181. ĐỨC CHÚA TRỜI ĐẤT
Kể từ khi đặt chân đến Đàng Trong và Đàng Ngoài (Nam và Bắc Việt Nam thời Trịnh Nguyễn Phân Tranh), cảm phục những tinh hoa của đạo lý dân Việt, các nhà truyền giáo Tây Phương đã cùng với các giáo dân Việt, đã không chuyển âm tiếng Hy Lạp Theos, hay đặt những từ ngữ mới dựa trên gốc La-tinh Deus, như tại vài xứ truyền giáo khác. Các ngài đã tìm cách dùng những từ ngữ việt, hán đầy ý nghĩa thần học, đạo lý để dịch Theos, Deus thành:
- Thiên Chúa (hán việt)
- Đức Chúa Trời (việt)
Từ ngữ hán việt Thiên Chúa không gặp khó khăn, vì Thiên cưu mang những tư tưởng triết học, thần học của Thiên Thanh, Thiên Ý, Thiên Đạo, Thiên Mệnh, Thiên Lý, Thiên Địa, Thiên Nhiên, cũng như ý nghĩa Chủ trong từ Chúa. Trái lại mấy chữ Đức Chúa Trời đã phải qua một thời gian tranh luận lý thú.
Một số giáo dân Việt và giáo sĩ Tây ở thế kỷ XVI, XVII, trong đó có cả Alexandre de Rhodes (giáo sĩ Đắc Lộ), đề nghị phải dịch Theos, Deus thành Đức Chúa Trời Đất, vì theo quan niệm người Việt, Trời và Đất không thể tách lìa được. Tuy dài nhưng đầy đủ ý nghĩa. Chỉ dùng Đức Chúa Trời mà thôi, thì người Việt sẽ nghĩ đến tính siêu việt (transcendence) cao vời của Chúa, mà quên đi cái gần gũi, hóa thịt - enfleshed, incarnated, của Thiên-Chúa-Người, của Người-Chúa (God-Man) đang ở cùng chúng ta Emmanuel, của Đức Chúa ở ngay trong con người (immanence).
Tuy nhiên, cuối cùng ý của nhóm này không được đa số chấp thuận, và ngày nay chúng ta chỉ biết Thiên Chúa và Đức Chúa Trời.
Nói thế, không có nghĩa là tôi mời gọi anh chị em khơi lại cuộc bàn luận này, hay khuyến khích anh chị em từ nay nên dùng Đức Chúa Trời Đất đâu. Tôi chỉ muốn mượn câu chuyện nhỏ này trong lịch sử Giáo Hội tại Việt Nam, trong lịch sử sáng tác chữ quốc ngữ của ông bà cha mẹ và các nhà truyền giáo xưa, để mời gọi anh chị em chiêm niệm mầu nhiệm Con Chúa Làm Người, Thiên Chúa Ở Giữa Chúng Ta, khi anh chị em reo hát:
Vinh Danh Thiên Chúa trên trời,
Bình an cho người lòng ngay dưới đất,
Cũng như khi cha chủ tế và anh chị em cho hai đầu gối dính đất (trong ngày 25-12 và 25-3) hoặc cúi đầu xuống đất (trong các ngày chúa nhật) mỗi khi đọc kinh Tin Kính ngang phần Bởi phép Đức Chúa Thánh Thần, Người đã nhập thể trong lòng Trinh Nữ Ma-ri-a, và đã làm người.
Trong đêm Chúa Giê-su sinh ra, đêm Ngôi Lời hóa thịt và cắm lều giữa chúng ta (Gio-an 1: 14) (*), các thiên thần đã không chỉ hát:
Vinh danh Thiên Chúa trên trời
rồi ngừng tại đó, nhưng đã hát tiếp:
Bình an cho người lòng ngay dưới đất (Lu-ca 2:14).
Lạy Ngôi Lời Nhập Thể, xin ngự đến và ở cùng chúng con.
- Cầu nguyện
- Quyết tâm
- Dấn thân
(*) Gio-an 1: 14
Tạm dịch sát từng chữ theo nguyên bản tiếng Hy Lạp:
Và Lời đã thành thịt và cắm lều giữa chúng ta.
- And the Word became flesh and lived among us (New Revised Standard Bible, 1989)
- And the Word became flesh and made his dwelling among us (New American Bible, 1995)
- Và Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta (Tân Ước, Toà TGM Sàigòn, 1994)
- Và Lời đã thành xác phàm và đã lưu trú nơi chúng tôi (Kinh Thánh, Lm. Nguyễn Thế Thuấn 1975)
Kể từ khi đặt chân đến Đàng Trong và Đàng Ngoài (Nam và Bắc Việt Nam thời Trịnh Nguyễn Phân Tranh), cảm phục những tinh hoa của đạo lý dân Việt, các nhà truyền giáo Tây Phương đã cùng với các giáo dân Việt, đã không chuyển âm tiếng Hy Lạp Theos, hay đặt những từ ngữ mới dựa trên gốc La-tinh Deus, như tại vài xứ truyền giáo khác. Các ngài đã tìm cách dùng những từ ngữ việt, hán đầy ý nghĩa thần học, đạo lý để dịch Theos, Deus thành:
- Thiên Chúa (hán việt)
- Đức Chúa Trời (việt)
Từ ngữ hán việt Thiên Chúa không gặp khó khăn, vì Thiên cưu mang những tư tưởng triết học, thần học của Thiên Thanh, Thiên Ý, Thiên Đạo, Thiên Mệnh, Thiên Lý, Thiên Địa, Thiên Nhiên, cũng như ý nghĩa Chủ trong từ Chúa. Trái lại mấy chữ Đức Chúa Trời đã phải qua một thời gian tranh luận lý thú.
Một số giáo dân Việt và giáo sĩ Tây ở thế kỷ XVI, XVII, trong đó có cả Alexandre de Rhodes (giáo sĩ Đắc Lộ), đề nghị phải dịch Theos, Deus thành Đức Chúa Trời Đất, vì theo quan niệm người Việt, Trời và Đất không thể tách lìa được. Tuy dài nhưng đầy đủ ý nghĩa. Chỉ dùng Đức Chúa Trời mà thôi, thì người Việt sẽ nghĩ đến tính siêu việt (transcendence) cao vời của Chúa, mà quên đi cái gần gũi, hóa thịt - enfleshed, incarnated, của Thiên-Chúa-Người, của Người-Chúa (God-Man) đang ở cùng chúng ta Emmanuel, của Đức Chúa ở ngay trong con người (immanence).
Tuy nhiên, cuối cùng ý của nhóm này không được đa số chấp thuận, và ngày nay chúng ta chỉ biết Thiên Chúa và Đức Chúa Trời.
Nói thế, không có nghĩa là tôi mời gọi anh chị em khơi lại cuộc bàn luận này, hay khuyến khích anh chị em từ nay nên dùng Đức Chúa Trời Đất đâu. Tôi chỉ muốn mượn câu chuyện nhỏ này trong lịch sử Giáo Hội tại Việt Nam, trong lịch sử sáng tác chữ quốc ngữ của ông bà cha mẹ và các nhà truyền giáo xưa, để mời gọi anh chị em chiêm niệm mầu nhiệm Con Chúa Làm Người, Thiên Chúa Ở Giữa Chúng Ta, khi anh chị em reo hát:
Vinh Danh Thiên Chúa trên trời,
Bình an cho người lòng ngay dưới đất,
Cũng như khi cha chủ tế và anh chị em cho hai đầu gối dính đất (trong ngày 25-12 và 25-3) hoặc cúi đầu xuống đất (trong các ngày chúa nhật) mỗi khi đọc kinh Tin Kính ngang phần Bởi phép Đức Chúa Thánh Thần, Người đã nhập thể trong lòng Trinh Nữ Ma-ri-a, và đã làm người.
Trong đêm Chúa Giê-su sinh ra, đêm Ngôi Lời hóa thịt và cắm lều giữa chúng ta (Gio-an 1: 14) (*), các thiên thần đã không chỉ hát:
Vinh danh Thiên Chúa trên trời
rồi ngừng tại đó, nhưng đã hát tiếp:
Bình an cho người lòng ngay dưới đất (Lu-ca 2:14).
Lạy Ngôi Lời Nhập Thể, xin ngự đến và ở cùng chúng con.
- Cầu nguyện
- Quyết tâm
- Dấn thân
(*) Gio-an 1: 14
Tạm dịch sát từng chữ theo nguyên bản tiếng Hy Lạp:
Và Lời đã thành thịt và cắm lều giữa chúng ta.
- And the Word became flesh and lived among us (New Revised Standard Bible, 1989)
- And the Word became flesh and made his dwelling among us (New American Bible, 1995)
- Và Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta (Tân Ước, Toà TGM Sàigòn, 1994)
- Và Lời đã thành xác phàm và đã lưu trú nơi chúng tôi (Kinh Thánh, Lm. Nguyễn Thế Thuấn 1975)