Các ký giả Nicole Winfield và Kareem Chehayeb của hãng tin Associated Press, ngày 2 tháng 12 năm 2025 tường trình từ Beirut, Lebanon:

Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã cầu nguyện hôm thứ Ba tại hiện trường vụ nổ cảng Beirut năm 2020 gây chết người, vụ việc đã trở thành biểu tượng của sự bất lực và sự miễn trừ trách nhiệm chính thức, đồng thời kêu gọi công lý được thực thi, đồng thời gửi lời an ủi đến người dân Lebanon vào ngày cuối cùng của chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ngài.

Người thân của một số trong số 218 người thiệt mạng trong vụ nổ đã giơ cao ảnh của những người thân yêu khi Đức Giáo Hoàng đến hiện trường vụ nổ. Họ đứng cạnh nhau khi Đức Giáo Hoàng cầu nguyện thầm lặng trước tiên tại một đài tưởng niệm những người đã khuất, sau đó chào đón từng người, nắm tay họ.

Cuộc gặp gỡ đầy cảm xúc diễn ra bên cạnh vỏ của silo chứa ngũ cốc cuối cùng còn sót lại tại địa điểm bị phá hủy bởi vụ nổ ngày 4 tháng 8 năm 2020 và những đống xe hơi bị đốt cháy sau đó. Vụ nổ đã gây thiệt hại hàng tỷ đô la khi hàng trăm tấn amoni nitrat phát nổ trong một nhà kho tại cảng.

Năm năm sau, gia đình của những người thiệt mạng vẫn đang tìm kiếm công lý. Không có quan chức nào bị kết án trong một cuộc điều tra tư pháp đã nhiều lần bị cản trở, khiến người dân Lebanon tức giận vì vụ nổ chỉ là bằng chứng mới nhất về sự miễn trừ trách nhiệm sau nhiều thập niên tham nhũng và tội phạm tài chính.

Ceile Roukoz, người có anh trai là Joseph Roukoz đã thiệt mạng và là người có mặt để gặp Đức Giáo Hoàng, cho biết: "Chuyến thăm rõ ràng gửi đi thông điệp rằng vụ nổ là một tội ác. Cần phải có một thông điệp, đất nước nên chấm dứt tình trạng miễn trừ trách nhiệm và đảm bảo công lý được thực thi."

Khi đến Lebanon vào Chúa nhật, Đức Giáo Hoàng Leo đã kêu gọi các nhà lãnh đạo chính trị của đất nước này theo đuổi sự thật như một phương tiện cho hòa bình và hòa giải. Trong bài giảng Chúa Nhật sau khi cầu nguyện tại hiện trường, Đức Leo đã đề cập rõ ràng đến vụ nổ và kêu gọi Lebanon hãy là một nơi của công lý.

Đức Giáo Hoàng kêu gọi công lý trong Thánh Lễ

Ước tính có khoảng 150,000 tín hữu đã tập trung tại bến cảng Beirut để tham dự Thánh Lễ cuối cùng của Đức Leo, được cử hành ngay sau khi cầu nguyện tại địa điểm xảy ra vụ nổ gần đó.

Trong bài giảng, Đức Leo đã nêu ra nhiều vấn đề mà người dân Lebanon đang phải đối đầu, từ khủng hoảng kinh tế đến vụ nổ và nỗi sợ hãi chiến tranh mới. Ngài nói rằng việc cảm thấy “tê liệt vì bất lực trước cái ác và bị áp bức bởi quá nhiều hoàn cảnh khó khăn” là điều tự nhiên.

Nhưng ngài kêu gọi họ đừng cam chịu, và hãy tìm cách duy trì hy vọng và lòng biết ơn. Tuy nhiên, ngài nhấn mạnh rằng công lý là một phần của phương trình.

“Chúng ta hãy cởi bỏ lớp áo giáp chia rẽ sắc tộc và chính trị, mở lòng mình ra với những niềm tin tôn giáo để gặp gỡ lẫn nhau và khơi dậy trong lòng chúng ta giấc mơ về một Lebanon thống nhất”, ngài nói. “Một Lebanon, nơi hòa bình và công lý ngự trị, nơi mọi người đều công nhận nhau là anh chị em.”

“Lebanon, hãy đứng lên! Hãy là mái nhà của công lý và tình huynh đệ! Hãy là dấu chỉ tiên tri về hòa bình cho toàn bộ vùng Mặt Trời Mọc!”

Một chuyến thăm đầy xúc động đến bệnh viện

Đức Giáo Hoàng người Mỹ đã mở đầu ngày cuối cùng của mình tại Lebanon bằng chuyến thăm đầy xúc động đến bệnh viện De La Croix, nơi chuyên chăm sóc những người có vấn đề về tâm lý. Chờ đợi ngài là những gương mặt quen thuộc: những cậu bé hóa trang thành Vệ binh Thụy Sĩ và các Hồng Y, và thậm chí có một cậu bé mặc đồ trắng như chính Đức Giáo Hoàng.

Mẹ bề trên của dòng điều hành bệnh viện, Mẹ Marie Makhlouf, đã vô cùng xúc động khi chào đón Đức Giáo Hoàng, nói với ngài rằng bệnh viện của bà chăm sóc cho “những tâm hồn bị lãng quên, gánh nặng của sự cô đơn.”

Đức Leo nói rằng cơ sở này là một lời nhắc nhở cho toàn thể nhân loại. “Chúng ta không thể quên những người yếu đuối nhất. Chúng ta không thể hình dung một xã hội cứ chạy đua với tốc độ chóng mặt, bám víu vào những huyền thoại sai lầm về hạnh phúc, trong khi lại phớt lờ biết bao hoàn cảnh nghèo đói và dễ bị tổn thương”, ngài nói.

Người dân Lebanon vô cùng vui mừng khi cuối cùng một vị Giáo hoàng cũng đã đến thăm. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã cố gắng trong nhiều năm nhưng bị cản trở trước hết bởi các cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị, rồi đến các vấn đề sức khỏe của chính ngài.

“Đối với Lebanon, (chuyến thăm) có ý nghĩa rất lớn”, Maggie Claudine, người hành hương đang đợi Đức Leo tại bệnh viện, cho biết. “Chúng tôi hy vọng rằng hòa bình sẽ thắng thế, và đó là điều chúng ta mong muốn. Chúng ta muốn sống trong sự thoải mái.”

Gia đình các nạn nhân vụ nổ tìm kiếm công lý

Đức Leo đã nỗ lực mang thông điệp hòa bình đến Lebanon trong bối cảnh đất nước này đang phải đối diện với khủng hoảng kinh tế, hậu quả của cuộc chiến tàn khốc năm ngoái giữa Hezbollah và Israel, cũng như hậu quả từ vụ nổ cảng.

Trong số những người có mặt chào đón Đức Leo tại hiện trường vụ nổ có Bộ trưởng Xã hội Lebanon Haneen Sayed, người có mẹ thiệt mạng. Một người khác là Mireille Khoury, người có con trai 15 tuổi, Elias, cũng thiệt mạng.

Khi Đức Leo đến gần, Khoury chỉ vào tòa nhà nơi họ sống bên kia cảng, nơi Elias qua đời khi cậu bé đang ở trong phòng.

Khoury nói rằng Lebanon không thể chữa lành vết thương nếu không có công lý và trách nhiệm giải trình. Bà là một trong những người thân đã kêu gọi hoàn tất cuộc điều tra liên quan đến một danh sách dài các quan chức chính trị, an ninh và tư pháp.

Các gia đình đã tụ họp hàng tháng kể từ sau vụ nổ để tưởng nhớ các nạn nhân và kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ cuộc điều tra về vụ nổ, vốn đã bị cản trở bởi các quan chức phần lớn từ chối hợp tác.

"Công lý là nền tảng để xây dựng bất cứ quốc gia nào", bà nói với hãng thông tấn Associated Press trong một cuộc phỏng vấn trước khi Đức Giáo Hoàng đến Lebanon. "Con cái chúng tôi đã bị giết hại ngay tại nhà. Chúng bị giết vì ai đó cất giữ (amoni) nitrat tại cảng chính của thành phố, gần một khu dân cư."

Koury cho biết lời cầu nguyện và sự ủng hộ của Đức Giáo Hoàng sẽ phần nào xoa dịu nỗi đau, nhưng bà sẽ không từ bỏ việc theo đuổi công lý.

"Tôi sẽ không nói rằng cơn giận này sẽ hoàn toàn biến mất," Khoury nói. "Nhưng tôi nghĩ nó sẽ phần nào xoa dịu cơn giận đang chất chứa trong lòng tôi cho đến khi công lý được thực thi."

Số phận của các silo chứa ngũ cốc khổng lồ của cảng, nơi đã hấp thụ phần lớn chấn động của vụ nổ, cũng là một vấn đề gây tranh cãi.

Chính phủ Lebanon đã từng có kế hoạch phá hủy các silo bị hư hại nhưng đã quyết định không làm vậy sau khi gia đình các nạn nhân và người sống sót sau vụ nổ phản đối. Họ yêu cầu bảo tồn chúng như một đài tưởng niệm và phòng trường hợp chúng có thể chứa bằng chứng hữu ích cho cuộc điều tra tư pháp.

Trong khi đó, cảng đã hoạt động trở lại phần lớn nhưng vẫn chưa được xây dựng lại hoàn toàn.

Bassam Mroue đưa tin từ Jal el-Dib, Lebanon. Nhà báo Fadi Tawil của Associated Press tại Beirut đã đóng góp cho bài viết này.