B>NHỚ “CỤ HỒNG” CỦA CHÚNG CON
Ảnh chụp Đức Hồng Y bên phải, cùng với cha nguyên Giám Tỉnh DCCT đứng ở giữa và cha Chân Tín DCCT bên trái, trong ngày Đức Hồng Y và cha Chân Tín cùng kỷ niệm 50 năm Linh Mục tại Hà Nội 1949 - 1999
Vậy là “cụ Hồng” đã được về với Chúa là Cha Cả trên Trời ngay trong Ngày của Chúa 22.2.2009. Chúng tôi, những anh em Linh Mục Bắc Ninh hoặc có gốc Bắc Ninh, từ khi Đức Cha Phạm Đình Tụng nhận tước vị Hồng Y, vẫn thường nói với nhau về ngài ở ngôi thứ ba là “cụ Hồng” như thế, thân tình như gọi ông nội, gọi bố mình trong gia đình.
Cách đây hơn mười năm, khi vừa chịu chức kín đáo trong miền Nam xong, tôi xin cha Giám Tỉnh DCCT cho ra phục vụ tại Giáo Phận Bắc Ninh. Lúc ấy “cụ Hồng” đã chuyển từ Bắc Ninh về làm Tổng Giám Mục Hà Nội rồi, nên ngay khi vừa từ Sài-gòn bay ra, tôi được cha Nguyễn Huy Tảo và cha Trần Bá Hạnh đón ở sân bay Nội Bài, đưa ngay về Tòa Giám Mục Hà Nội để chào ngài trước rồi mới về trình diện Đức Cha Bắc Ninh.
Cha Tảo với cha Hạnh là hai trong số bảy tiến chức được “cụ Hồng” trao sứ vụ Linh Mục “chui” năm 1974, bây giờ biết tôi cũng nằm trong “diện” đặc biệt ấy, cha Tảo ngồi bên cạnh tôi trên chiếc xe con len lỏi giữa các đường phố Hà Nội, bảo: “Bác cứ yên tâm, ngoài này, Giáo Phận nào cũng có, nhất là Bắc Ninh mình, trước đây nhiều cha phải “chui” rồi phải chịu tù giam hoặc quản thúc, Đức Cha nhà mình rất quan tâm đến anh em tụi mình. Bây giờ thế nào cũng lại thương bác lắm cho mà xem”.
Mà còn hơn vậy nữa, Đức Cha không chỉ thương vì tôi đến thời buổi này mà còn phải “chui”, nhưng phần lớn còn do tôi là hậu duệ của cha già Vũ Ngọc Bích, và là đàn em của cha Trịnh Ngọc Hiên lúc ấy đang là Bề Trên DCCT Nhà Thái Hà. Đức Cha nghe tôi trình bày mọi sự xong xuôi thì cười rất tươi, đứng lên, đi vào buồng trong một lúc rồi trở ra, ân cần đặt vào tay tôi một chiếc phong bì nho nhỏ. Ngài bảo: “Cha cho tôi xin một Lễ Tạ Ơn, coi như cùng với cha mở tay nhé !” Ôi, chiếc phong bì ấy nhỏ vậy thôi mà bên trong chứa một món quà rất lớn, lớn về vật chất và lớn cả về tình cảm thân thương, đến nỗi cả nửa năm sau, khi gặp một chuyện quan trọng, tôi mới dám lấy món quà quý trọng ấy ra chi dùng.
Cứ thế, trong suốt ba năm tôi được ngược xuôi phục vụ trên đất Bắc Ninh, cả sau này trên đất Hà Nội, bao giờ gặp “cụ Hồng”, cụ cũng chỉ hỏi tôi mấy câu thôi mà tôi hiểu ngay rằng ngài biết rất rõ mọi công việc tôi và anh em DCCT đang làm. Tôi cảm được ngài luôn tận tụy cho Mục Vụ ở Hà Nội nhưng lòng thì vẫn cứ đau đáu với những thăng trầm của Bắc Ninh. Có dịp về thăm nơi chốn cũ, cụ già như trẻ hẳn ra, tươi tắn, bước đi lẫm chẫm chập choạng như em bé nhưng những lời huấn dụ thì vẫn còn đấy cái sắc sảo khôn ngoan của một vị lão trượng, nhân từ hiền dịu nhưng lại vẫn can trường mạnh mẽ, từng trải những giai đoạn khó khăn căng thẳng nhất của Hội Thánh dưới chế độ miền Bắc CS.
Tưởng nhớ và tri ân “cụ Hồng”, tôi xin chép lại dưới đây hai bản kinh được lưu truyền trong Giáo Phận Bắc Ninh có lẽ phải đến hai, ba chục năm nay rồi. Thú thật, bản thân tôi khi dâng Lễ trên đất Bắc Ninh, tai nghe không biết bao nhiêu lần nhưng miệng chỉ lẩm nhẩm đọc theo, chưa bao giờ chịu học cho thuộc. Bây giờ tác giả các bài kinh ấy đã khuất, tôi bần thần một lúc, nẩy ra ý gọi điện thoại ra Giáo Xứ Ngô Khê thuộc Giáo Phận Bắc Ninh để xin nguyên văn bản kinh. May quá, gặp được bé Thảo, Giáo Lý Viên, con gái bà lang May, đọc cho tôi trong này gõ lại thành văn bản vi tính.
Bài thơ lục bát là lời nguyện cả cộng đoàn Nhà Thờ đọc râm ran ngay sau khi Hiệp Lễ:
“Con thờ lạy Chúa chí tôn
Đoái thương ngự xuống lòng con giờ này.
Hợp cùng trời đất muôn loài,
Hợp cùng sông biển cỏ cây núi đồi,
Hợp cùng thần thánh trên trời,
Con ca tụng Chúa đời đời hiển vinh.
Tạ ơn Chúa rất nhân lành
Đã thương ban Thịt Máu mình nuôi con.
Con dâng cho Chúa xác hồn
Việc làm, đời sống, vui buồn, khổ đau.
Nguyện xin Mình Thánh nhiệm mầu
Giữ con hồn xác trước sau an lành,
Cho con giữ đạo nhiệt tình,
Sau lên hưởng phúc trường sinh Thiên Đàng.
Xin phù hộ Đức Giáo Hoàng
Cùng hàng Giáo Phẩm và đoàn Giáo Dân.
Xin ban xuống mọi ơn cần
Cho người thân thuộc xa gần của con.
Xin thương kẻ khuất người còn,
Xin cho tổ quốc con muôn phúc lành.
Cho người tội lỗi sửa mình,
Cho người đau khổ cậy tin không sờn.
Quyết tâm con mến Chúa hơn,
Tránh xa tội lỗi giữ ơn trung thành.
Quyết tâm con sống trọn lành,
Xứng con Cha Cả hiển vinh trên Trời”.
Còn bài kinh sau đây, ngắn gọn, được đọc ngay sau khi chủ tế trao Phép Lành Thiên Chúa Ba Ngôi cuối Thánh Lễ: “Lạy Chúa, xin chúc lành cho chúng con. Lễ vừa xong, chúng con sắp ra về, chúng con sẽ đem Chúa về với chúng con. Chúng con sẽ về gia đình, sẽ đến nhà trường, sẽ vào công sở hay ra đồng ruộng. Chúa luôn ở với chúng con. Đó là vinh dự của người Công Giáo, để cho mọi người biết chúng con là con cái Cha Cả trên Trời. Amen”.
Lạ quá, mà cũng tuyệt vời quá, đối với “cụ Hồng” của chúng ta, bao giờ cụ cũng kết thúc mọi lời cầu nguyện bằng danh xưng Cha Cả trên Trời. Chúng ta có thể tin chắc rằng: nay thì cụ đã hoàn thành chuyến đi dài đằng đằng 90 năm cuộc đời để về hạnh ngộ với Thiên Chúa là Cha Cả trên Trời. Giá mà trong Thánh Lễ An Táng vào thứ năm này tại Hà Nội, đến phút cuối, vị Chưởng Nghi sẽ cất lên lời kinh cho cả cộng đoàn cùng tuyên xưng:
“Lạy Chúa, xin chúc lành cho chúng con. Lễ An Táng Đức Hồng Y thân yêu của chúng con vừa xong, chúng con sắp ra về, nhớ lời Người đã dặn dò, chúng con sẽ đem Chúa về với chúng con... Amen”
Sài-gòn, Chúa Nhật 22.2.2009
Ảnh chụp Đức Hồng Y bên phải, cùng với cha nguyên Giám Tỉnh DCCT đứng ở giữa và cha Chân Tín DCCT bên trái, trong ngày Đức Hồng Y và cha Chân Tín cùng kỷ niệm 50 năm Linh Mục tại Hà Nội 1949 - 1999Vậy là “cụ Hồng” đã được về với Chúa là Cha Cả trên Trời ngay trong Ngày của Chúa 22.2.2009. Chúng tôi, những anh em Linh Mục Bắc Ninh hoặc có gốc Bắc Ninh, từ khi Đức Cha Phạm Đình Tụng nhận tước vị Hồng Y, vẫn thường nói với nhau về ngài ở ngôi thứ ba là “cụ Hồng” như thế, thân tình như gọi ông nội, gọi bố mình trong gia đình.
Cách đây hơn mười năm, khi vừa chịu chức kín đáo trong miền Nam xong, tôi xin cha Giám Tỉnh DCCT cho ra phục vụ tại Giáo Phận Bắc Ninh. Lúc ấy “cụ Hồng” đã chuyển từ Bắc Ninh về làm Tổng Giám Mục Hà Nội rồi, nên ngay khi vừa từ Sài-gòn bay ra, tôi được cha Nguyễn Huy Tảo và cha Trần Bá Hạnh đón ở sân bay Nội Bài, đưa ngay về Tòa Giám Mục Hà Nội để chào ngài trước rồi mới về trình diện Đức Cha Bắc Ninh.
Cha Tảo với cha Hạnh là hai trong số bảy tiến chức được “cụ Hồng” trao sứ vụ Linh Mục “chui” năm 1974, bây giờ biết tôi cũng nằm trong “diện” đặc biệt ấy, cha Tảo ngồi bên cạnh tôi trên chiếc xe con len lỏi giữa các đường phố Hà Nội, bảo: “Bác cứ yên tâm, ngoài này, Giáo Phận nào cũng có, nhất là Bắc Ninh mình, trước đây nhiều cha phải “chui” rồi phải chịu tù giam hoặc quản thúc, Đức Cha nhà mình rất quan tâm đến anh em tụi mình. Bây giờ thế nào cũng lại thương bác lắm cho mà xem”.
Mà còn hơn vậy nữa, Đức Cha không chỉ thương vì tôi đến thời buổi này mà còn phải “chui”, nhưng phần lớn còn do tôi là hậu duệ của cha già Vũ Ngọc Bích, và là đàn em của cha Trịnh Ngọc Hiên lúc ấy đang là Bề Trên DCCT Nhà Thái Hà. Đức Cha nghe tôi trình bày mọi sự xong xuôi thì cười rất tươi, đứng lên, đi vào buồng trong một lúc rồi trở ra, ân cần đặt vào tay tôi một chiếc phong bì nho nhỏ. Ngài bảo: “Cha cho tôi xin một Lễ Tạ Ơn, coi như cùng với cha mở tay nhé !” Ôi, chiếc phong bì ấy nhỏ vậy thôi mà bên trong chứa một món quà rất lớn, lớn về vật chất và lớn cả về tình cảm thân thương, đến nỗi cả nửa năm sau, khi gặp một chuyện quan trọng, tôi mới dám lấy món quà quý trọng ấy ra chi dùng.
Cứ thế, trong suốt ba năm tôi được ngược xuôi phục vụ trên đất Bắc Ninh, cả sau này trên đất Hà Nội, bao giờ gặp “cụ Hồng”, cụ cũng chỉ hỏi tôi mấy câu thôi mà tôi hiểu ngay rằng ngài biết rất rõ mọi công việc tôi và anh em DCCT đang làm. Tôi cảm được ngài luôn tận tụy cho Mục Vụ ở Hà Nội nhưng lòng thì vẫn cứ đau đáu với những thăng trầm của Bắc Ninh. Có dịp về thăm nơi chốn cũ, cụ già như trẻ hẳn ra, tươi tắn, bước đi lẫm chẫm chập choạng như em bé nhưng những lời huấn dụ thì vẫn còn đấy cái sắc sảo khôn ngoan của một vị lão trượng, nhân từ hiền dịu nhưng lại vẫn can trường mạnh mẽ, từng trải những giai đoạn khó khăn căng thẳng nhất của Hội Thánh dưới chế độ miền Bắc CS.
Tưởng nhớ và tri ân “cụ Hồng”, tôi xin chép lại dưới đây hai bản kinh được lưu truyền trong Giáo Phận Bắc Ninh có lẽ phải đến hai, ba chục năm nay rồi. Thú thật, bản thân tôi khi dâng Lễ trên đất Bắc Ninh, tai nghe không biết bao nhiêu lần nhưng miệng chỉ lẩm nhẩm đọc theo, chưa bao giờ chịu học cho thuộc. Bây giờ tác giả các bài kinh ấy đã khuất, tôi bần thần một lúc, nẩy ra ý gọi điện thoại ra Giáo Xứ Ngô Khê thuộc Giáo Phận Bắc Ninh để xin nguyên văn bản kinh. May quá, gặp được bé Thảo, Giáo Lý Viên, con gái bà lang May, đọc cho tôi trong này gõ lại thành văn bản vi tính.
Bài thơ lục bát là lời nguyện cả cộng đoàn Nhà Thờ đọc râm ran ngay sau khi Hiệp Lễ:
“Con thờ lạy Chúa chí tôn
Đoái thương ngự xuống lòng con giờ này.
Hợp cùng trời đất muôn loài,
Hợp cùng sông biển cỏ cây núi đồi,
Hợp cùng thần thánh trên trời,
Con ca tụng Chúa đời đời hiển vinh.
Tạ ơn Chúa rất nhân lành
Đã thương ban Thịt Máu mình nuôi con.
Con dâng cho Chúa xác hồn
Việc làm, đời sống, vui buồn, khổ đau.
Nguyện xin Mình Thánh nhiệm mầu
Giữ con hồn xác trước sau an lành,
Cho con giữ đạo nhiệt tình,
Sau lên hưởng phúc trường sinh Thiên Đàng.
Xin phù hộ Đức Giáo Hoàng
Cùng hàng Giáo Phẩm và đoàn Giáo Dân.
Xin ban xuống mọi ơn cần
Cho người thân thuộc xa gần của con.
Xin thương kẻ khuất người còn,
Xin cho tổ quốc con muôn phúc lành.
Cho người tội lỗi sửa mình,
Cho người đau khổ cậy tin không sờn.
Quyết tâm con mến Chúa hơn,
Tránh xa tội lỗi giữ ơn trung thành.
Quyết tâm con sống trọn lành,
Xứng con Cha Cả hiển vinh trên Trời”.
Còn bài kinh sau đây, ngắn gọn, được đọc ngay sau khi chủ tế trao Phép Lành Thiên Chúa Ba Ngôi cuối Thánh Lễ: “Lạy Chúa, xin chúc lành cho chúng con. Lễ vừa xong, chúng con sắp ra về, chúng con sẽ đem Chúa về với chúng con. Chúng con sẽ về gia đình, sẽ đến nhà trường, sẽ vào công sở hay ra đồng ruộng. Chúa luôn ở với chúng con. Đó là vinh dự của người Công Giáo, để cho mọi người biết chúng con là con cái Cha Cả trên Trời. Amen”.
Lạ quá, mà cũng tuyệt vời quá, đối với “cụ Hồng” của chúng ta, bao giờ cụ cũng kết thúc mọi lời cầu nguyện bằng danh xưng Cha Cả trên Trời. Chúng ta có thể tin chắc rằng: nay thì cụ đã hoàn thành chuyến đi dài đằng đằng 90 năm cuộc đời để về hạnh ngộ với Thiên Chúa là Cha Cả trên Trời. Giá mà trong Thánh Lễ An Táng vào thứ năm này tại Hà Nội, đến phút cuối, vị Chưởng Nghi sẽ cất lên lời kinh cho cả cộng đoàn cùng tuyên xưng:
“Lạy Chúa, xin chúc lành cho chúng con. Lễ An Táng Đức Hồng Y thân yêu của chúng con vừa xong, chúng con sắp ra về, nhớ lời Người đã dặn dò, chúng con sẽ đem Chúa về với chúng con... Amen”
Sài-gòn, Chúa Nhật 22.2.2009