẫn chưa quên anh chị em. Nhưng mọi người nam nữ cũng nên nhớ anh chị em!

Nhân danh Thiên Chúa, cùng với các nạn nhân và tất cả những người hoạt động vì hòa bình, công lý và tình huynh đệ, tôi lên án bạo lực vũ trang, các vụ thảm sát, hãm hiếp, phá hủy và chiếm đóng các làng mạc, cướp bóc ruộng đồng và gia súc. tiếp tục được thực hiện tại Cộng hòa Dân chủ Congo. Cũng như việc giết người, khai thác bất hợp pháp của cải của đất nước này, và những nỗ lực chia cắt đất nước để kiểm soát nó. Thật phẫn nộ khi biết rằng tình trạng mất an ninh, bạo lực và chiến tranh đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến rất nhiều người, lại được thúc đẩy một cách đáng xấu hổ không chỉ bởi các thế lực bên ngoài, mà còn từ bên trong, vì mục đích theo đuổi lợi ích và quyền lợi cá nhân. Tôi hướng về Cha chúng ta ở trên trời, Đấng muốn tất cả chúng ta là anh chị em trên trái đất: Tôi khiêm nhường cúi đầu và đau đớn trong lòng xin Người tha thứ cho bạo lực của con người đối với con người. Lạy Cha, xin thương xót chúng con! An ủi các nạn nhân và những người đau khổ. Cầu mong Người hoán cải trái tim của những kẻ thực hiện những tội ác tàn bạo, mang lại sự xấu hổ cho toàn thể nhân loại! Và xin Người mở mắt cho những người từ chối nhìn thấy những điều ghê tởm này hoặc xa lánh chúng.

Những cuộc xung đột này buộc hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa, vi phạm nhân quyền rất nghiêm trọng, phá vỡ cơ cấu kinh tế xã hội của một quốc gia và gây ra những vết thương khó chữa lành. Chúng là những cuộc đấu tranh phân cực trong đó các động lực sắc tộc, lãnh thổ và nhóm đan xen vào nhau; xung đột liên quan đến quyền sở hữu đất đai, sự vắng mặt hoặc yếu kém của các thể chế, và sự thù địch và hận thù được đánh dấu bằng sự báng bổ bạo lực nhân danh một vị thần giả. Tuy nhiên, trên tất cả, đó là một cuộc chiến được khơi mào bởi lòng tham vô độ đối với nguyên liệu thô và tiền bạc vốn thúc đẩy một nền kinh tế vũ khí hóa và đòi hỏi sự bất ổn và tham nhũng. Thật là một tai tiếng và đạo đức giả biết bao, khi người ta bị hãm hiếp và giết chết, trong khi ngành thương mại gây ra bạo lực và chết chóc này tiếp tục phát triển!

Tôi chân thành kêu gọi toàn thể nhân dân, tới tất cả các tổ chức bên trong và bên ngoài đang dàn dựng chiến tranh tại Cộng hòa Dân chủ Congo nhằm cướp bóc, áp bức và gây bất ổn cho đất nước. Các anh đang làm giàu cho mình thông qua việc khai thác bất hợp pháp hàng hóa của đất nước này và thông qua sự hy sinh tàn bạo của những nạn nhân vô tội. Hãy lắng nghe tiếng kêu máu của họ (x. St 4:10), hãy mở rộng đôi tai của các anh để đón nhận tiếng Chúa, Đấng mời gọi các anh hoán cải, và đón nhận tiếng lương tâm của các anh: hãy bỏ vũ khí đi, hãy chấm dứt chiến tranh. Đủ rồi! Ngừng làm giàu bằng cái giá của người nghèo, ngừng làm giàu từ tài nguyên và đồng tiền nhuốm máu!

Anh chị em thân mến, chúng ta có thể làm gì? Chúng ta có thể bắt đầu từ đâu? Chúng ta nên hành động như thế nào để cổ vũ hòa bình? Tôi khiêm tốn đề nghị bắt đầu lại với hai cách nói “không” và hai cách nói “có”.

Thứ nhất, nói không với bạo lực, mọi lúc và mọi nơi, không có từ “nếu” hay “nhưng”. Nói Không với bạo lực! Yêu đồng bào mình không có nghĩa là nuôi lòng hận thù người khác. Ngược lại, yêu đất nước của chúng ta có nghĩa là từ chối tham gia với những người kích động bạo lực. Việc sử dụng hận thù và bạo lực là một lời nói dối bi thảm; hận thù và bạo lực không bao giờ được chấp nhận, không bao giờ có thể biện minh được, không bao giờ có thể dung thứ được, và đặc biệt hơn nữa đối với các Kitô hữu. Hận thù chỉ nuôi thêm hận thù và bạo lực thêm bạo lực. Chúng ta phải nói một tiếng “không” rõ ràng và mạnh mẽ với tất cả những ai tìm cách gây ra bạo lực và hận thù nhân danh Thiên Chúa. Người dân Congo yêu dấu, đừng để mình bị dụ dỗ bởi những cá nhân hoặc nhóm kích động bạo lực nhân danh Người, vì Thiên Chúa là Thiên Chúa của hòa bình, không phải Thiên Chúa của chiến tranh. Rao giảng về sự căm ghét là một hình thức phạm thượng, và sự căm ghét luôn làm hư hỏng trái tim con người. Thật vậy, những người sống bằng bạo lực không bao giờ sống tốt; họ nghĩ rằng họ đang cứu mạng mình, nhưng họ lại bị nhấn chìm trong vòng xoáy tội ác khiến họ phải chiến đấu với những người anh chị em mà họ đã lớn lên và chung sống trong nhiều năm, và cuối cùng giết chết họ bên trong.

Tuy nhiên, nói “không” với bạo lực thì không đủ để tránh các hành vi bạo lực. Chúng ta cũng cần loại bỏ gốc rễ của bạo lực: tham lam, đố kỵ và trên hết là oán hận. Khi cúi đầu kính trọng trước những đau khổ mà rất nhiều người phải chịu đựng, tôi xin mọi người hãy cư xử như anh chị em, những nhân chứng dũng cảm đã gợi ý cho chúng tôi, đã làm và có can đảm để giải trừ vũ khí khỏi trái tim. Nhân danh Chúa Giêsu, Đấng đã tha thứ cho những kẻ đã đóng đinh vào tay chân Người, treo Người lên thập giá, tôi xin mọi người: xin hãy giải trừ vũ khí khỏi trái tim của mình. Điều này không có nghĩa là chúng ta ngừng phẫn nộ trước cái ác hay lên án nó; không, đây là nhiệm vụ của chúng ta! Nó cũng không có nghĩa là cho phép miễn trừ hoặc dung túng cho hành vi tàn bạo, tiếp tục như không có chuyện gì xảy ra. Nhân danh hòa bình, nhân danh Thiên Chúa của hòa bình, điều được yêu cầu đối với chúng ta là phi quân sự hóa trái tim của chúng ta; gột bỏ mọi nọc độc, xua tan hận thù, xóa bỏ tham lam, xóa bỏ cay đắng. Nói “không” với tất cả những điều này có vẻ như yếu đuối, nhưng trên thực tế, nó giải phóng chúng ta, vì nó mang lại cho chúng ta bình an. Đúng vậy, hòa bình được sinh ra từ những tấm lòng không oán hận.

Bây giờ chúng ta chuyển sang lời nói “không” thứ hai: nói không với sự cam chịu. Hòa bình mời gọi chúng ta chống lại sự chán nản, thất vọng và ngờ vực khiến chúng ta nghĩ rằng tốt hơn hết là chúng ta không tin tưởng người khác, sống riêng rẽ và xa cách, hơn là chìa tay giúp đỡ và cùng nhau bước đi. Một lần nữa, nhân danh Thiên Chúa, một lần nữa tôi mời tất cả những người đang sống ở Cộng hòa Dân chủ Congo đừng bỏ cuộc mà hãy dấn thân xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Mặc dù tương lai hòa bình sẽ không từ trên trời rơi xuống, nhưng nó có thể xảy ra nếu chúng ta loại bỏ khỏi trái tim mình mọi thuyết định mệnh và cam chịu, mọi sợ hãi liên quan đến người khác. Một tương lai khác sẽ đến nếu nó vì tất cả chứ không phải chỉ một số ít, nếu nó vì và không chống lại những người khác. Một tương lai mới sẽ đến nếu chúng ta nhìn những người khác, dù là người Tutsi hay người Hutu, không còn là đối thủ hay kẻ thù, mà là anh chị em, và nếu chúng ta tin rằng trong trái tim họ, dù ẩn giấu đến đâu, họ cũng ấp ủ cùng một khát vọng hòa bình. Ngay cả ở phía Đông, hòa bình là điều có thể! Chúng ta hãy tin điều này! Chúng ta hãy làm việc cho nó, mà không ủy thác nó cho người khác!

Tương lai không thể được xây dựng bằng cách tiếp tục khép kín với những lợi ích cụ thể của chúng ta, hoặc trong các nhóm dân tộc hoặc gia đình của chính chúng ta. Một phương ngôn tiếng Swahili dạy chúng ta: “jirani ni ndugu” [hàng xóm của chúng ta là anh chị em]. Anh chị em thân mến, tất cả những người hàng xóm của anh chị em đều là anh chị em của anh chị em, cho dù họ là người Burundi, Ugandan hay Rwandan. Tất cả chúng ta là anh chị em vì tất cả chúng ta đều là con của cùng một Cha. Đó là giáo lý của đức tin Kitô giáo được một bộ phận lớn dân chúng tuyên xưng. Vì vậy, hãy ngước mắt lên nhìn Thiên Chúa, và đừng giam mình trong sợ hãi, vì điều ác mà mọi người đã phải chịu đựng cần phải được biến thành điều tốt cho tất cả mọi người. Mong rằng sự nản lòng đang làm chúng ta mất khả năng nhường chỗ cho một niềm đam mê mới, cho một cuộc đấu tranh dũng cảm vì hòa bình, cho những dự án không sợ hãi vì tình huynh đệ, cho vẻ đẹp của việc cùng nhau kêu lên, không bao giờ diễn ra nữa! Không bao giờ bạo lực nữa, không bao giờ oán giận nữa, không bao giờ cam chịu nữa!

Và như vậy, chúng ta đi đến hai cách nói “có” cho hòa bình. Đầu tiên, nói có cho hòa giải. Các bạn thân mến, những gì các bạn sắp làm là một điều kỳ diệu. Các bạn mong muốn cam kết tha thứ cho nhau và từ chối chiến tranh và xung đột như một phương tiện để giải quyết những khác biệt. Và các bạn muốn làm như vậy bằng cách sớm cùng nhau cầu nguyện, tụ tập quanh cây Thánh Giá, dưới đó, với lòng can đảm lớn lao, các bạn muốn đặt các dấu hiệu của mọi bạo lực mà các bạn đã chứng kiến và chịu đựng: đồng phục, dao rựa, búa, rìu, dao... Bản thân thập giá đã là một công cụ tra tấn và chết chóc, thứ khủng khiếp nhất được sử dụng vào thời Chúa Giêsu, thế nhưng, được tình yêu của Người biến đổi, nó đã trở thành một phương tiện hòa giải phổ quát, một cây sự sống.

Với tất cả anh chị em, tôi muốn nói: Hãy là cây của sự sống! Hãy giống như những cái cây hấp thụ ô nhiễm và trả lại oxy. Hay như tục ngữ có câu: “Ở đời, hãy làm như cây chà là: nó tiếp nhận đá, nhưng cho trái chà là trở đáp lại”. Thật vậy, lời tiên tri của Kitô giáo có nghĩa là lấy điều thiện đáp lại sự dữ, lấy tình yêu đáp lại hận thù, lấy hòa giải đáp trả chia rẽ. Đức tin mang theo một khái niệm mới về công lý, không bằng lòng với việc trừng phạt và từ chối trả thù, thay vào đó mong muốn mang lại sự hòa giải, xoa dịu những xung đột mới, loại bỏ oán giận và mang lại sự tha thứ. Tất cả những điều này mạnh hơn cái ác. Anh chị em có biết tại sao? Bởi vì chúng biến đổi thực tại từ bên trong, thay vì phá hủy nó từ bên ngoài. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể đánh bại sự dữ, như Chúa Giêsu đã làm trên thập giá, bằng cách gánh lấy nó và biến đổi nó bằng tình yêu của Người. Bằng cách này, nỗi đau biến thành hy vọng. Các bạn thân mến, chỉ có sự tha thứ mới có thể mở ra cánh cửa cho tương lai, vì nó mở ra cánh cửa cho một nền công lý mới, không bao giờ quên, chấm dứt vòng luẩn quẩn của sự trả thù. Hòa giải là tạo ra một ngày mới. Đó là tin tưởng vào tương lai hơn là mãi bám vào quá khứ; đó là đặt cuộc vào hòa bình hơn là cam chịu chiến tranh; và đó là thoát khỏi những bức tường ngục tù của cách nhìn sự vật của chính chúng ta, để cởi mở với người khác và cùng với họ, nếm trải tự do.

Cuối cùng, lời “có” mang tính quyết định: nói có với hy vọng. Nếu chúng ta ví hòa giải như một thân cây, một cây chà là trĩu quả, thì hy vọng chính là dòng nước làm cho cây đó sinh sôi nảy nở. Niềm hy vọng này có một nguồn gốc, và nguồn gốc đó có một tên mà tôi muốn công bố cùng với anh chị em: Chúa Giêsu! Với Chúa Giêsu, sự dữ không còn quyền quyết định sự sống; với Chúa Giêsu, Đấng từ mồ mả, điểm dừng chân cuối cùng trong hành trình nhân loại của chúng ta, tạo nên một khởi đầu của một lịch sử mới, những khả năng mới không ngừng nảy nở. Với Chúa Giêsu, mỗi ngôi mộ có thể trở thành một chiếc nôi, mỗi đồi Canvê là một khu vườn Phục Sinh. Với Chúa Giêsu, niềm hy vọng được sinh ra và không ngừng tái sinh: cho những người đã phải chịu đựng sự dữ, và ngay cả những người đã gây ra nó. Hỡi anh chị em ở phía đông của đất nước, niềm hy vọng này là dành cho anh chị em, và anh chị em có quyền đối với nó. Tuy nhiên, nó cũng là một quyền để kiếm được. Làm sao? Bằng cách kiên nhẫn gieo hòa bình ngày qua ngày. Tôi xin trở lại hình ảnh cây chà là. Tục ngữ có câu: “Ăn trái chà là thấy cây chà là, mặc dù kẻ trồng cây đã về lòng đất từ lâu”. Nói cách khác, để đạt được những thành quả mà anh chị em hy vọng, anh chị em phải làm việc với tinh thần giống như những người trồng cây chà là, hướng đến các thế hệ tương lai chứ không phải kết quả ngay lập tức. Gieo sự tốt lành là điều tốt cho chúng ta: nó giải phóng chúng ta khỏi mối quan tâm hẹp hòi về lợi ích cá nhân và cho chúng ta một lý do để sống mỗi ngày: nó nêm nếm cuộc sống của chúng ta bằng sự hào phóng và nó làm cho chúng ta ngày càng giống Thiên Chúa hơn, Đấng gieo giống kiên nhẫn không mệt mỏi gieo những hạt giống hy vọng.

Hôm nay, tôi nghĩ đến và tôi chúc lành cho tất cả những người gieo rắc hòa bình đang làm việc trên đất nước này: những cá nhân và tổ chức đã quảng đại cung cấp viện trợ và đáp lại những nạn nhân của bạo lực, bóc lột và thiên tai, những người nam và nữ đến đây được thúc đẩy bởi mong muốn nâng cao phẩm giá con người. Một số người đã hy sinh vì hòa bình, như Đại sứ Luca Attanasio, người hộ tống quân sự của ông Vittorio Iacovacci và người lái xe Mustapha Milambo, những người đã bị giết cùng với ông hai năm trước ở phía đông đất nước. Họ là những người gieo hy vọng và sự hy sinh của họ sẽ không bị mất đi.

Anh chị em, con trai và con gái của Ituri, của Bắc và Nam Kivu, tôi gần gũi với anh chị em; Tôi ôm lấy anh chị em và tôi chúc lành cho tất cả các anh chị em. Tôi chúc lành cho mọi trẻ em, người lớn, người già, tất cả những người bị thương do bạo lực ở Cộng hòa Dân chủ Congo, đặc biệt là mọi phụ nữ và mọi bà mẹ. Và tôi cầu nguyện rằng phụ nữ, mọi phụ nữ, có thể được tôn trọng, bảo vệ và quý trọng. Bạo lực đối với phụ nữ và các bà mẹ là bạo lực chống lại chính Thiên Chúa, Đấng từ một người phụ nữ, từ một người mẹ, đã đảm nhận thân phận con người của chúng ta. Xin Chúa Giêsu, người anh em của chúng ta, Thiên Chúa hòa giải, Đấng đã trồng cây thánh giá sự sống trong lòng bóng tối tội lỗi và đau khổ, xin Chúa Giêsu, Thiên Chúa của niềm hy vọng tin tưởng vào anh chị em, vào đất nước và tương lai của anh chị em, chúc lành cho anh chị em, và an ủi tất cả anh chị em. Xin Người tuôn đổ bình an của Người vào tâm hồn anh chị em, gia đình anh chị em và trên toàn thể Cộng hòa Dân chủ Congo. Cảm ơn anh chị em!