Vatican - Trong thông báo đưa ra hôm thứ Năm 19/4/2007, Đức Hồng Y Tarcisio Bertone, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, mạnh mẽ xác nhận Đức Piô XII đã đưa ra các chỉ thị cụ thể cho hàng giáo sĩ và các cơ sở Công Giáo nhằm cứu người Do Thái khỏi bị tàn sát.
Chỉ thị của Đức Piô XII đề ngày 25/10/1943 yêu cầu tất cả các cơ sở của Giáo Hội Công Giáo mở rộng cửa đón tiếp người Do Thái đang bị truy sát. Cả các hang toại đạo tại Rôma cũng được dùng để cung cấp nơi ẩn náu cho người Do Thái.
Thông báo của phủ Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh là nhằm đáp lại thái độ vô ơn kiên trì của một số thành phần Do Thái trong đó phải kể đến viện hồi ức Yad Vashem tại Giêrusalem, nơi tưởng niệm các nạn nhân Do Thái bị tàn sát trong thế chiến thứ Hai. Trong hai tuần qua, quan hệ giữa Tòa Thánh và Israel đã trở nên căng thẳng sau khi Đức Tổng Giám Mục Antonio Franco, sứ thần Tòa Thánh tại Thánh Địa đe dọa tẩy chay lễ tưởng niệm các nạn nhân Do Thái bị tàn sát. Đức Tổng Giám Mục đã đưa ra lời đe dọa trên vì ban giám đốc viện hồi ức Yad Vashem trưng bày hình Đức Piô XII giữa những tên lãnh đạo trong guồng máy Phát Xít Đức đã trực tiếp nhúng tay vào vụ sát hại người Do Thái.
Dòng chú thích bên dưới hình Đức Piô XII ghi rằng: “Khi người Do Thái bị trục xuất khỏi Rôma để đưa đi Auschwitz, Đức Giáo Hoàng đã không can thiệp. Đức Giáo Hoàng giữ nguyên thái độ trung lập của ngài trong suốt cuộc chiến, trừ ra các lời thỉnh cầu của ngài đến các nhà cầm quyền Hung Gia Lợi và Slovalia khi cuộc chiến gần kết thúc. Sự im lặng và thiếu những chỉ dẫn của ngài đã buộc hàng giáo phẩm trên khắp Âu Châu phải tự quyết định xem nên phản ứng như thế nào”.
Nhiều người Do Thái cũng bày tỏ bất bình với việc làm này của ban giám đốc viện hồi ức Yad Vashem. Tờ Jerusalem Post viết: “Giả thiết dòng ghi chú bên dưới là đúng, thì Đức Piô XII ít nhất cũng đã có công giúp người Do Thái tại Hung Gia Lợi và Slovalia. Nếu không thể liệt kê ngài trong danh sách ‘Những Người Công Chính Giữa Các Dân Nước’ thì cũng không thể trưng bày hình ảnh ngài giữa bọn đao phủ thủ”.
Như để đáp trả thái độ vô ơn và thiếu hiểu biết của ban giám đốc viện hồi ức Yad Vashem, báo Ý 30 Giorni đã cho đăng nhật ký của một nữ tu dòng Augustinô tại tu viện Santi Quattro Coronati tại Rôma trong đó sơ viết về chỉ thị của Đức Piô XII hồi tháng 10/1943 như sau:
“Trong những ngày đau buồn này, Đức Thánh Cha đã muốn cứu lấy con cái ngài, cả người Do Thái nữa và đã truyền cho các tu viện cung cấp nơi lánh nạn cho những người bị bách hại”.
Thiết tưởng cũng nên nhắc lại toàn bộ vấn đề về thái độ của Đức Piô XII đối với người Do Thái trong thế chiến thứ hai với các điểm chính như sau:
1) Tình cảm của người Do Thái dành cho Đức Piô XII ngay sau thế chiến thứ Hai
Dưới ảnh hưởng của những xuyên tạc lịch sử thêu dệt bởi cộng sản, các phe nhóm cực hữu và cả một số thành phần Công Giáo bất mãn với Giáo Hội, ngày nay nhiều người khó lòng biết đến sự kiện Đức Giáo Hoàng Piô XII đã được yêu mến đến mức nào khi ngài qua đời. Sự ngưỡng mộ ngài đến từ mọi phía. Graham Greene, một nhà văn tự xưng là Công Giáo cấp tiến mô tả ngài như sau: "một vị Giáo Hoàng mà nhiều người trong chúng ta tin rằng được xếp vào hàng các vĩ nhân cao trọng của thế giới". Nhiều lời tán tụng ngài rất xúc động của những người Do Thái có thế giá tại Âu Châu (được trích dẫn dưới đây) cũng cho thấy tình cảm và lòng yêu mến mà thế giới dành cho ngài.
2) Kế hoạch bôi nhọ Đức Piô XII của cộng sản
Tình hình bắt đầu thay đổi vào năm 1963 với vở kịch The Deputy của nhà biên kịch người Đức, ông Rolf Hochhuth. Vở kịch "dã sử" này mô tả Đức Piô XII như một người thờ ơ lãnh đạm trước những khốn cùng của người Do Thái trong thời Quốc Xã. Biến cố này xảy ra đúng vào lúc đang có những căng thẳng nguy hiểm giữa Hoa Kỳ và Liên Sô. Người cộng sản đã tung ra một chiến dịch rầm rộ nhằm tuyên truyền rằng Đức Piô XII nói riêng và Giáo Hội Công Giáo nói chung thờ ơ nếu không muốn nói là đồng lõa với Quốc Xã Đức trước những khốn cùng của người Do Thái.
Trên tờ National Review, Trung tướng Ion Mihai Pacepa, người đã đào tẩu khỏi cơ quan tình báo Liên Sô KGB, đã cho biết chi tiết về cách thức làm sao KGB và điện Kremlin đã qua Rolf Hochhuth đưa ra vở kịch này.
Toàn văn bài viết của Trung tướng Ion Mihai Pacepa có thể đọc tại đây: http://article.nationalreview.com/?q=YTUzYmJhMGQ5Y2UxOWUzNDUyNWUwODJiOTEzYjY4NzI=
“Tháng Hai 1960, Nikita Khrushchev phê chuẩn một kế hoạch tuyệt mật nhằm thủ tiêu thẩm quyền luân lý của Vatican tại Tây phương. Đức Eugenio Pacelli, hay Đức Giáo Hoàng Piô XII, đã được chọn là mục tiêu chính của KGB, với mục tiêu biến ngài thành hiện thân của tội ác, vì ngài đã giã từ thế giới vào năm 1958”.
Ông Pacepa giải thích thêm về lý do chọn Đức Piô XII: “Người chết không thể tự biện hộ” là khẩu hiệu của KGB.
Mật mã của chiến dịch chống lại Đức Giáo Hoàng Piô XII là “Seat-12.”
KGB đã dùng sự kiện là Đức Tổng Giám Mục Pacelli đã là sứ thần Tòa Thánh tại Munich và Berlin trong thời gian Quốc Xã đang cố ngoi lên quyền lực để chống lại ngài. “KGB muốn mô tả ngài là một kẻ bài Do Thái, người đã khích lệ Holocaust của Hitler”.
Để thực hiện điều này KGB đã “sửa lại một chút” một số tài liệu chính thức của Tòa Thánh. Vì thế ông Pacepa, lúc ấy đang làm việc với tình báo Rumani được triệu tập về nước.
Pacepa trở thành một nhân vật ngoại giao của Rumani. Ông được giao trách nhiệm liên lạc với Tòa Thánh và có thẩm quyền để thông báo sai lạc với Tòa Thánh là Rumani đã sẵn sàng tái lập lại bang giao với Tòa Thánh để đổi lại việc cho phép Rumani tiếp cận với văn khố Tòa Thánh hầu tìm ra những căn cội lịch sử của mình. Điều này sẽ giúp cho Rumani biện minh cho thái độ của mình đối với Tòa Thánh.
Từ năm 1960 tới 1962, các điệp viên của Rumani đã gởi hàng trăm tài liệu liên quan đến Đức Piô XII cho KGB qua con đường này. Các tài liệu này phần đông là những tài liệu ghi chép về các hoạt động diễn ra hàng ngày trong suốt triều Giáo Hoàng của Đức Piô XII, đặc biệt là trong giai đoạn từ 1939 đến 1945.
KGB đã dùng những tài liệu này để sáng tác ra vở kịch The Deputy được trình diễn đầu tiên tại Đông Đức vào năm 1963. Trong vở kịch, Đức Giáo Hoàng Piô XII được mô tả là người đã ủng hộ Hitler và khích lệ ông ta tiến hành vụ diệt chủng người Do Thái. Đạo diễn vở kịch cho rằng ông ta có 40 trang tài liệu gắn liền với vở kịch nhằm chứng minh cho lý thuyết của ông ta là đúng.
Vở kịch được trình diễn tại New York vào năm 1964 và được dịch ra 20 thứ tiếng. Vở kịch này đã dẫn đến việc ra đời của cơ man những cuốn sách và các bài vở chống đối cũng như bảo vệ Đức Piô XII.
Ông Pacepa nhận xét rằng ngày nay nhiều người đã nghe về vở kịch The Deputy hay những tuyên truyền chống lại Đức Piô XII xuất phát từ vở kịch này và các tài liệu giả do KGB tung ra sau đó, đã thành tâm tin tưởng rằng Đức Piô XII là một kẻ tàn nhẫn và gian ác, kẻ thù ghét Do Thái đến độ đã giúp Hitler thực hiện vụ thảm sát người Do Thái. Ông chua chát nhận định: “Như chủ tịch KGB Yury Andropov, bậc thầy tối cao của trò dối trá Sô Viết, từng bảo tôi, con người thích tin vào chuyện tai tiếng hơn là chuyện thánh thiện”.
Ông Pacepa bày tỏ hy vọng rằng chân lý đã bắt đầu ló dạng với án phong Chân Phước cho Đức Piô XII do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II mở ra.
“Các chứng nhân từ khắp nơi trên thế giới đã chứng minh rất thuyết phục rằng Đức Piô XII là kẻ thù chứ không phải là bạn của Hitler”.
Ông Pacepa cũng liên hệ đến cuốn Những Huyền Thoại về Giáo Hoàng của Hitler: Đức Piô XII đã cứu người Do Thái thế nào của thầy cả Do Thái David G. Dalin, người đã đưa ra những chứng cớ xác thực về tình bạn của Đức Tổng Giám Mục Pacelli với người Do Thái.
Ông Pacepa kết luận rằng những kẻ tin vào huyền thoại Giáo Hoàng của Hitler đã không để ý đến một sự thật lịch sử không thể chối cãi được là “Vào đầu thế chiến thứ Hai, thông điệp đầu tiên của Đức Piô XII đã bài Hitler đến mức không lực Anh và Pháp đã thả 88,000 bản xuống lãnh thổ Đức”.
3) Những kẻ chống Giáo Hội nhập cuộc
Trong vòng ba năm sau vở kịch The Deputy, những sách báo chống lại Đức Piô XII bắt đầu xuất hiện. Trong những năm sau đó, chiến dịch phỉ báng Đức Piô XII lên đến mức khó có ai, cả Do Thái lẫn không Do Thái sống ở thời điểm năm 1958, khi Đức Piô XII băng hà, có thể tưởng tượng ra được. Khét tiếng nhất trong chiến dịch phỉ báng này là cuốn Hitler's Pope của John Cornwell xuất bản vào năm 1999. Tuy nhiên, điều đau lòng hơn nữa quý bạn có biết John Cornwell là ai không? Là cựu chủng sinh đấy. Bất chấp những sự thật lịch sử, trong cuốn Hitler's Pope, John Cornwell, một tay ngang không biết gì về sử, đã tố cáo Đức Piô XII là cảm tình viên của Quốc Xã Đức, là người đã làm rất ít thậm chí chẳng làm gì cả để ngăn chặn chiến dịch tàn sát người Do Thái.
Cố nhiên trong chiến dịch vu cáo này, cộng sản đóng một vai trò quan trọng trong việc xuyên tạc lịch sử. Tuy nhiên, điều đau lòng nhất là trước khi trung tướng Ion Mihai Pacepa lên tiếng, không ít những kẻ tự xưng là Công Giáo cũng góp phần tích cực vào trong chiến dịch vu cáo này. Tiêu biểu nhất trong đám này là James Carroll (tác giả cuốn Constantine’s Sword – Thanh gươm Constantin) và Garry Wills (tác giả cuốn Papal Sin - Tội lỗi của Giáo Hoàng). James Carroll là cựu linh mục. Garry Wills là cựu chủng sinh. Cho nên tiếng nói vu cáo của những kẻ này đối với Đức Piô XII có một trọng lượng nhất định.
Đức Piô XII thực ra chỉ là nạn nhân cho những ông cựu chủng sinh và cựu linh mục như John Cornwell, James Carroll, và Garry Wills trút tất cả những hằn học về Giáo Hội Công Giáo lên ngài. Sau những sách báo về Đức Piô XII, tất cả ba kẻ này đều hướng mũi dùi công kích nặng nề lên Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II và giáo triều Rôma vì lập trường của Giáo Hội liên quan đến luật độc thân linh mục, phá thai, và các kết hiệp đồng tính.
4) Những người Do Thái bênh vực Đức Piô XII
Khi những sách báo chống lại Đức Piô XII bắt đầu xuất hiện thì cũng là lúc xuất hiện những lời biện hộ mạnh mẽ cho ngài của những người Do Thái. Chủ tịch Liên Đoàn Chống Mạ Lỵ Do Thái tại Rôma, ông Joseph L.Lichten, viết cuốn A Question of Judgement vào năm 1963 để chống lại những mô tả dã sử về Đức Piô XII trong vở kịch The Deputy. Năm 1967, một nhà ngoại giao Do Thái, ông Pinchas Lapicide viết cuốn Three Popes and the Jews trong đó đề cập đến Đức Piô XII như là "người đóng vai trò quyết định trong việc cứu thoát tối thiểu 700,000 người Do Thái, nhưng có lẽ phải đến 860,000 người khỏi cái chết cầm chắc trong tay dưới nanh vuốt của Quốc Xã Đức". Nhà viết sử người Hung Gia Lợi, ông Jeno Levai, bất bình trước những tấn công bất lương vào Đức Piô XII đã viết cuốn Hungarian Jewry and the Papacy: Pius XII Did Not Remain Silent vào năm 1968. Trong cuốn này, ông Levai trưng ra những sử liệu lấy từ văn khố Tòa Thánh và các quốc gia để chứng minh rằng Đức Sứ Thần Tòa Thánh tại Hung và các Đức Giám Mục "đã can thiệp đi can thiệp lại theo những chỉ thị của Đức Piô XII" và nhờ những nỗ lực này "trong mùa thu và mùa đông 1944, không có một nhà thờ Công Giáo nào tại Budapest lại không mở rộng vòng tay chứa chấp những người Do Thái đang trốn chạy".
Một người chúng ta không thể không nhắc đến là Rabbi David Dalin. Rabbi David Dalin là giáo sư tiến sĩ sử học và khoa học chính trị tại Đại Học Ave Maria. Ông là Thầy Cả Do Thái Giáo và là tác giả của nhiều bộ sách về lịch sử quan hệ giữa Công Giáo và Do Thái Giáo. Một vài tác phẩm tiêu biểu của ông là Religion and State in the American Jewish Experience, The President of the United States and the Jews, Pius XII and the Jews, Two Popes and the Jews: Pius XII and John Paul II (sắp xuất bản).
Rabbi David Dalin, bất mãn trước trào lưu tấn công Đức Piô XII, viết trong cuốn The Myth of Hitler's Pope: How Pope Pius XII Rescued Jews from the Nazis, rằng Đức Piô XII xứng đáng được nhìn nhận là "người công chính giữa các dân nước" vì những nỗ lực cứu thoát người Do Thái khỏi số mạng đang chờ đón họ trong nanh vuốt Quốc Xã Đức. Trong khi dần đến kỷ niệm 50 năm ngày mất của Đức Piô XII, thật là điều chính đáng về mặt lịch sử và luân lý khi viện Yad Vashem trao tặng danh hiệu này cho Đức Piô XII.
Như Rabbi David Dalin chỉ ra, Giáo Hội Công Giáo dưới sự hướng dẫn trực tiếp của Đức Piô XII đã che dấu và bảo vệ người Do Thái với quy mô rất lớn trên toàn cõi Âu Châu. Cuốn The Myth of Hitler's Pope đầy dẫy những tấm gương anh hùng trên toàn lục địa Âu Châu và hết trường hợp này đến trường hợp khác những người cứu và những người được cứu nối tiếp nhau vinh danh Đức Piô XII vì ý chí bất khuất của ngài trước Quốc Xã Đức. Một trong những đoạn cảm động đề cập trong cuốn sách là nỗ lực của Đức Piô XII trong việc cứu sống 20,000 người Do Thái tại Slovakia. Rabbi David Dalin cả quyết rằng nếu không có sự can thiệp của Đức Piô XII thì 20,000 người Do Thái tại Slovakia cầm chắc cái chết trong tay.
Rabbi David Dalin bỏ ra nhiều đoạn để trình bày về cuộc ruồng bắt người Do Thái tại Rôma, là điểm mà trào lưu chống Đức Piô XII thường đề cập đến. Michael Tagliacozzo, thủ lĩnh người Do Thái tại Rôma khi biến cố này xảy ra, sống sót sau biến cố này, cho biết Đức Piô XII "là người duy nhất can thiệp để ngăn chặn việc trục xuất người Do Thái vào ngày 6/10/1943 và ngài đã làm rất nhiều để cứu sống chúng tôi". Theo Rabbi David Dalin, các tài liệu lịch sử chỉ ra rằng chính việc chống lại lệnh trục xuất và các hành động tiếp theo của ngài đã cứu 80% người Do Thái tại Rôma. Theo chỉ thị của Đức Piô XII, người Do Thái được che dấu tại mọi nơi trong thành phố, trong nhà thờ, trong chủng viện, và bất cứ căn phòng nào có thể dùng được.
Rabbi David Dalin bất bình rằng cả John Cornwell lẫn Susan Zuccotti, một tác giả khác luôn công kích Đức Piô XII, không đủ lương thiện để đề cập đến việc 3,000 người Do Thái đã được che dấu trong điện Castel Gandolfo, là biệt điện nghỉ hè của các Đức Giáo Hoàng. Ông viết: "Không có một chỗ nào trong các lãnh thổ Âu Châu bị Quốc Xã Đức chiếm đóng dám chứa tới ngần ấy người Do Thái và chứa trong một khoảng thời gian lâu dài như tại điện Castel Gandolfo trong thời gian Quốc Xã Đức chiếm đóng". Giáo Hội Công Giáo đã cung cấp lương thực cho những người trốn tránh tại đây. Thậm chí, trẻ con Do Thái đã được sinh ra ngay trong phòng làm việc của Đức Giáo Hoàng.
Khi những người Do Thái đến cám ơn Đức Piô XII đã cứu thoát họ, Đức Piô XII đã trả lời: "Trong nhiều thế kỷ, người Do Thái đã bị đối xử bất công và bị thù ghét. Giờ đây, họ đáng được đối xử công bằng và với tình người. Thiên Chúa muốn như thế và Giáo Hội muốn như thế. Thánh Phaolô nói với chúng tôi rằng người Do Thái là anh em của chúng tôi. Họ đáng được chào đón như bạn hữu thân tình".
Rabbi David Dalin cũng ghi nhận rằng những người Công Giáo có thế giá được vinh danh vì những nỗ lực cứu sống người Do Thái cũng đề cập đến Đức Piô XII như là niềm linh hứng cho hành động của họ. Các vị Giáo Hoàng Gioan XXIII và Phaolô Đệ Lục khi còn là Hồng Y Roncalli và Montini đã được người Do Thái rất ngưỡng mộ vì đã cứu sống người Do Thái, đều cho rằng các ngài chỉ làm theo lệnh của Đức Piô XII. Đức Hồng Y Pietro Palazzini, người đã che dấu nhiều người Do Thái trong nhiều tháng trong các năm 1943 và 1944, và được viện Yad Vashem phong tặng danh hiệu "người công chính giữa các dân nước" đã nhấn mạnh rằng "huy chương cao quý này hoàn toàn thuộc về Đức Piô XII, người đã trực tiếp ra lệnh cho chúng tôi làm mọi cách bảo vệ người Do Thái".
Chính vì cảm tình đối với người Do Thái và lập trường chống lại chủ nghĩa Quốc Xã mà Đức Piô XII bị Quốc Xã Đức căm ghét. Chính quyền Hitler đã làm mọi cách để ảnh hưởng đến cuộc bầu Giáo Hoàng. Trong số 44 bài diễn văn trong vai trò Sứ Thần Tòa Thánh tại Đức từ 1917 đến 1929, khi còn là Hồng Y Pacelli, Đức Piô XII đã dành 40 bài lên án các khía cạnh khác nhau của chủ nghĩa Quốc Xã.
Chính Đức Hồng Y Pacelli đã đóng vai trò chủ yếu trong việc soạn thảo thông điệp Mit Brennender Sorge, được Đức Thánh Cha Piô XI đưa ra vào năm 1937 nhằm lên án chủ nghĩa Quốc Xã. Tờ New York Times, đã chạy tựa lớn "Đức Giáo Hoàng Lên Án Những Kẻ Độc Tài, Những Kẻ Vi Phạm Hiệp Định, và Phân Biệt Chủng Tộc". Máy bay đồng minh cũng đã thả 88,000 bản sao thông điệp này lên lãnh thổ Đức nhằm chống lại chủ nghĩa Quốc Xã Đức đang bành trướng mạnh mẽ. Chính kế hoạch bắt cóc Đức Giáo Hoàng của Hitler cũng là bằng chứng cho thấy Quốc Xã Đức căm ghét ngài đến cỡ nào.
Như những bằng chứng do Rabbi David Dalin đưa ra trong cuốn The Myth of Hitler's Pope, Đức Piô XII là một người thân thiết của người Do Thái. Vậy điều gì có thể biện minh cho những tấn công liên tục vào Đức Piô XII?
Trong số những lý do Rabbi David Dalin đưa ra, bạn hãy đọc và suy ngẫm điều này:
Rất ít cuốn sách gần đây về Đức Piô XII và Holocaust (Vụ Tàn Sát Người Do Thái) thực sự nói về Đức Piô XII và Holocaust. Những tấn công bán chạy nhất của các thành phần cấp tiến thực ra là một tranh luận bên trong nội bộ Công Giáo về đường hướng Giáo Hội hiện nay. Holocaust chỉ đơn giản là câu lạc bộ lớn nhất dành cho các thành phần Công Giáo cấp tiến dùng để chống lại những người Công Giáo truyền thống trong một nỗ lực bài bác quyền giáo huấn của Đức Giáo Hoàng và do đó đập tan giáo huấn truyền thống của Công Giáo.
Rabbi David Dalin kết luận:
Những luận chiến chống Giáo Hoàng của các cựu chủng sinh như Garry Wills và John Cornwell, hay của các cựu linh mục như James Caroll và những kẻ khác trong trào lưu Công Giáo cấp tiến thực ra chỉ muốn lợi dụng thảm kịch của người Do Thái để đưa ra những nghị trình chính trị của họ hay ép buộc Giáo Hội Công Giáo phải đi theo con đường do họ vạch ra.
Rabbi David Dalin đã thực hiện một cử chỉ rất đẹp của một người Do Thái biết ơn những nỗ lực cứu sống dân tộc mình của Đức Thánh Cha Piô XII và Giáo Hội Công Giáo khi lên tiếng bênh vực cho ngài và cho Giáo Hội Công Giáo.
Phụ Chú:
Chứng từ của các nhân vật Do Thái được đề cập đến trong cuốn The Myth of Hitler's Pope: How Pope Pius XII Rescued Jews from the Nazis.
Chúng ta chia sẻ nỗi đau chung của nhân loại trước sự qua đi của Đức Piô XII. Khi cuộc tử đạo đáng sợ xảy đến cho dân tộc chúng ta trong thập niên kinh hoàng của chủ nghĩa Quốc Xã Đức, tiếng nói của Đức Giáo Hoàng đã cất lên cho các nạn nhân. Đời sống trong thời đại chúng ta đã được phong phú hóa bởi một tiếng nói xuất phát từ những sự thật luân lý cao cả vượt lên trên những chao đảo của cuộc xung đột hàng ngày. Chúng ta than khóc một vĩ nhân phụng sự hòa bình.
Golda Meir – Thủ tướng Do Thái
Không có lời lên án kiên trì nào tấn công vào chủ nghĩa Quốc Xã Đức mạnh mẽ cho bằng những lời đến từ Đức Piô XI và vị kế nhiệm ngài là Đức Piô XII.
Rabbi Louis Finelstein, khoa trưởng Thần Học Do Thái Giáo tại Hoa Kỳ
Trong những giờ phút khó khăn nhất mà chúng tôi những người Do Thái Rumani phải trải qua, sự giúp đỡ quảng đại của Tòa Thánh mang tính chất quyết định và kịp thời. Thật khó cho chúng tôi tìm được lời nào đúng để bầy tỏ sự ấm cúng và an ủi mà chúng tôi nhận được từ sự quan tâm của Đức Thánh Cha...Người Do Thái tại Rumani sẽ không bao giờ quên những sự kiện lịch sử quan trọng này.
Rabbi Alexander Safran, Thượng Tế Do Thái Giáo tại Rumani.
Dân tộc Do Thái sẽ không bao giờ quên Đức Thánh Cha và những đại diện chuyên cần của ngài, được linh hứng bởi những nguyên tắc tôn giáo vĩnh cửu, là điều hình thành căn bản của một nền văn minh chân thật, đang làm cho những anh chị em kém may mắn của chúng ta trong những giờ phút bi đát này của lịch sử. Đây là bằng chứng cho sự Quan Phòng của Thiên Chúa trong thế giới này.
Rabbi Isaac Hergoz, Thượng Tế Do Thái Giáo tại Isarel.
Tôi nói với Đức Piô XII rằng nghĩa vụ đầu tiên của tôi là cám ơn ngài và qua ngài cám ơn Giáo Hội Công Giáo, nhân danh những người Do Thái, vì những gì các vị đã làm trong nhiều quốc gia để cứu thoát người Do Thái. Chúng tôi chân thành ghi ân Giáo Hội Công Giáo.
Moshe Sharett – Ngoại trưởng đầu tiên của Do Thái và sau đó là phó Thủ tướng Do Thái.
Chỉ thị của Đức Piô XII đề ngày 25/10/1943 yêu cầu tất cả các cơ sở của Giáo Hội Công Giáo mở rộng cửa đón tiếp người Do Thái đang bị truy sát. Cả các hang toại đạo tại Rôma cũng được dùng để cung cấp nơi ẩn náu cho người Do Thái.
Thông báo của phủ Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh là nhằm đáp lại thái độ vô ơn kiên trì của một số thành phần Do Thái trong đó phải kể đến viện hồi ức Yad Vashem tại Giêrusalem, nơi tưởng niệm các nạn nhân Do Thái bị tàn sát trong thế chiến thứ Hai. Trong hai tuần qua, quan hệ giữa Tòa Thánh và Israel đã trở nên căng thẳng sau khi Đức Tổng Giám Mục Antonio Franco, sứ thần Tòa Thánh tại Thánh Địa đe dọa tẩy chay lễ tưởng niệm các nạn nhân Do Thái bị tàn sát. Đức Tổng Giám Mục đã đưa ra lời đe dọa trên vì ban giám đốc viện hồi ức Yad Vashem trưng bày hình Đức Piô XII giữa những tên lãnh đạo trong guồng máy Phát Xít Đức đã trực tiếp nhúng tay vào vụ sát hại người Do Thái.Dòng chú thích bên dưới hình Đức Piô XII ghi rằng: “Khi người Do Thái bị trục xuất khỏi Rôma để đưa đi Auschwitz, Đức Giáo Hoàng đã không can thiệp. Đức Giáo Hoàng giữ nguyên thái độ trung lập của ngài trong suốt cuộc chiến, trừ ra các lời thỉnh cầu của ngài đến các nhà cầm quyền Hung Gia Lợi và Slovalia khi cuộc chiến gần kết thúc. Sự im lặng và thiếu những chỉ dẫn của ngài đã buộc hàng giáo phẩm trên khắp Âu Châu phải tự quyết định xem nên phản ứng như thế nào”.
Nhiều người Do Thái cũng bày tỏ bất bình với việc làm này của ban giám đốc viện hồi ức Yad Vashem. Tờ Jerusalem Post viết: “Giả thiết dòng ghi chú bên dưới là đúng, thì Đức Piô XII ít nhất cũng đã có công giúp người Do Thái tại Hung Gia Lợi và Slovalia. Nếu không thể liệt kê ngài trong danh sách ‘Những Người Công Chính Giữa Các Dân Nước’ thì cũng không thể trưng bày hình ảnh ngài giữa bọn đao phủ thủ”.
Như để đáp trả thái độ vô ơn và thiếu hiểu biết của ban giám đốc viện hồi ức Yad Vashem, báo Ý 30 Giorni đã cho đăng nhật ký của một nữ tu dòng Augustinô tại tu viện Santi Quattro Coronati tại Rôma trong đó sơ viết về chỉ thị của Đức Piô XII hồi tháng 10/1943 như sau:
“Trong những ngày đau buồn này, Đức Thánh Cha đã muốn cứu lấy con cái ngài, cả người Do Thái nữa và đã truyền cho các tu viện cung cấp nơi lánh nạn cho những người bị bách hại”.
Thiết tưởng cũng nên nhắc lại toàn bộ vấn đề về thái độ của Đức Piô XII đối với người Do Thái trong thế chiến thứ hai với các điểm chính như sau:
1) Tình cảm của người Do Thái dành cho Đức Piô XII ngay sau thế chiến thứ Hai
Dưới ảnh hưởng của những xuyên tạc lịch sử thêu dệt bởi cộng sản, các phe nhóm cực hữu và cả một số thành phần Công Giáo bất mãn với Giáo Hội, ngày nay nhiều người khó lòng biết đến sự kiện Đức Giáo Hoàng Piô XII đã được yêu mến đến mức nào khi ngài qua đời. Sự ngưỡng mộ ngài đến từ mọi phía. Graham Greene, một nhà văn tự xưng là Công Giáo cấp tiến mô tả ngài như sau: "một vị Giáo Hoàng mà nhiều người trong chúng ta tin rằng được xếp vào hàng các vĩ nhân cao trọng của thế giới". Nhiều lời tán tụng ngài rất xúc động của những người Do Thái có thế giá tại Âu Châu (được trích dẫn dưới đây) cũng cho thấy tình cảm và lòng yêu mến mà thế giới dành cho ngài.
2) Kế hoạch bôi nhọ Đức Piô XII của cộng sản
Tình hình bắt đầu thay đổi vào năm 1963 với vở kịch The Deputy của nhà biên kịch người Đức, ông Rolf Hochhuth. Vở kịch "dã sử" này mô tả Đức Piô XII như một người thờ ơ lãnh đạm trước những khốn cùng của người Do Thái trong thời Quốc Xã. Biến cố này xảy ra đúng vào lúc đang có những căng thẳng nguy hiểm giữa Hoa Kỳ và Liên Sô. Người cộng sản đã tung ra một chiến dịch rầm rộ nhằm tuyên truyền rằng Đức Piô XII nói riêng và Giáo Hội Công Giáo nói chung thờ ơ nếu không muốn nói là đồng lõa với Quốc Xã Đức trước những khốn cùng của người Do Thái.
Trên tờ National Review, Trung tướng Ion Mihai Pacepa, người đã đào tẩu khỏi cơ quan tình báo Liên Sô KGB, đã cho biết chi tiết về cách thức làm sao KGB và điện Kremlin đã qua Rolf Hochhuth đưa ra vở kịch này.
Toàn văn bài viết của Trung tướng Ion Mihai Pacepa có thể đọc tại đây: http://article.nationalreview.com/?q=YTUzYmJhMGQ5Y2UxOWUzNDUyNWUwODJiOTEzYjY4NzI=
“Tháng Hai 1960, Nikita Khrushchev phê chuẩn một kế hoạch tuyệt mật nhằm thủ tiêu thẩm quyền luân lý của Vatican tại Tây phương. Đức Eugenio Pacelli, hay Đức Giáo Hoàng Piô XII, đã được chọn là mục tiêu chính của KGB, với mục tiêu biến ngài thành hiện thân của tội ác, vì ngài đã giã từ thế giới vào năm 1958”.
Ông Pacepa giải thích thêm về lý do chọn Đức Piô XII: “Người chết không thể tự biện hộ” là khẩu hiệu của KGB.
Mật mã của chiến dịch chống lại Đức Giáo Hoàng Piô XII là “Seat-12.”
KGB đã dùng sự kiện là Đức Tổng Giám Mục Pacelli đã là sứ thần Tòa Thánh tại Munich và Berlin trong thời gian Quốc Xã đang cố ngoi lên quyền lực để chống lại ngài. “KGB muốn mô tả ngài là một kẻ bài Do Thái, người đã khích lệ Holocaust của Hitler”.
Để thực hiện điều này KGB đã “sửa lại một chút” một số tài liệu chính thức của Tòa Thánh. Vì thế ông Pacepa, lúc ấy đang làm việc với tình báo Rumani được triệu tập về nước.
Pacepa trở thành một nhân vật ngoại giao của Rumani. Ông được giao trách nhiệm liên lạc với Tòa Thánh và có thẩm quyền để thông báo sai lạc với Tòa Thánh là Rumani đã sẵn sàng tái lập lại bang giao với Tòa Thánh để đổi lại việc cho phép Rumani tiếp cận với văn khố Tòa Thánh hầu tìm ra những căn cội lịch sử của mình. Điều này sẽ giúp cho Rumani biện minh cho thái độ của mình đối với Tòa Thánh.
Từ năm 1960 tới 1962, các điệp viên của Rumani đã gởi hàng trăm tài liệu liên quan đến Đức Piô XII cho KGB qua con đường này. Các tài liệu này phần đông là những tài liệu ghi chép về các hoạt động diễn ra hàng ngày trong suốt triều Giáo Hoàng của Đức Piô XII, đặc biệt là trong giai đoạn từ 1939 đến 1945.
KGB đã dùng những tài liệu này để sáng tác ra vở kịch The Deputy được trình diễn đầu tiên tại Đông Đức vào năm 1963. Trong vở kịch, Đức Giáo Hoàng Piô XII được mô tả là người đã ủng hộ Hitler và khích lệ ông ta tiến hành vụ diệt chủng người Do Thái. Đạo diễn vở kịch cho rằng ông ta có 40 trang tài liệu gắn liền với vở kịch nhằm chứng minh cho lý thuyết của ông ta là đúng.
Vở kịch được trình diễn tại New York vào năm 1964 và được dịch ra 20 thứ tiếng. Vở kịch này đã dẫn đến việc ra đời của cơ man những cuốn sách và các bài vở chống đối cũng như bảo vệ Đức Piô XII.
Ông Pacepa nhận xét rằng ngày nay nhiều người đã nghe về vở kịch The Deputy hay những tuyên truyền chống lại Đức Piô XII xuất phát từ vở kịch này và các tài liệu giả do KGB tung ra sau đó, đã thành tâm tin tưởng rằng Đức Piô XII là một kẻ tàn nhẫn và gian ác, kẻ thù ghét Do Thái đến độ đã giúp Hitler thực hiện vụ thảm sát người Do Thái. Ông chua chát nhận định: “Như chủ tịch KGB Yury Andropov, bậc thầy tối cao của trò dối trá Sô Viết, từng bảo tôi, con người thích tin vào chuyện tai tiếng hơn là chuyện thánh thiện”.
Ông Pacepa bày tỏ hy vọng rằng chân lý đã bắt đầu ló dạng với án phong Chân Phước cho Đức Piô XII do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II mở ra.
“Các chứng nhân từ khắp nơi trên thế giới đã chứng minh rất thuyết phục rằng Đức Piô XII là kẻ thù chứ không phải là bạn của Hitler”.
Ông Pacepa cũng liên hệ đến cuốn Những Huyền Thoại về Giáo Hoàng của Hitler: Đức Piô XII đã cứu người Do Thái thế nào của thầy cả Do Thái David G. Dalin, người đã đưa ra những chứng cớ xác thực về tình bạn của Đức Tổng Giám Mục Pacelli với người Do Thái.
Ông Pacepa kết luận rằng những kẻ tin vào huyền thoại Giáo Hoàng của Hitler đã không để ý đến một sự thật lịch sử không thể chối cãi được là “Vào đầu thế chiến thứ Hai, thông điệp đầu tiên của Đức Piô XII đã bài Hitler đến mức không lực Anh và Pháp đã thả 88,000 bản xuống lãnh thổ Đức”.
3) Những kẻ chống Giáo Hội nhập cuộc
Trong vòng ba năm sau vở kịch The Deputy, những sách báo chống lại Đức Piô XII bắt đầu xuất hiện. Trong những năm sau đó, chiến dịch phỉ báng Đức Piô XII lên đến mức khó có ai, cả Do Thái lẫn không Do Thái sống ở thời điểm năm 1958, khi Đức Piô XII băng hà, có thể tưởng tượng ra được. Khét tiếng nhất trong chiến dịch phỉ báng này là cuốn Hitler's Pope của John Cornwell xuất bản vào năm 1999. Tuy nhiên, điều đau lòng hơn nữa quý bạn có biết John Cornwell là ai không? Là cựu chủng sinh đấy. Bất chấp những sự thật lịch sử, trong cuốn Hitler's Pope, John Cornwell, một tay ngang không biết gì về sử, đã tố cáo Đức Piô XII là cảm tình viên của Quốc Xã Đức, là người đã làm rất ít thậm chí chẳng làm gì cả để ngăn chặn chiến dịch tàn sát người Do Thái.
Cố nhiên trong chiến dịch vu cáo này, cộng sản đóng một vai trò quan trọng trong việc xuyên tạc lịch sử. Tuy nhiên, điều đau lòng nhất là trước khi trung tướng Ion Mihai Pacepa lên tiếng, không ít những kẻ tự xưng là Công Giáo cũng góp phần tích cực vào trong chiến dịch vu cáo này. Tiêu biểu nhất trong đám này là James Carroll (tác giả cuốn Constantine’s Sword – Thanh gươm Constantin) và Garry Wills (tác giả cuốn Papal Sin - Tội lỗi của Giáo Hoàng). James Carroll là cựu linh mục. Garry Wills là cựu chủng sinh. Cho nên tiếng nói vu cáo của những kẻ này đối với Đức Piô XII có một trọng lượng nhất định.
Đức Piô XII thực ra chỉ là nạn nhân cho những ông cựu chủng sinh và cựu linh mục như John Cornwell, James Carroll, và Garry Wills trút tất cả những hằn học về Giáo Hội Công Giáo lên ngài. Sau những sách báo về Đức Piô XII, tất cả ba kẻ này đều hướng mũi dùi công kích nặng nề lên Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II và giáo triều Rôma vì lập trường của Giáo Hội liên quan đến luật độc thân linh mục, phá thai, và các kết hiệp đồng tính.
4) Những người Do Thái bênh vực Đức Piô XII
Khi những sách báo chống lại Đức Piô XII bắt đầu xuất hiện thì cũng là lúc xuất hiện những lời biện hộ mạnh mẽ cho ngài của những người Do Thái. Chủ tịch Liên Đoàn Chống Mạ Lỵ Do Thái tại Rôma, ông Joseph L.Lichten, viết cuốn A Question of Judgement vào năm 1963 để chống lại những mô tả dã sử về Đức Piô XII trong vở kịch The Deputy. Năm 1967, một nhà ngoại giao Do Thái, ông Pinchas Lapicide viết cuốn Three Popes and the Jews trong đó đề cập đến Đức Piô XII như là "người đóng vai trò quyết định trong việc cứu thoát tối thiểu 700,000 người Do Thái, nhưng có lẽ phải đến 860,000 người khỏi cái chết cầm chắc trong tay dưới nanh vuốt của Quốc Xã Đức". Nhà viết sử người Hung Gia Lợi, ông Jeno Levai, bất bình trước những tấn công bất lương vào Đức Piô XII đã viết cuốn Hungarian Jewry and the Papacy: Pius XII Did Not Remain Silent vào năm 1968. Trong cuốn này, ông Levai trưng ra những sử liệu lấy từ văn khố Tòa Thánh và các quốc gia để chứng minh rằng Đức Sứ Thần Tòa Thánh tại Hung và các Đức Giám Mục "đã can thiệp đi can thiệp lại theo những chỉ thị của Đức Piô XII" và nhờ những nỗ lực này "trong mùa thu và mùa đông 1944, không có một nhà thờ Công Giáo nào tại Budapest lại không mở rộng vòng tay chứa chấp những người Do Thái đang trốn chạy".
 |
| Huyền Thoại về Giáo Hoàng của Hitler |
Rabbi David Dalin, bất mãn trước trào lưu tấn công Đức Piô XII, viết trong cuốn The Myth of Hitler's Pope: How Pope Pius XII Rescued Jews from the Nazis, rằng Đức Piô XII xứng đáng được nhìn nhận là "người công chính giữa các dân nước" vì những nỗ lực cứu thoát người Do Thái khỏi số mạng đang chờ đón họ trong nanh vuốt Quốc Xã Đức. Trong khi dần đến kỷ niệm 50 năm ngày mất của Đức Piô XII, thật là điều chính đáng về mặt lịch sử và luân lý khi viện Yad Vashem trao tặng danh hiệu này cho Đức Piô XII.
Như Rabbi David Dalin chỉ ra, Giáo Hội Công Giáo dưới sự hướng dẫn trực tiếp của Đức Piô XII đã che dấu và bảo vệ người Do Thái với quy mô rất lớn trên toàn cõi Âu Châu. Cuốn The Myth of Hitler's Pope đầy dẫy những tấm gương anh hùng trên toàn lục địa Âu Châu và hết trường hợp này đến trường hợp khác những người cứu và những người được cứu nối tiếp nhau vinh danh Đức Piô XII vì ý chí bất khuất của ngài trước Quốc Xã Đức. Một trong những đoạn cảm động đề cập trong cuốn sách là nỗ lực của Đức Piô XII trong việc cứu sống 20,000 người Do Thái tại Slovakia. Rabbi David Dalin cả quyết rằng nếu không có sự can thiệp của Đức Piô XII thì 20,000 người Do Thái tại Slovakia cầm chắc cái chết trong tay.
Rabbi David Dalin bỏ ra nhiều đoạn để trình bày về cuộc ruồng bắt người Do Thái tại Rôma, là điểm mà trào lưu chống Đức Piô XII thường đề cập đến. Michael Tagliacozzo, thủ lĩnh người Do Thái tại Rôma khi biến cố này xảy ra, sống sót sau biến cố này, cho biết Đức Piô XII "là người duy nhất can thiệp để ngăn chặn việc trục xuất người Do Thái vào ngày 6/10/1943 và ngài đã làm rất nhiều để cứu sống chúng tôi". Theo Rabbi David Dalin, các tài liệu lịch sử chỉ ra rằng chính việc chống lại lệnh trục xuất và các hành động tiếp theo của ngài đã cứu 80% người Do Thái tại Rôma. Theo chỉ thị của Đức Piô XII, người Do Thái được che dấu tại mọi nơi trong thành phố, trong nhà thờ, trong chủng viện, và bất cứ căn phòng nào có thể dùng được.
Rabbi David Dalin bất bình rằng cả John Cornwell lẫn Susan Zuccotti, một tác giả khác luôn công kích Đức Piô XII, không đủ lương thiện để đề cập đến việc 3,000 người Do Thái đã được che dấu trong điện Castel Gandolfo, là biệt điện nghỉ hè của các Đức Giáo Hoàng. Ông viết: "Không có một chỗ nào trong các lãnh thổ Âu Châu bị Quốc Xã Đức chiếm đóng dám chứa tới ngần ấy người Do Thái và chứa trong một khoảng thời gian lâu dài như tại điện Castel Gandolfo trong thời gian Quốc Xã Đức chiếm đóng". Giáo Hội Công Giáo đã cung cấp lương thực cho những người trốn tránh tại đây. Thậm chí, trẻ con Do Thái đã được sinh ra ngay trong phòng làm việc của Đức Giáo Hoàng.
Khi những người Do Thái đến cám ơn Đức Piô XII đã cứu thoát họ, Đức Piô XII đã trả lời: "Trong nhiều thế kỷ, người Do Thái đã bị đối xử bất công và bị thù ghét. Giờ đây, họ đáng được đối xử công bằng và với tình người. Thiên Chúa muốn như thế và Giáo Hội muốn như thế. Thánh Phaolô nói với chúng tôi rằng người Do Thái là anh em của chúng tôi. Họ đáng được chào đón như bạn hữu thân tình".
Rabbi David Dalin cũng ghi nhận rằng những người Công Giáo có thế giá được vinh danh vì những nỗ lực cứu sống người Do Thái cũng đề cập đến Đức Piô XII như là niềm linh hứng cho hành động của họ. Các vị Giáo Hoàng Gioan XXIII và Phaolô Đệ Lục khi còn là Hồng Y Roncalli và Montini đã được người Do Thái rất ngưỡng mộ vì đã cứu sống người Do Thái, đều cho rằng các ngài chỉ làm theo lệnh của Đức Piô XII. Đức Hồng Y Pietro Palazzini, người đã che dấu nhiều người Do Thái trong nhiều tháng trong các năm 1943 và 1944, và được viện Yad Vashem phong tặng danh hiệu "người công chính giữa các dân nước" đã nhấn mạnh rằng "huy chương cao quý này hoàn toàn thuộc về Đức Piô XII, người đã trực tiếp ra lệnh cho chúng tôi làm mọi cách bảo vệ người Do Thái".
Chính vì cảm tình đối với người Do Thái và lập trường chống lại chủ nghĩa Quốc Xã mà Đức Piô XII bị Quốc Xã Đức căm ghét. Chính quyền Hitler đã làm mọi cách để ảnh hưởng đến cuộc bầu Giáo Hoàng. Trong số 44 bài diễn văn trong vai trò Sứ Thần Tòa Thánh tại Đức từ 1917 đến 1929, khi còn là Hồng Y Pacelli, Đức Piô XII đã dành 40 bài lên án các khía cạnh khác nhau của chủ nghĩa Quốc Xã.
Chính Đức Hồng Y Pacelli đã đóng vai trò chủ yếu trong việc soạn thảo thông điệp Mit Brennender Sorge, được Đức Thánh Cha Piô XI đưa ra vào năm 1937 nhằm lên án chủ nghĩa Quốc Xã. Tờ New York Times, đã chạy tựa lớn "Đức Giáo Hoàng Lên Án Những Kẻ Độc Tài, Những Kẻ Vi Phạm Hiệp Định, và Phân Biệt Chủng Tộc". Máy bay đồng minh cũng đã thả 88,000 bản sao thông điệp này lên lãnh thổ Đức nhằm chống lại chủ nghĩa Quốc Xã Đức đang bành trướng mạnh mẽ. Chính kế hoạch bắt cóc Đức Giáo Hoàng của Hitler cũng là bằng chứng cho thấy Quốc Xã Đức căm ghét ngài đến cỡ nào.
Như những bằng chứng do Rabbi David Dalin đưa ra trong cuốn The Myth of Hitler's Pope, Đức Piô XII là một người thân thiết của người Do Thái. Vậy điều gì có thể biện minh cho những tấn công liên tục vào Đức Piô XII?
Trong số những lý do Rabbi David Dalin đưa ra, bạn hãy đọc và suy ngẫm điều này:
Rất ít cuốn sách gần đây về Đức Piô XII và Holocaust (Vụ Tàn Sát Người Do Thái) thực sự nói về Đức Piô XII và Holocaust. Những tấn công bán chạy nhất của các thành phần cấp tiến thực ra là một tranh luận bên trong nội bộ Công Giáo về đường hướng Giáo Hội hiện nay. Holocaust chỉ đơn giản là câu lạc bộ lớn nhất dành cho các thành phần Công Giáo cấp tiến dùng để chống lại những người Công Giáo truyền thống trong một nỗ lực bài bác quyền giáo huấn của Đức Giáo Hoàng và do đó đập tan giáo huấn truyền thống của Công Giáo.
Rabbi David Dalin kết luận:
Những luận chiến chống Giáo Hoàng của các cựu chủng sinh như Garry Wills và John Cornwell, hay của các cựu linh mục như James Caroll và những kẻ khác trong trào lưu Công Giáo cấp tiến thực ra chỉ muốn lợi dụng thảm kịch của người Do Thái để đưa ra những nghị trình chính trị của họ hay ép buộc Giáo Hội Công Giáo phải đi theo con đường do họ vạch ra.
Rabbi David Dalin đã thực hiện một cử chỉ rất đẹp của một người Do Thái biết ơn những nỗ lực cứu sống dân tộc mình của Đức Thánh Cha Piô XII và Giáo Hội Công Giáo khi lên tiếng bênh vực cho ngài và cho Giáo Hội Công Giáo.
Phụ Chú:
Chứng từ của các nhân vật Do Thái được đề cập đến trong cuốn The Myth of Hitler's Pope: How Pope Pius XII Rescued Jews from the Nazis.
Chúng ta chia sẻ nỗi đau chung của nhân loại trước sự qua đi của Đức Piô XII. Khi cuộc tử đạo đáng sợ xảy đến cho dân tộc chúng ta trong thập niên kinh hoàng của chủ nghĩa Quốc Xã Đức, tiếng nói của Đức Giáo Hoàng đã cất lên cho các nạn nhân. Đời sống trong thời đại chúng ta đã được phong phú hóa bởi một tiếng nói xuất phát từ những sự thật luân lý cao cả vượt lên trên những chao đảo của cuộc xung đột hàng ngày. Chúng ta than khóc một vĩ nhân phụng sự hòa bình.
Golda Meir – Thủ tướng Do Thái
Không có lời lên án kiên trì nào tấn công vào chủ nghĩa Quốc Xã Đức mạnh mẽ cho bằng những lời đến từ Đức Piô XI và vị kế nhiệm ngài là Đức Piô XII.
Rabbi Louis Finelstein, khoa trưởng Thần Học Do Thái Giáo tại Hoa Kỳ
Trong những giờ phút khó khăn nhất mà chúng tôi những người Do Thái Rumani phải trải qua, sự giúp đỡ quảng đại của Tòa Thánh mang tính chất quyết định và kịp thời. Thật khó cho chúng tôi tìm được lời nào đúng để bầy tỏ sự ấm cúng và an ủi mà chúng tôi nhận được từ sự quan tâm của Đức Thánh Cha...Người Do Thái tại Rumani sẽ không bao giờ quên những sự kiện lịch sử quan trọng này.
Rabbi Alexander Safran, Thượng Tế Do Thái Giáo tại Rumani.
Dân tộc Do Thái sẽ không bao giờ quên Đức Thánh Cha và những đại diện chuyên cần của ngài, được linh hứng bởi những nguyên tắc tôn giáo vĩnh cửu, là điều hình thành căn bản của một nền văn minh chân thật, đang làm cho những anh chị em kém may mắn của chúng ta trong những giờ phút bi đát này của lịch sử. Đây là bằng chứng cho sự Quan Phòng của Thiên Chúa trong thế giới này.
Rabbi Isaac Hergoz, Thượng Tế Do Thái Giáo tại Isarel.
Tôi nói với Đức Piô XII rằng nghĩa vụ đầu tiên của tôi là cám ơn ngài và qua ngài cám ơn Giáo Hội Công Giáo, nhân danh những người Do Thái, vì những gì các vị đã làm trong nhiều quốc gia để cứu thoát người Do Thái. Chúng tôi chân thành ghi ân Giáo Hội Công Giáo.
Moshe Sharett – Ngoại trưởng đầu tiên của Do Thái và sau đó là phó Thủ tướng Do Thái.