Jonathan Liedl của National Catholic Register, ngày 15 tháng 2, 2024, cho hay: Các giám mục Đức dự kiến sẽ quyết định thực hiện bước tiếp theo hướng tới một Hội đồng Đồng nghị đã bị Vatican cấm.
Thực vậy, các giám mục Đức dự kiến sẽ gặp nhau vào ngày 19-22 tháng 2 tại Augsburg để tham dự phiên họp toàn thể mùa xuân hàng năm của họ, và viễn ảnh không có chi sáng sủa.
Một câu hỏi lớn bao trùm cuộc họp là liệu các giám mục có thực hiện bước tiếp theo hướng tới việc thành lập Hội đồng Đồng nghị, một cơ quan thường trực gồm các giám mục và giáo dân để cai trị Giáo Hội Công Giáo ở Đức hay không, một động thái vốn đã bị Vatican cấm đoán rõ ràng và bị Đức Giáo Hoàng Phanxicô chỉ trích.
Để làm được điều đó, các giám mục cần phải phê chuẩn quy chế của “Ủy ban Đồng nghị” hiện đang đặt nền móng cho hội đồng bị cấm. Ủy ban đã tổ chức cuộc họp đầu tiên vào ngày 10-11 tháng 11 năm 2023, với sự tham gia của đa số các vị bản quyền người Đức. Trong khi đó, một trong những động lực thúc đẩy toàn bộ dự án Con đường Đồng nghị, tổ chức vận động hành lang giáo dân được gọi là Ủy ban Trung ương về Người Công Giáo Đức, đã phê chuẩn các quy chế vào ngày 25 tháng 11.
Nếu Hội đồng Giám mục Đức tán thành ủy ban, thì đó sẽ là một hành động thách thức đáng kể đối với Đức Giáo Hoàng Phanxicô - và cũng là một dấu hiệu cho thấy cách tiếp cận thiên về đối thoại của Vati-can cho đến nay đã không thể làm chậm bước tiến của Đức theo con đường mà nhiều người sợ có thể dẫn tới sự ly giáo.
Mặt khác, nếu các giám mục Đức không thông qua biện pháp này—hoặc thậm chí nếu một số lượng đáng kể phản đối nó—thì đó sẽ là một đòn giáng vào Con đường Đồng nghị, và là một dấu hiệu cho thấy lời kêu gọi chấm dứt và hủy bỏ của Vatican đang ngày càng có lực lôi kéo.
Một trong hai khả năng này sẽ diễn ra vào tuần tới tại Augsburg, thành phố Bavaria, nơi có lòng sùng kính Đức Maria, Đấng tháo nút thắt, nhưng cũng là một trong những nơi phát xuất tài liệu quan trọng nhất của cuộc Cải cách Thệ Phản.
Ủy ban Đồng nghị
Theo Hội đồng Giám mục Đức, hội nghị sắp tới “sẽ đề cập đến những cân nhắc sâu hơn về Con đường Đồng nghị của Giáo hội ở Đức” – một cụm từ mơ hồ tuy nhiên vẫn được giải thích rộng rãi là đề cập đến sự chấp thuận có thể có của Hội đồng Giám mục Đức đối với Quy chế của Ủy ban đồng nghị.
Nhưng mặc dù một cuộc bỏ phiếu về quy chế đã được mong đợi từ lâu, Hội đồng Giám mục Đức vẫn chưa xác nhận rằng việc bỏ phiếu sẽ diễn ra. Trên thực tế, chương trình nghị sự chính xác của hội nghị sẽ không được công khai cho đến khi có cuộc họp báo với Đức Giám Mục Georg Bätzing, chủ tịch Hội đồng Giám mục Đức và giám mục của Limburg, vào buổi chiều khai mạc.
Trong số tất cả các nghị quyết có vấn đề được đưa ra bởi Con đường Đồng nghị, Hội đồng đồng nghị là mối quan tâm chính của Vatican.
Vào tháng 1 năm 2023, sau khi năm giám mục người Đức viết thư cho Rome để bày tỏ mối quan ngại về việc thành lập hội đồng, ba viên chức cấp cao của Vatican đã viết rằng Hội đồng đồng nghị được đề xuất sẽ làm suy yếu thẩm quyền “giảng dạy và quản trị” của giám mục bằng cách đặt mình “trên thẩm quyền” của Hội đồng Giám mục Đức.” Bức thư, đã được Đức Giáo Hoàng Phanxicô phê chuẩn các chi tiết cụ thể, nhấn mạnh rằng không có cơ quan nào ở Đức có đủ khả năng thành lập một hội đồng như vậy.
Gần đây hơn, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã trực tiếp chỉ trích công việc của chính ủy ban trù bị. Trong một lá thư riêng do Đức Giáo Hoàng viết cùng ngày diễn ra cuộc họp đầu tiên của Ủy ban đồng nghị và được công bố một tuần rưỡi sau đó, ngài đã mô tả ủy ban - không chỉ là hội đồng đã được lên kế hoạch - là một trong “nhiều bước đang được tiến hành” được đưa ra bởi các bộ phận quan trọng” của Giáo hội ở Đức “có nguy cơ khiến Giáo hội ngày càng rời xa con đường chung của Giáo hội hoàn vũ”.
Nhưng trong khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô và giới lãnh đạo Vatican đã cảnh báo Hội đồng Giám mục Đức hãm đà lại, thì hàng giám mục của đất nước này cũng đang nhận được áp lực đáng kể từ bên trong nước Đức để tiến lên phía trước.
Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức, tổ chức vận động hành lang đầy quyền lực đã đồng bảo trợ Con đường đồng nghị với Hội đồng Giám mục Đức, đã phê chuẩn quy chế của ủy ban vào ngày 25 tháng 11.
Đức Tổng Giám Mục Heiner Koch của Berlin, trợ lý tinh thần của Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức, cho biết vào thời điểm đó rằng sự chứng thực của nhóm giáo dân là “một dấu hiệu quan trọng cho hội đồng giám mục”.
Tuy nhiên, 4 trong số 27 giáo phận của Đức đã từ chối tham gia vào Ủy ban đồng nghị, và trước đó đã chặn việc tài trợ cho ủy ban này bằng quỹ chung của các giám mục Đức. Một trong số họ, Đức Giám Mục Stefan Oster của Passau, cho biết quyết định này đã được chứng thực bằng lá thư tháng 11 của Đức Giáo Hoàng.
Đức Giám Mục Oster viết vào đầu tháng 12: “Khi tôi đọc bức thư một cách rõ ràng như thế này, Ủy ban đồng nghị… theo quan điểm của Đức Giáo Hoàng đang ở trong lãnh vực bị cấm”.
Nhưng có bao nhiêu trong số 64 giám mục của Đức cảm thấy tương tự? Và quan trọng hơn, nếu vấn đề được đưa ra biểu quyết thì họ sẽ bỏ phiếu như thế nào?
Theo dõi các Giám mục
Nếu một cuộc bỏ phiếu trong Ủy ban đồng nghị không diễn ra trong hội nghị các giám mục, thì đó sẽ là một dấu hiệu rõ ràng rằng có sự phản đối đáng kể giữa hàng giám mục Đức đang tiến về phía trước.
Nhưng nếu các giám mục bỏ phiếu về việc thông qua các quy chế, vẫn có thể có những dấu hiệu đáng theo dõi để biết dấu hiệu cho thấy áp lực của Vatican đang có hiệu lực.
Câu hỏi quan trọng sẽ là liệu có nhiều giám mục phản đối biện pháp này hơn là những dè dặt đã được phát biểu công khai về nó hoặc thường bỏ phiếu chống lại các nghị quyết của Con đường đồng nghị hay không.
Mặc dù hội nghị của Hội đồng Giám mục Đức đóng cửa với công chúng nhưng hội nghị thường công bố tổng số phiếu bầu. Chẳng hạn, 12 giám mục đã bỏ phiếu chống lại việc thông qua các quy chế cho Con đường đồng nghị tại đại hội mùa thu năm 2019 của họ.
Một điểm tham chiếu khác có thể là cách các giám mục Đức đã bỏ phiếu tại các hội nghị theo Con đường đồng nghị. Vào tháng 9 năm 2022, chỉ có năm giám mục phản đối biện pháp thành lập Hội đồng đồng nghị. Tương tự, vào tháng 3 năm 2023, số lượng giám mục phản đối các nghị quyết gây tranh cãi khác, chẳng hạn như phê chuẩn các phép lành phụng vụ cho các cặp đồng tính hoặc đồng ý thỉnh cầu Rôma cho phép truyền chức cho phụ nữ, vẫn ở mức chỉ có một con số đơn lẻ.
Một điểm quan trọng mà cuộc họp các giám mục sắp tới sẽ khác với các cuộc họp của Con đường Đồng nghị là phiếu bầu của từng giám mục sẽ không được tiết lộ. Sự thay đổi để công khai bỏ phiếu trong quá trình tiến hành Con đường Đồng nghị phần lớn được coi là một cách để trấn áp bất đồng chính kiến, cho thấy rằng nhiều giám mục có thể sẵn sàng bỏ phiếu chống lại Ủy ban đồng nghị sau những cánh cửa đóng kín ở Augsburg.
Tất nhiên, các giám mục có thể bình luận công khai về cách họ bỏ phiếu - hoặc bị giới truyền thông Đức buộc phải làm như vậy, đặc biệt nếu có sự phản đối đáng kể đối với việc thông qua các quy chế của Ủy ban đồng nghị.
Nếu một cuộc bỏ phiếu diễn ra, bốn giám mục đã tẩy chay Ủy ban đồng nghị có thể sẽ phản đối: Giám mục Oster, Hồng Y Rainer Woelki của Cologne, Giám mục Gregor Hanke của Eichstätt, và Giám mục Rudolf Voderholzer của Giáo phận Regensburg.
Trên thực tế, Giám mục Oster đã thách thức các quy chế của Ủy ban đồng nghị, cả về việc mô tả Hội đồng Giám mục Đức là nhà đồng tài trợ mặc dù bốn giáo phận không tài trợ cho liên doanh, và cả về việc “tự động” tính ngài là thành viên, mặc dù ngài không tham gia. Ủy ban tuyên bố với tư cách là thành viên của mình, 27 giáo phận của Đức, 27 đại diện Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức và 20 thành viên bổ sung đã bỏ phiếu tại hội nghị Con đường đồng nghị vào tháng 3 năm 2023.
Về những người khác có thể được cho là sẽ phản đối việc thông qua quy chế của Ủy ban đồng nghị, một số Giám Mục Phụ Tá đã liên tục phản đối một số nghị quyết cấp tiến nhất của Con đường đồng nghị, chẳng hạn như Giám mục Dominikus Schwaderlapp của Cologne và Giám mục Florian Wörner của Augsburg, là những người chắc chắn.
Nhưng ai khác có thể tham gia cùng họ ở Augsburg?
Thời điểm của Meier?
Có lẽ vị giám mục quan trọng nhất cần theo dõi là vị giám mục có giáo phận chủ trì hội nghị.
Giám mục Bertram Meier của Augsburg đã là “người ở giữa” hoàn hảo của Con đường đồng nghị - theo nhiều cách.
Ngài không chỉ bỏ phiếu chống lại nhiều nghị quyết gai góc nhất của Con đường đồng nghị, ngài còn nhấn mạnh tính hợp pháp của tiến trình và thậm chí còn chỉ trích gay gắt những kẻ gièm pha nó.
Tương tự như vậy, trong khi Đức Giám Mục Meier cùng với Đức Hồng Y Woelki và các Giám mục Oster, Hanke và Voderholzer viết một lá thư thúc đẩy việc Vatican cấm Hội đồng đồng nghị vào tháng 1 năm 2023, thì vị giám mục Augsburg đã không cùng họ ngăn chặn việc tài trợ cho Ủy ban đồng nghị. Tuy nhiên, mặc dù ngài không từ chối rõ ràng việc tham gia vào ủy ban, nhưng ngài đã không tham dự cuộc họp vào tháng 11, với lý do cam kết tham gia thường trực vào một chuyến hành hương của giáo phận. Trên thực tế, 8 trong số 27 bản quyền ở Đức đã vắng mặt.
Là một cựu nhân viên trong cơ quan ngoại giao của Vatican, Giám mục Meier đã liên tục cố gắng đóng vai trò liên lạc giữa Đức và Rome và có thể là một người đầu đàn của Vatican.
Ngài thậm chí còn có buổi tiếp kiến riêng với Đức Giáo Hoàng Phanxicô vào ngày 9 tháng 2, trong đó có thể đã thảo luận về cuộc họp của các giám mục Đức.
Nếu giám mục Augsburg chính thức rời khỏi Ủy ban đồng nghị, đó sẽ là một dấu hiệu quan trọng cho thấy Rome không khoan nhượng đối với việc tiếp tục công việc của mình— và có thể tạo điều kiện cho các giám mục Đức khác tham gia cùng với ngài.
Một giám mục khác cần theo dõi là Đức Tổng Giám Mục mới đắc cử Herwig Gössl, người mới được Đức Giáo Hoàng Phanxicô bổ nhiệm lãnh đạo Tổng Giáo phận Bamberg. Đức Tổng Giám Mục Gössl, người sẽ được bổ nhiệm vào ngày 2 tháng 3, cho biết vào ngày 14 tháng 12 rằng ngài sẽ tiếp tục tham gia vào Ủy ban đồng nghhị - mặc dù ngài nói thêm rằng ngài “tò mò” muốn xem làm thế nào Hội đồng đồng nghị được đề xuất có thể được hòa giải với “những gì có thể và những gì không phù hợp với yêu cầu của Vatican.”
Nhận xét của ngài cũng có thể chỉ ra rằng có lẽ một cuộc bỏ phiếu “ủng hộ” hoặc “không tán thành” đối với quy chế của ủy ban không phải là kết quả duy nhất có thể xảy ra ở Augsburg.
Bức tranh lớn hơn
Bất cứ điều gì xảy ra ở Augsburg đều có thể là một cuộc trưng cầu dân ý về cách tiếp cận hiện tại của Vatican đối với Đức, ngoài những bình luận chỉ trích không thường xuyên của Đức Giáo Hoàng hoặc sự can thiệp của các Hồng Y giáo triều, đang ưu tiên đối thoại.
Đại diện Hội đồng Giám mục Đức gặp gỡ người đứng đầu cơ quan vào tháng 7 để thảo luận về Con đường Đồng nghị, và các giám mục người Đức tham dự Thượng hội đồng về tính đồng nghị vào tháng 10 năm 2023 tại Rome cũng đã gặp gỡ giới lãnh đạo Vatican vào thời điểm đó.
Một lá thư ngày 23 tháng 10 từ Quốc vụ khanh Vatican, Đức Hồng Y Pietro Parolin gửi Hội đồng Giám mục Đức cũng tiết lộ rằng ba cuộc gặp nữa giữa hai bên đã được lên kế hoạch diễn ra vào năm 2024 trước phiên họp thứ hai của Thượng hội đồng về tính đồng nghị vào tháng 10 – mặc dù chưa có xác nhận nào từ Hội đồng Giám mục Đức và Rome rằng cuộc họp dự kiến vào tháng 1 đã diễn ra.
Khi được yêu cầu xác nhận rằng một cuộc họp đã diễn ra vào tháng Giêng như lá thư của Đức Hồng Y Parolin đã mô tả, phát ngôn viên Matthias Kopp cho biết Hội đồng Giám mục Đức sẽ không bình luận về bất cứ thông tin nào có trong một tài liệu chưa được Tòa Thánh hoặc Hội đồng Giám mục Đức công bố.
Nhưng trong khi các giám mục Vatican và Đức đối thoại (hay không?) một cách riêng tư, thì các nhà hoạt động theo Con đường đồng nghị vẫn tiếp tục gây áp lực bằng lời nói.
Chẳng hạn, trong khi thừa nhận rằng Hội đồng đồng nghị vẫn cần “con dấu chấp thuận của Rôma”, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Công Giáo Đức Thomas Söding gần đây cũng bày tỏ sự tin tưởng rằng Con đường Đồng nghị cuối cùng sẽ thành công.
Söding và Giám mục Bätzing của Limburg gần đây cũng đã cố gắng đưa ra những so sánh thuận lợi giữa Hội đồng đồng nghị và CEAMA, một hội đồng gồm các giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân ở Amazon được thành lập vào năm 2020. Có sự khác biệt lớn giữa hai cơ cấu, nhưng động thái này đã được mô tả là một nỗ lực nhằm “đánh Đức Giáo Hoàng bằng vũ khí của chính ngài,” vì sự ủng hộ của Đức Giáo Hoàng đối với CEAMA.
Việc giới lãnh đạo giáo hội Đức tiếp tục thúc đẩy các ưu tiên của Con đường Đồng nghị diễn ra giữa lúc có những chỉ trích mới về cơ sở lý luận của toàn bộ dự án. Các nhà hoạt động của Con đường Đồng nghị từ lâu đã biện minh cho lời kêu gọi thay đổi luật độc thân bắt buộc của linh mục, các chức thánh chỉ dành cho nam giới và việc quản lý giám mục như một phản ứng đối với các nguyên nhân mang tính hệ thống của lạm dụng tình dục trong Giáo Hội Công Giáo, nhưng một nghiên cứu mới cho thấy mức độ lạm dụng tương tự tồn tại trong hệ phái Lutheranô của Đức, nơi phong chức cho phụ nữ và cho phép các giáo sĩ kết hôn. Neuer Anfang, một nhóm giáo dân phản đối Con đường Đồng nghị, cho biết những phát hiện này làm suy yếu tuyên bố của Con đường Đồng nghị về việc giải quyết “một khía cạnh bị cáo buộc là lạm dụng tình dục chuyên biệt của Công Giáo”.
Cũng lờ mờ phía chân trời là chuyến thăm dự kiến của Đức Hồng Y Victor Manuel Fernández, Bộ trưởng Bộ Giáo lý Đức tin của Vatican.
Trong bối cảnh hướng dẫn gần đây của Vatican về việc ban phép lành cho các cặp đồng tính và nó khác với lời kêu gọi ban phép lành phụng vụ của Con đường Đồng nghị Đức, vị giáo phẩm người Á Căn Đình cho biết vào cuối tháng 12 rằng ngài đang “lên kế hoạch cho một chuyến đi đến Đức để có một số cuộc trò chuyện mà tôi tin là quan trọng.”
Đức Hồng Y có thể sẽ muốn phát biểu trước Hội đồng đồng nghị cũng như ủy ban chuẩn bị nó.
Tuy nhiên, nếu chiến lược của Vatican cho đến thời điểm này, như được đánh giá dựa trên kết quả ở Augsburg, không ngăn được người Đức thực hiện một bước quyết định khác theo Con đường Đồng nghị bị cấm, thì không rõ chỉ riêng lời nói sẽ đạt được điều gì.