Lễ Giáng Sinh vừa xong, anh em Linh Mục chúng tôi đi hỗ trợ Mục Vụ các nơi vùng sâu vùng xa đã trở về lại Nhà Dòng. Có bao nhiêu chuyện để kể cho nhau nghe. Ai cũng xúc động trước Lòng Tin mạnh mẽ và tinh thần sống Đạo nhiệt thành của người dân nghèo, đặc biệt là anh chị em các dân tộc thiểu số trên Tây Nguyên các tỉnh Lâm Đồng, Đaklak, Gia Lai, Kontum. Họ gặp bao nhiêu khó khăn về vật chất, bao nhiêu o ép của xã hội, nhưng càng vất vả, họ càng gắn bó với Chúa, với Hội Thánh và với nhau trong cộng đồng.
Có một điểm chung mà anh em Linh Mục chúng tôi cùng tỏ ra bất bình khó chịu, cần phải một lần viết ra như một lời cảnh báo, cũng là một lời kêu gọi đồng tình của mọi người. Đó là những chuyện về những vị khách thiếu văn hóa trong Ngày Lễ Giáng Sinh.
Hình như chuyện này bắt đầu có từ ngày người Công Giáo phải sống dưới chế độ XHCN, chứ trước 54 ở miền Bắc và trước 75 ở miền Nam, tôi nhớ làm gì có chuyện chính quyền được săn đón tiếp rước, đưa vào ngồi chễm chệ trong Nhà Thờ ngay ở những hàng ghế đầu tiên được dành riêng. Trước khi vào Lễ còn được mời phát biểu “mấy ý kiến chỉ đạo”, sau Lễ lại được mời sang... ăn nhậu tưng bừng khói lửa riêng mấy mâm đặc sản !
Thế đấy, bên kia thì bảo rằng có như vậy mới diễn tả được lòng ưu ái, sự quan tâm của Mặt Trận, của Chính Quyền các cấp đối với hoạt động tôn giáo, nhờ đó càng cho thấy chính sách Tự Do Tín Ngưỡng của Đảng và Nhà Nước dành cho các tín đồ thật quá ư là tuyệt vời ! Còn bên mình thì biện hộ rằng đây là một khía cạnh trong việc truyền giáo cho lương dân, cho người vô thần có dịp được vào Nhà Thờ xem hoạt cảnh Giáng Sinh, họ sẽ thấy được người mình cởi mở, đối thoại, đoàn kết và... dễ thương !
Có cái hậu ý phía sau cả hai bên đều thấy hết, hiểu hết mà không bao giờ nói ra, ấy là nhu cầu nhậu nhẹt cho vui, cho... tốt đời đẹp đạo. Cán bộ thế nào cũng vòi cha xứ để được nhậu bằng rượu Lễ cho nó sướng, dù ngay sau đó lại vừa chê vừa khen là: “Rượu thế quái gì mà ngọt như đường phèn, chỉ được tội thơm phức !” Còn Linh Mục thì nói nhỏ vào tai những người tỏ ý thắc mắc: “Cho họ nhậu một chầu là vui vẻ cả làng, là xong mọi chuyện. Có đáng gì đâu, miễn là được việc. Đấy các ông xem, Lễ Giáng Sinh ở đây hoành tráng nhá, tha hồ văn nghệ, phát quà...”
Tôi còn nhớ, Giáng Sinh năm 1997, tôi còn là ông thầy về thực tập Mục Vụ ở một Họ Đạo nhà quê tỉnh Đồng Tháp. Trước Lễ nửa đêm, có hoạt cảnh do các em Tông Đồ Thiếu Nhi đảm nhận. Mấy tay cán bộ Đảng, Công An, Mặt Trận ngồi đầy hai băng ghế trên cùng. Đa số là lơ láo nghênh ngang, chẳng ý thức mình đang ở một nơi tôn nghiêm, giữa các tín hữu trật tự và sốt sắng. Có anh ngồi vắt chân gác tay.
Lại có anh lấy thuốc lá ra phì phèo. Mọi người chung quanh ai cũng thấy nhưng giả lơ coi như không thấy. Tôi là dân ở xa về, bực quá chịu không nổi, tiến lại gần bảo thẳng: “Anh ơi, nếu anh muốn hút thuốc, xin mời ra ngoài sân !” Tôi nhận lại một ánh mắt trừng trừng, vừa ngạc nhiên rằng thì là “Ơ hay, tên này là ai mà dám ý kiến ý cò ?” lại vừa tức giận, ra cái điều “Ta là cán bộ, hét ra lửa, xì ra khói đây !” Nhưng cuối cùng có lẽ ánh mắt của tôi cũng vẫn kiên quyết, đủ mạnh để khuất phục, anh đảng viên ấy đành phải – lại thêm một hành vi thiếu văn hóa khác – bỏ mẩu thuốc xuống đất, dùng chân hậm hực giập tắt.
Xong lần đó, ngoài cái hả hê thắng lợi rất ư là... con nít ấy, tôi còn nghiệm ra một chuyện quan trọng: Đừng để cái sợ nó làm cho ta đâm hèn ! Đối với những người thiếu tôn trọng người khác, trước hết ta phải giúp cho họ biết tự trọng. Nếu ta chưa thể làm được điều ấy cho họ và nếu họ cứ dứt khoát không chịu tự trọng thì tốt hơn hết ta dẹp họ sang một bên cho khỏe, chứ sao lại cứ phải o bế, xun xoe, cầu cạnh và quỵ lụy trước cường quyền?
Nhiều Giáo Dân mách cho tôi nghe, họ được nhậu xong, về còn văng tục với nhau... Mấy hôm sau cha xứ có việc phải ra xã, ra huyện, cán bộ xàm xỡ vỗ đùi vỗ vai mà chớt nhả. Thử hỏi, trong cánh Giáo Dân, có tay bặm trợn nào dám cả gan “láo lếu” với cha xứ như thế không ?
Lần Giáng Sinh vừa rồi, một cha đi Tây Nguyên về, giận dữ kể cho tôi nghe: “Anh xem, trong khi cả một đám rất đông người dân tộc với tấm lòng thành tín tuyệt vời đang phải nhịn đói đi bộ từ xa về dự Lễ, thì cán bộ xã lại được cha xứ mời ăn nhậu hả hê linh đình. Em đã tránh đi một nơi cho đỡ chướng tai gai mắt, ông ấy còn bảo một anh dân tộc vào mời em ra nhậu chung cho vui, em bảo thẳng: Em không biết, không quen, cũng không thích như thế nên dứt khoát không ra !”
Kể ra, làm Linh Mục mà nhậu nhẹt đã là chuyện không hay, lại la cà lệt bệt nhậu nhẹt với Công An, với cán bộ Xã thì càng coi không được, gây cớ vấp phạm vô cùng, thậm chí là phản chứng Tin Mừng. Chẳng trách các Đại Chủng Viện và các Học Viện Dòng bây giờ nhấn rất mạnh chuyện nhậu nhẹt như một kỷ luật cần thiết trong việc đào tạo các Giáo Sĩ tương lai.
Phần riêng tôi, năm nay chương trình đi Di Linh và Đức Trọng bị bất ngờ hủy bỏ, đáng lẽ đành phải ngậm ngùi đón Lễ ở đất Sài-gòn sa hoa mà vô hồn, vào giờ chót, tôi lại được đi Mục Vụ tận Buôn Hằng, tỉnh Đaklak. Tạ ơn Chúa, khi về lại Sài-gòn đêm 25 tháng 12, tôi không có điều gì phải bực mình, ngược lại, có bao điều để khoe để kể với anh em. Tôi xin kể ra đây như là những mẩu chuyện vui bù lại những chuyện không vui vừa bàn đến ở trên, những tia sáng cao đẹp có khả năng đẩy lui bóng tối xấu xí tầm thường.
Cha Nguyễn Hùng Tiến xứ Buôn Hằng còn trẻ lắm, người thấp bé, khuôn mặt thông minh, tươi tỉnh và hiền hòa nữa! Cha gần gũi thương yêu đám đông hàng chục ngàn người dân tộc Sêđan nghèo tả tơi, cứ phải đói ăn thiếu mặc mà vẫn khao khát tình Chúa và tình người.
Đêm Vọng Giáng Sinh 24 tháng 12, khi đi kiệu Hài Nhi Giêsu quanh Nhà Thờ, trời đêm mưa bụi lất phất, gió rét căm căm, tôi được mời làm chủ tế đi ngay sau lưng cha, cứ thấy cha không ngớt quay sang hai bên bảo các bà mẹ dân tộc đang địu con sơ sinh vào tìm chỗ mà đứng dưới mái tôn hai bên hông Nhà Thờ cho đỡ ướt đỡ lạnh.
Đến cuối Thánh Lễ, thật bất ngờ, ngài dõng dạc dặn dò cộng đoàn: “Ngày mai 25 tháng 12 là Lễ lớn của đạo chúng ta, là ngày kiêng việc xác. Tôi đã dặn trước rồi, bây giờ tôi dặn lại anh chị em: ai có con em đi học, cứ làm đơn nộp ở trường, rồi cứ cho các em nghỉ học ở nhà, đi dự Thánh Lễ dành cho thiếu nhi. Ai hỏi gì, cứ nói là cha xứ bảo... Riêng các anh chị em là giáo viên, xin chịu khó đi dạy, chu toàn nhiệm vụ, vì các cháu học sinh không có đạo thì vẫn đi học như thường”.
Sáng hôm sau, khi dâng Thánh Lễ một mình trong buôn xong, trở ra hương lộ, xe chúng tôi gặp xe cha xứ Buôn Hằng đi làm Lễ ở một Giáo Điểm khác vừa về, các bạn trẻ Nhóm FIAT đi theo tôi đã vỗ tay reo hò hoan hô cha về mọi sự, trong đó có chuyện thông báo độc đáo nói trên. Tôi kể với ngài rằng trên đường xe chúng tôi ngang qua mấy ngôi trường tiểu học và trung học, đúng lúc ra chơi mà sân trường vắng hoe.
Tôi lại hỏi thăm cha là Giáo Phận Buôn Ma Thuột đã ra quyết định này từ bao giờ sau không thấy trên mạng đưa tin, cha xứ cười thật... xinh: “Thưa cha, không biết nơi khác thế nào, chứ ở đây, con tự nghĩ ra và làm luôn như thế cha ạ !” Cả xe lại được một chầu vỗ tay cực kỳ hết ý !
Vậy là tiếng chuông Đức Cha Kontum gióng lên trong Mùa Vọng vừa qua, đến Lễ Giáng Sinh đã được hưởng ứng, mạnh mẽ, can trường. Giá mà các nơi khác cũng...
Sài-gòn thứ bảy 27.12.2008
Có một điểm chung mà anh em Linh Mục chúng tôi cùng tỏ ra bất bình khó chịu, cần phải một lần viết ra như một lời cảnh báo, cũng là một lời kêu gọi đồng tình của mọi người. Đó là những chuyện về những vị khách thiếu văn hóa trong Ngày Lễ Giáng Sinh.Hình như chuyện này bắt đầu có từ ngày người Công Giáo phải sống dưới chế độ XHCN, chứ trước 54 ở miền Bắc và trước 75 ở miền Nam, tôi nhớ làm gì có chuyện chính quyền được săn đón tiếp rước, đưa vào ngồi chễm chệ trong Nhà Thờ ngay ở những hàng ghế đầu tiên được dành riêng. Trước khi vào Lễ còn được mời phát biểu “mấy ý kiến chỉ đạo”, sau Lễ lại được mời sang... ăn nhậu tưng bừng khói lửa riêng mấy mâm đặc sản !
Thế đấy, bên kia thì bảo rằng có như vậy mới diễn tả được lòng ưu ái, sự quan tâm của Mặt Trận, của Chính Quyền các cấp đối với hoạt động tôn giáo, nhờ đó càng cho thấy chính sách Tự Do Tín Ngưỡng của Đảng và Nhà Nước dành cho các tín đồ thật quá ư là tuyệt vời ! Còn bên mình thì biện hộ rằng đây là một khía cạnh trong việc truyền giáo cho lương dân, cho người vô thần có dịp được vào Nhà Thờ xem hoạt cảnh Giáng Sinh, họ sẽ thấy được người mình cởi mở, đối thoại, đoàn kết và... dễ thương !
Có cái hậu ý phía sau cả hai bên đều thấy hết, hiểu hết mà không bao giờ nói ra, ấy là nhu cầu nhậu nhẹt cho vui, cho... tốt đời đẹp đạo. Cán bộ thế nào cũng vòi cha xứ để được nhậu bằng rượu Lễ cho nó sướng, dù ngay sau đó lại vừa chê vừa khen là: “Rượu thế quái gì mà ngọt như đường phèn, chỉ được tội thơm phức !” Còn Linh Mục thì nói nhỏ vào tai những người tỏ ý thắc mắc: “Cho họ nhậu một chầu là vui vẻ cả làng, là xong mọi chuyện. Có đáng gì đâu, miễn là được việc. Đấy các ông xem, Lễ Giáng Sinh ở đây hoành tráng nhá, tha hồ văn nghệ, phát quà...”
Tôi còn nhớ, Giáng Sinh năm 1997, tôi còn là ông thầy về thực tập Mục Vụ ở một Họ Đạo nhà quê tỉnh Đồng Tháp. Trước Lễ nửa đêm, có hoạt cảnh do các em Tông Đồ Thiếu Nhi đảm nhận. Mấy tay cán bộ Đảng, Công An, Mặt Trận ngồi đầy hai băng ghế trên cùng. Đa số là lơ láo nghênh ngang, chẳng ý thức mình đang ở một nơi tôn nghiêm, giữa các tín hữu trật tự và sốt sắng. Có anh ngồi vắt chân gác tay.
Lại có anh lấy thuốc lá ra phì phèo. Mọi người chung quanh ai cũng thấy nhưng giả lơ coi như không thấy. Tôi là dân ở xa về, bực quá chịu không nổi, tiến lại gần bảo thẳng: “Anh ơi, nếu anh muốn hút thuốc, xin mời ra ngoài sân !” Tôi nhận lại một ánh mắt trừng trừng, vừa ngạc nhiên rằng thì là “Ơ hay, tên này là ai mà dám ý kiến ý cò ?” lại vừa tức giận, ra cái điều “Ta là cán bộ, hét ra lửa, xì ra khói đây !” Nhưng cuối cùng có lẽ ánh mắt của tôi cũng vẫn kiên quyết, đủ mạnh để khuất phục, anh đảng viên ấy đành phải – lại thêm một hành vi thiếu văn hóa khác – bỏ mẩu thuốc xuống đất, dùng chân hậm hực giập tắt.
Xong lần đó, ngoài cái hả hê thắng lợi rất ư là... con nít ấy, tôi còn nghiệm ra một chuyện quan trọng: Đừng để cái sợ nó làm cho ta đâm hèn ! Đối với những người thiếu tôn trọng người khác, trước hết ta phải giúp cho họ biết tự trọng. Nếu ta chưa thể làm được điều ấy cho họ và nếu họ cứ dứt khoát không chịu tự trọng thì tốt hơn hết ta dẹp họ sang một bên cho khỏe, chứ sao lại cứ phải o bế, xun xoe, cầu cạnh và quỵ lụy trước cường quyền?
Nhiều Giáo Dân mách cho tôi nghe, họ được nhậu xong, về còn văng tục với nhau... Mấy hôm sau cha xứ có việc phải ra xã, ra huyện, cán bộ xàm xỡ vỗ đùi vỗ vai mà chớt nhả. Thử hỏi, trong cánh Giáo Dân, có tay bặm trợn nào dám cả gan “láo lếu” với cha xứ như thế không ?
Lần Giáng Sinh vừa rồi, một cha đi Tây Nguyên về, giận dữ kể cho tôi nghe: “Anh xem, trong khi cả một đám rất đông người dân tộc với tấm lòng thành tín tuyệt vời đang phải nhịn đói đi bộ từ xa về dự Lễ, thì cán bộ xã lại được cha xứ mời ăn nhậu hả hê linh đình. Em đã tránh đi một nơi cho đỡ chướng tai gai mắt, ông ấy còn bảo một anh dân tộc vào mời em ra nhậu chung cho vui, em bảo thẳng: Em không biết, không quen, cũng không thích như thế nên dứt khoát không ra !”Kể ra, làm Linh Mục mà nhậu nhẹt đã là chuyện không hay, lại la cà lệt bệt nhậu nhẹt với Công An, với cán bộ Xã thì càng coi không được, gây cớ vấp phạm vô cùng, thậm chí là phản chứng Tin Mừng. Chẳng trách các Đại Chủng Viện và các Học Viện Dòng bây giờ nhấn rất mạnh chuyện nhậu nhẹt như một kỷ luật cần thiết trong việc đào tạo các Giáo Sĩ tương lai.
Phần riêng tôi, năm nay chương trình đi Di Linh và Đức Trọng bị bất ngờ hủy bỏ, đáng lẽ đành phải ngậm ngùi đón Lễ ở đất Sài-gòn sa hoa mà vô hồn, vào giờ chót, tôi lại được đi Mục Vụ tận Buôn Hằng, tỉnh Đaklak. Tạ ơn Chúa, khi về lại Sài-gòn đêm 25 tháng 12, tôi không có điều gì phải bực mình, ngược lại, có bao điều để khoe để kể với anh em. Tôi xin kể ra đây như là những mẩu chuyện vui bù lại những chuyện không vui vừa bàn đến ở trên, những tia sáng cao đẹp có khả năng đẩy lui bóng tối xấu xí tầm thường.
Cha Nguyễn Hùng Tiến xứ Buôn Hằng còn trẻ lắm, người thấp bé, khuôn mặt thông minh, tươi tỉnh và hiền hòa nữa! Cha gần gũi thương yêu đám đông hàng chục ngàn người dân tộc Sêđan nghèo tả tơi, cứ phải đói ăn thiếu mặc mà vẫn khao khát tình Chúa và tình người.
Đêm Vọng Giáng Sinh 24 tháng 12, khi đi kiệu Hài Nhi Giêsu quanh Nhà Thờ, trời đêm mưa bụi lất phất, gió rét căm căm, tôi được mời làm chủ tế đi ngay sau lưng cha, cứ thấy cha không ngớt quay sang hai bên bảo các bà mẹ dân tộc đang địu con sơ sinh vào tìm chỗ mà đứng dưới mái tôn hai bên hông Nhà Thờ cho đỡ ướt đỡ lạnh.
Đến cuối Thánh Lễ, thật bất ngờ, ngài dõng dạc dặn dò cộng đoàn: “Ngày mai 25 tháng 12 là Lễ lớn của đạo chúng ta, là ngày kiêng việc xác. Tôi đã dặn trước rồi, bây giờ tôi dặn lại anh chị em: ai có con em đi học, cứ làm đơn nộp ở trường, rồi cứ cho các em nghỉ học ở nhà, đi dự Thánh Lễ dành cho thiếu nhi. Ai hỏi gì, cứ nói là cha xứ bảo... Riêng các anh chị em là giáo viên, xin chịu khó đi dạy, chu toàn nhiệm vụ, vì các cháu học sinh không có đạo thì vẫn đi học như thường”.
Sáng hôm sau, khi dâng Thánh Lễ một mình trong buôn xong, trở ra hương lộ, xe chúng tôi gặp xe cha xứ Buôn Hằng đi làm Lễ ở một Giáo Điểm khác vừa về, các bạn trẻ Nhóm FIAT đi theo tôi đã vỗ tay reo hò hoan hô cha về mọi sự, trong đó có chuyện thông báo độc đáo nói trên. Tôi kể với ngài rằng trên đường xe chúng tôi ngang qua mấy ngôi trường tiểu học và trung học, đúng lúc ra chơi mà sân trường vắng hoe.
Tôi lại hỏi thăm cha là Giáo Phận Buôn Ma Thuột đã ra quyết định này từ bao giờ sau không thấy trên mạng đưa tin, cha xứ cười thật... xinh: “Thưa cha, không biết nơi khác thế nào, chứ ở đây, con tự nghĩ ra và làm luôn như thế cha ạ !” Cả xe lại được một chầu vỗ tay cực kỳ hết ý !
Vậy là tiếng chuông Đức Cha Kontum gióng lên trong Mùa Vọng vừa qua, đến Lễ Giáng Sinh đã được hưởng ứng, mạnh mẽ, can trường. Giá mà các nơi khác cũng...
Sài-gòn thứ bảy 27.12.2008